ISSN 0250-5150
Cukurova Medical Journal ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ
CİLT/VOLUME 41│SAYI/NUMBER 1│2016
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesinin Bilimsel Yayın Organıdır , Official Publication of Cukurova University Faculty of Medicine
Cukurova Medical Journal ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ CİLT/VOLUME 41│SAYI/NUMBER 1│2016
ISSN:0250-5150
Sahibi/Owner Dekan (Dean) Dilek ÖZCENGİZ, MD Fakülte Yayın Dokümantasyon Kurulu (2015-2017) (Board of Publication and Documentation) Lut Tamam,MD Ali Deniz, MD Altan Özcan, MD Bertan Yılmaz, MD Serhan Küpeli, MD Barış Güzel, MD Önceki Editörler (Past Editors) Filiz Koç, MD (2012-2015) Semra Paydaş, MD (2000-2012) Emin Erkoçak, MD
Editor/Editör Lut Tamam, MD Editör Yardımcıları/Associate Editors Bertan Yılmaz, MD Serhan Küpeli, MD
Yayın Kurulu/Editorial Board (2016) M. Bertan Yılmaz, MD Serhan Küpeli, MD Gonca Karakuş, MD Özge Metin, MD Begül Küpeli, MD Emre Benlidayı, DDS Yayın Sekreteri/Editorial Secretary Tülay Hanoğlu Mahmut Şimşekçi
ÜÇ AYDA BİR ÇIKAR / PUBLISHED QUARTERLY YAZIŞMA ADRESİ / CORRESPONDENCE Ç.Ü.Tıp Fakültesi Yayın ve Dokümantasyon Kurulu Başkanlığı “Tıp Fakültesi Dergisi" 01330 Balcalı-ADANA, TURKEY E-mail:
[email protected] WEB ADRESİ / WEB SITE http://www.scopemed.org/journal.php?jid=80&plng=Turkish Bu dergi Thomson Reuters Master Journal List, Emerging Sources Citation Index, Web of Science, Tübitak Türk Tıp Dizini, Türk Medline, Türkiye Atıf Dizini, Scopemed, Chemical Abstracts, Index Scholar, Google Scholar, Akademik Dizin, Directory of Research Journal Indexing (DRJI)’da yer almaktadır. This journal is currently indexed in Thomson Reuters Master Journal List, Emerging Sources Citation Index, Web of Science, Tubitak Türk Tıp Dizini, Türk Medline, Türkiye Atıf Dizini, Scopemed, Chemical Abstracts, Index Scholar. Google Scholar, Akademik Dizin, Directory of Research Journal Indexing (DRJI). BASILDIĞI YER / PRINTED IN Çukurova Üniversitesi Basımevi – ADANA
Cukurova Medical Journal ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ
EDİTÖR / EDITOR Dr. Lut TAMAM
EDİTÖR YARDIMCILARI / ASSOCIATE EDITORS Dr. M. Bertan YILMAZ Dr. Serhan KÜPELİ
YAYIN KURULU BAŞKANI / CHAIRMAN of the EDITORIAL BOARD Dr. Lut TAMAM
DANIŞMA KURULU / ADVISORY BOARD
Abdullah Tüli Ahmet Barış Güzel Ahmet Rencüzoğulları Ahmet Turan Evlice Ali Kemal Topaloğlu Ali Rıza Ertürk Alper Akınoğlu Alper Dilli Alper Nabi Erkan Alptekin Tosun Anıl Tombak Aşkın Esen Hastürk Atakan Atalay Ateş Kara Ayfer Pazarbaşı Aysun Beyazıt Ayşe Ayan Balkarlı Ayşe Öner Ayşenur Oktay Bambang Setiawan Barbaraos Başeskioğlu Bayram Altuntaş Bayram Kelle Begül Yağcı-Küpeli Behice Kurtaran Bilge Burçak Annagür Cemal ÖzçelikCengiz Eser Çiğdem Devir Dar Latief Dinçer Riza Yıldızdaş Ebru Esen Ebru Yenilmez Elçin Yoldaşcan Elif Betül Türkoğlu Emek Doğer Emin Karaman Emrah Ereren Emre Cemal Gökçe Ercan Sivasli Erdal Sarı Eren Eken Erol Akgul Ersin Akpınar Ersin Nazlıcan Ertan Kara Fatma Nur Öz Fatmanur Aybala Koçak Ferda Özlü Ferdi Tanır Fügen Yarkın
Gökhan Gürbüz Gökhan Temiz Gülay Sezgin Gülseren Akyüz Güven Sadi Sunam Gülay Sezgin Gülbin Karakoç Gülseren Ağrıdağ Hacer Yıldızdaş Hafize Yalınız Hakan Ceyran Hakan Demirhindi Hakan Poyrazoğlu Halil Kaya Handan Birbiçer Handan Canan Hatice Kurdak Hülya Aslan Hülya Özgür Hüseyin Karasu Hüseyin Özgür Aytaç İdil Yenicesu İlker Murat Arer İsmail Cem Eray Kadir Özdel Kübilay Dalcı Leman Sencar Levent Kayrın Liu Liu M. Şah Topçu Mahmut Demirtaş Mahmut Kuntay Kokanalı Mehmet Ali Deveci Mehmet Karakaş Mehmet Keskin Mehmet Oğuzhan Ay Mehmet Özülkü Mehtap Evran Mesut Mete Mete Gülmen Muhsin Akbaba Murat Doğan Murat Öncel Murat Ulukus Mustafa Emre Mustafa Tekin Mustafa Yılmaz Nafiz Bozdemir Nazan Özbarlas Nebil Yeşiloğlu Necdet Aytaç Necmi Çekin
Neslihan Önenli Mungan Neşe Perdahlı Fiş Neşe Yaralı Nihal Demircan Nooran Al Hamidi Hamidi Nurten Dikmen Orhan Kemal Salih Ömer Aydın Özgül Tap Özgür Sürmelioğlu Özgür Tarkan Özlem Alkan Özlem Hergüner Rengin Güzel Saime Paydaş Sait Polat Seden Demirci Selçuk Sızmaz Selim Büyükkurt Semra Paydaş Sevgi Özcan Sibel Başaran Sibel Kibar Soner Koltaş Suat Gezer Süheyla Kömür Şafak Uygur Şebnem Örgüç Tahsin Erman Togay Muderris Turgay Demir Ufuk Özgü Mete Uğur Çakır Uğur Gökçen Umut Özyer Ülker Koçak Ümit Çelik Ümit Kocaman Vagish Kumar Laxman Shanbhag Volkan Izol Yasemin Güneş Yavuz Köksal Yerik Junusbekov Yıldırım Bayazıt Yusuf Alper Kılıç Yusuf Kurtuluş Duransoy Zafer Asım Kaplancıklı Zafer Pekkolay Zairin Noor Zeynep Kekeç
Cukurova Medical Journal ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ
CİLT/VOLUME 41│SAYI/NUMBER 1│2016
İÇİNDEKİLER / CONTENTS ARAŞTIRMA/RESEARCH 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Polikistik over sendromlu kadınlarda serum omentin, osteoprotegerin ve malondialdehit düzeylerinin değerlendirilmesi: prospektif vaka kontrol çalışması The evaluation of serum omentin, osteoprotegerin and malondialdehyde levels in women with polycystic ovary syndrome: a prospective case-control study Murat Levent Dereli, Ulaş Solmaz, Atalay Ekin, Emre Mat, Cenk Gezer, Gökhan Tosun, Ümit Çabuş, Gökben Yüksel, İbrahim Veysel Fenkçi Atriyal fibrilasyonun cerrahi tedavisinde azot bazli kriyoablasyon güvenli mi? ne kadar etkili? Surgical treatment of atrial fibrillation using nitrous oxide-based cryoablation is safe? how much effective? Hasan Uncu, Funda Tor Ocak, Muhittin Zafer Samsa, Tolga Onur Badak, İbrahim Özsöyler Relationship between increased mean platelet volume and glycosylated hemoglobin (HbA1c) in type 2 diabetes mellitus Tip 2 Diyabet Mellitusda glikozile hemoglobin (HbA1c) ve artış ortalama trombosit hacmi arasındaki ilişki Fatih Şahpaz, Faruk Kılınç Role of computed tomography severity index as a predictor of outcome in acute pancreatitis Akut pankreatit sonucunun tahmininde bilgisayarlı tomografi şiddet indeksinin rolü Asim Rafiq Laharwal; Arshad Rashid; Ajaz Ahmad Wani; Mohammad Abbass; Showkat Majeed Kakroo; Manzoor Ahamad Chalkoo Neurological assesment of 38 late-diagnosed children with classic phenylketonuria Geç tanı konulan 38 klasik fenilketonurili hastanın nörolojik açıdan değerlendirilmesi Zeliha Haytoglu, Özlem Herguner, Süreyya Soyupak, Ali Kemal Topaloğlu, Bilgin Yüksel, Güler Özer, H. Neslihan Önenli Mungan Polikistik over sendromunda over volümü ölçümü ve metabolik değerlendirme: kesitsel gözlemsel çalışma Metabolic evaluation and measurement of ovarian volume in polycystic ovary sydrome: a cross-sectional observational study Mehtap Evran, Hüseyin Tuğsan Ballı, Murat Sert, Bekir Tamer Tetiker The comparison of incidence and risk factors of delirium between general and regional anesthesia in elderly patients after lower extremity surgery Alt ekstremite cerrahisi geçiren yaşlı hastalarda genel ve rejyonel anestezi sonrası görülen deliryum sıklığı ve risk faktörlerinin karşılaştırılması İlke Küpeli, Ersel Güleç, Ebru Biricik, Ömer Sunkar Biçer, Yasemin Güneş Maternal serbest testosteron ve dehidroepiandrosteron sülfatın preeklampsideki rolü The role of maternal free testosteron and dehydroepiandrosterone sulfate in preeclampsia Çağdaş Çöllüoğlu, Cenk Gezer, Atalay Ekin, Sefa Kurt, Ulaş Solmaz, Cüneyt Eftal Taner, Mehmet Özeren Diagnostic and management difficulties in congenitally long QT syndrome: a single centre experience Konjenital uzun QT sendromunda tanısal ve yönetimsel zorluklar: tek merkez deneyim Alev Arslan; Sevcan Erdem, Osman Küçükosmanoğlu; Nazan Özbarlas The role of neopterine in the diagnosis of patients with acute pancreatitis on admission to the emergency department Acil servise başvuran akut pankreatit hastalarının tanısında neopterinin rolü Keziban Ucar Karabulut, Mehmet Gül, Yıldız Uçar, Sami Erdem
1
8
13
17
21
28
34
41
47
51
11
12
13
14
15
16
17
18
19 20
21
Diagnostic value of neutrophil-to-lymphocyte ratio in emergency department patients diagnosed with acute pancreatitis Acil serviste akut pankreatit tanısı alan hastalarda nötrofil lenfosit oranının tanısal değeri Hasan Kara, Ali Dogru, Selim Değirmenci, Aysegül Bayır, Ahmet Ak, Mehmet Ertuğrul Kafalı, Emet Ebru Nazik, Osman Doğru Comparison of life quality scores of ranibizumab-treated patients with age-related macular degeneration Ranibizumab uygulanan yaşa bağlı makula dejenerasyonlu hastalarda yaşam kalitesi skorlarının karşılaştırılması Saadet Arslan, Merih Soylu, İlter Varinli Evaluation of awake burr hole drainage for chronic subdural hematoma in geriatric patients: a retrospective analysis of 3 years Kronik subdural hematomu olan ileri yaş hastalarda uyanık burr hole drenajın değerlendirilmesi: 3 yıllık bir retrospektif analiz Serdal Albayrak, Ibrahim Burak Atcı, Necati Üçler, Hakan Yılmaz, Metin Kaplan Comparison of cellular responses of parental and epirubicin-resistant non-small cell lung cancer cells against stabilized-ag ion solution induced injury Stabilize-ag iyon çözeltisinin uyardığı hasara karşı parental ve epirubicin dirençli küçük hücreli dışı akciğer kanseri hücrelerinin hücresel yanıtların karşılaştırılması Ayşe Erdoğan, Ödül Özkan, Nadir Kiraz, Aysun Özkan Skin incision lengths in caesarean section Sezaryende cilt insizyon uzunlukları Mustafa Ulubay, Mustafa Öztürk, Ulaş Fidan, Uğur Keskin, Fahri Burçin Fıratlıgil, Mehmet Ferdi Kıncı, Müfit Cemal Yenen Memenin selim ve habis hastalıklarında serum nötrofil jelatinaz ilişkili lipokalin ile kanser antijeni 15-3 düzeylerinin tanısal ve prognostik değeri The diagnostic and prognostic value of neutrophil gelatinase associated lipocalin and cancer antigen 15-3 serum levels in benign and malignant breast disease Tunç Eren, Zeynep Anadolulu, Ferman Tevfik Özyalvaç, İbrahim Ali Özemir, Banu İşbilen, Hakan Baysal, Orhan Alimoğlu Kawasaki hastalığı: 21 olgunun değerlendirilmesi Kawasaki disease: 21 case review Cem Arat, Yeşim Acar, Yelda Türkmenoğlu, Talip Sayar, Saniye Berna Hamilçıkan, Soner Sazak, Ozan Yüksel, Emine Türkkan, Mehmet Bedir Akyol, Vefik Arıca Molecular genetics of renal cell carcinoma: polybromo 1 and set domain containing 2 genes Renal hücreli karsinomun moleküler genetiği: polybromo 1 ve SET domain içeren 2 gen Nadhum J. Ismaiel, Rozhgar A. Khailany, Hazha J. Hidayat Periton diyalizi hastalarında izoflavonlarin ateroskleroz üzerine etkileri Effect of isoflavones on atherosclerosis in peritoneal dialysis patients
55
61
69
74
82
87
97
105
112
Fatih Şahpaz, Ayhan Doğukan, Mustafa Neçati Dağlı
Knowledge, attitudes and behaviors of patients with chronic diseases about smoking and use of Maras powder Kronik hastalığı olan hastaların sigara ve Maraş otu kullanımı konusunda bilgi tutum ve davranışları Hamit Sırrı Keten, Mustafa Çelik, Özgür Ersoy, Hüseyin Ücer, Oğuz Işık Prediction of factors associated with normal coronary angiography among angina like chest pain patients who underwent coronary angiography Koroner anjiografi yapılan anjina benzeri göğüs ağrısı olan hastalarda normal koroner anjiografi ile ilişkili faktörlerin öngörülmesi Ebru Altıntaş, Fatma Yiğit
121 129
DERLEME/REVIEW 22 23
Spondilodiskitlerde radyolojik değerlendirme Imaging findings of spondylodiscitis Özlem Alkan, Naime Altınkaya Gebelikte Zika virus enfeksiyonları: salgınlar ve olgu yönetimi Zika virus infections in pregnancy: epidemics and case management Fatih Şahiner, Ali Korhan Sığ, Ümit Savaşçı, Kemal Tekin
136 143
OLGU/CASE REPORT 24
25
26
27 28
29 30 31
32 33
Neuroborreliosis and autoimmunity, Guillain Barré Syndrome: two case reports Nöroborelyoz ve otoimmünite, Guillain Barre Sendromu: iki olgu sunumu Şule Aydın Türkoğlu, Elif Sultan Bolaç, Serpil Yıldız, Abdulkadir Küçükbayrak, Fatma Sırmatel, Nebil Yıldız Serebral kortikal atrofisi vitamin B12 ile yerine koyma tedavisi sonrası düzelen bir süt çocuğu olgusu Disappearance of cerebral cortical atrophy following replacement therapy with vitamin B12 in an infant Ebru Yılmaz Keskin A rare hematological complication of visceral leishmaniasis: hemophagocytic syndrome Visseral leishmaniazis’in nadir bir hematolojik komplikasyonu: hemofagositik sendrom Soner Solmaz, Can Boğa, İlknur Kozanoğlu, Süheyl Asma, Tuba Turunç, Yusuf Ziya Demiroğlu Epizyotomi skar endometriozu Endometriosis in an episiotomy scar Mine İslimye Taşkın, Emine Öztürk, Ertan Adalı, Engin Uzgören Unusual cause of acute abdominal pain in a postmenopausal woman: adnexal torsion Postmenapozal bir kadında akut abdominal ağrının nadir bir sebebi: adneksiyal torsiyon Alper Biler, İbrahim Yalçın, Ulaş Solmaz, Atalay Ekin, Cenk Gezer Anesthetic management of a child undergoing bilateral laparoscopic adrenalectomy Bilateral laparoskopik adrenalektomi yapılan çocukta anestezik yaklaşım Mediha Türktan, Murat Alkan, Dilek Özcengiz Co-occurrence of gemination and dens invaginatus: a case report Dens invaginatus ve geminasyonun bir arada bulunması: bir olgu sunumu Sonika Achalli, Medhini Katpady, Shishir Ram Shetty, Subhas Babu Yoğun bakımda geniş ilaç direnci bulunan Pseudomonas aeruginosa pnömonisi için kolistin tedavisi: olgu sunumu Colistin administration for extensive drug-resistant Pseudomonas aeruginosa pneumonia in intensive care unit: case report Çetin Kılınç, Kemal Türker Ulutaş, Beril Akçimen, Levent Çelik, Nizami Duran Nasolabial cyst: imaging findings Nazolabial kist: görüntüleme bulguları Kenan Varol, Arif Hikmet Catakoğlu, Fatma Zeynep Özen, Çetin Kılınç, Rıdvan Güçkan Granulocytic sarcoma of the finger: a case report Parmakta granülositik sarkom: olgu sunumu Aysin Purbager, Merve Özen, Hülya Aslan, Sermin Tok, Emrah Kocer
152
156
161
164 167
171 175 178
183 187
EDİTÖRE MEKTUP/LETTER TO THE EDITOR 34
35
36 37
Bladder herniation into inguinal canal: An important differential diagnosis of inguinal hernia İnguinal kanala mesane herniasyonu: inguinal herninin önemli bir ayırıcı tanısı Süleyman Solak, Yahya Ayhan Acar, Emin Uysal Uncomplicated struma ovarii in an old-aged woman with total uterine prolapse Total uterus prolapsusu olan yaşlı kadın hastada komplikasyonsuz struma ovarii Mustafa Ulubay, Fahri Burçin Fıratlıgil, Uğur Keskin, Ulaş Fidan, Mustafa Öztürk, Ali Fuat Çiçek, Müfit Cemal Yenen Management of multiple sclerosis attack in a pregnant woman: a case report Gebe bir kadında multiple sclerosis atağı yönetimi: olgu sunumu Işıl Güzel, Mehmet Çınar, Rıfat Taner Aksoy, Ali İrfan Güzel A simplified working classification for the soft tissue swellings of oral cavity Oral kavitedeki yumuşak doku şişmelerinin çalışma amaçlı sadeleştirilmiş sınıflandırması Manas Bajpai, Nilesh Pardhe
191
Yazarlar Bilgi Instructions to Authors Yayın Hakkı Devir Formu Authors’ Copyright Form
A1 A10 A14 A15
193
196 198
Cukurova Medical Journal
Cukurova Med J 2016;41(1):1-7 DOI: 10.17826/cutf.147385
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ
ARAŞTIRMA/RESEARCH
Polikistik over sendromlu kadınlarda serum omentin, osteoprotegerin ve malondialdehit düzeylerinin değerlendirilmesi: prospektif vaka kontrol çalışması The evaluation of serum omentin, osteoprotegerin and malondialdehyde levels in women with polycystic ovary syndrome: a prospective case-control study Murat Levent Dereli1, Ulaş Solmaz2, Atalay Ekin2, Emre Mat2, Cenk Gezer2, Gökhan Tosun2, Ümit Çabuş3, Gökben Yüksel3, İbrahim Veysel Fenkçi3 1Tavas
Devlet Hastanesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği, Denizli Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği, İzmir 3Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği, Denizli 2Tepecik
Cukurova Medical Journal 2016;41(1):1-7.
Abstract
Purpose: The aim of this study was to evaluate the serum levels of omentin, osteoprotegerin and malondialdehyde levels in patients with polycystic ovary syndrome (PCOS). Material and Methods: This prospective case-control study included 31 patients with the diagnosis of PCOS and 33 healthy cases as a control group. Both groups were compared according to demographic characteristics, antropometric measurements, levels of biochemical parameters and serum levels of omentin, osteoprotegerin and malondialdehyde. Results: When compared with control group, patients in PCOS group were found to have statistically significantly lower age but have higher hirsutism score, fasting glucose level, total testosteron level, free androgen index, LH level and LH/FSH ratio. There was no statistically significant difference among PCOS and control groups in terms of serum omentin, osteoprotegerin and malondialdehyde levels. Conclusion: No significant change was shown in the levels of serum omentin, osteoprotegerin and malondealdeheyde levels in women with PCOS. Key words: Polycycstic ovary syndrome (PCOS), malondialdehyde, omentin, osteoprotegerin,
Öz
Amaç: Serum omentin, osteoprotegerin ve malondialdehit düzeylerinin polikistik over sendromu (PKOS) hastalarındaki serum seviyelerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu prospektif vaka kontrol çalışmasına PKOS tanısı almış 31 hasta ile sağlıklı kontrol grubu olarak değerlendirilen 33 olgu dahil edildi. Her iki grup demografik özellikleri, antropometrik ölçümleri, biyokimyasal parametrelerin seviyeleri ve serum omentin, osteoprotegerin ve malondialdehit düzeyleri açısından karşılaştırıldı. Bulgular: Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, PKOS grubundaki hastaların yaşları istatistiksel olarak anlamlı derecede daha düşük; hirsutism skoru, açlık glukoz seviyesi) total testosteron seviyesi, serbest androjen indeksi, LH seviyesi ve LH/FSH oranı ise anlamlı derecede daha yüksek bulundu. PKOS ve kontrol grubu arasında serum omentin, osteoprotegerin, ve malondialdehit düzeyleri açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı. Sonuç: Serum omentin, osteoprotegerin ve malondialdehit seviyeleri obez olmayan PKOS’lu kadınlarda anlamlı bir değişim göstermemektedir. Anahtar kelimeler: Polikistik over sendromu (PKOS), omentin, osteoprotegerin, malondialdehit
Yazışma Adresi/Address for Correspondence: Dr. Ulaş Solmaz, Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği, İzmir, Turkey. E-mail:
[email protected] Geliş tarihi/Received: 20.07.2015 Kabul tarihi/Accepted: 01.09.2015
Dereli ve ark.
Cukurova Medical Journal
GİRİŞ
osteoprotegerin ve malondialdehit düzeylerinin PKOS’lu hastalarda değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Polikistik over sendromu (PKOS), üreme çağındaki kadınların yaklaşık olarak %6-10’unda görülen kronik oligo/anovülasyon, klinik/biyokimyasal hiperandrojenizm, dislipidemi, obezite, azalmış fertilite ve morfolojik olarak genişlemiş kistik overler ile karakterize olan heterojenik bir hastalıktır1.
GEREÇ VE YÖNTEM Bu prospektif vaka kontrol çalışması Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği’ne Ocak 2011 ve Ocak 2012 tarihleri arasında başvuran hastalar dahil edilerek yapılmıştır. Üreme çağındaki (17-38 yaş), Rotterdam PKOS tanı kriterlerine uyan gönüllü kadınlar arasından 31 hasta PKOS grubunu oluşturdu. Diabetes mellitus, Cushing sendromu, androjen salgılayan tümörler ve geç başlangıçlı 21hidroksilaz eksikliğini içeren endokrinopatisi olan hastalar, enfeksiyon hastalıkları, hipertansiyon, tiroid disfonksiyonu, hiperprolaktinemi ve kronik karaciğer hastalığı bulunanlar, tetkiklerin yapıldığı dönemde ve son 6 ay içinde oral kontraseptif, antiandrojenler ve infertilite tedavisi gibi seks hormon profilini, karbonhidrat ve lipid metabolizmasını etkileyen ilaç kullanımı olanlar, alkol ve sigara kullanıcıları çalışmaya alınmadı.
PKOS’ta abdominal yağ dokusu, karbonhidrat ve lipid metabolizması üzerinde yaygın etkileri olan ve adipokin olarak adlandırılan çeşitli hormon ve sitokinler üretir. Bunların insülin direncinin patogenezinde etkin rol aldıkları bilinmektedir2. Omentin, subkutanöz ve özellikle viseral yağ dokusunda üretilen bir adipokin olup söz konusu dokularda insülin ile uyarılmış glikoz alımını artırmaktadır3,4. Obezitedeki artış ile birlikte dolaşımdaki omentin düzeylerinde bir azalma gözlenmektedir5. İlginç bir şekilde PKOS’lu hastalarda obeziteden bağımsız olarak düşük serum omentin düzeyleri izlenmiş ve bu durumun hastalığın patogenezinde bir rolü olabileceği düşünülmüştür5.
Herhangi bir sistemik hastalığı olmayan, düzenli menstrüel siklusları bulunan (25-34 günlük dönemlerle 2-7 gün süren mens), klinik ya da biyokimyasal hiperandrojenizmi bulunmayan üreme çağındaki (17-38 yaş) sağlıklı 33 gönüllü kadın kontrol grubunu oluşturmak üzere çalışmaya alındı. Çalışma öncesi Tıbbi Etik Kurulu’nun onayı alındı. (Etik Kurul Karar No: B.30.2.PAÜ.0.20.05.09/137). Ayrıca çalışmaya dahil edilen tüm katılımcılara “Bilgilendirilmiş Gönüllü Olur Formu” ile yapılacaklar hakkında bilgi verildi ve gönüllü olduklarına ilişkin imzaları ile izinleri alındı.
Tümör nekroze edici faktör ailesinin bir üyesi olan glikoprotein yapıdaki osteoprotegerinin antiinflamatuar ve anti-apopitotik etkileri mevcut olup obezite ve insülin direncinin varlığında dolaşımdaki seviyelerinde bir azalma gözlenmiştir6. PKOS’lu kadınlarda obeziteden bağımsız olarak gözlenen düşük serum osteoprotegerin seviyelerinin ovaryan dokudaki tahribatta etkin rol alabileceği ileri sürülmüştür7. PKOS’lu hastalarda hücre ve dokulardaki moleküler hasarın ana nedenlerinden birisi de antioksidan kapasitesinin azalmış olmasıdır8. PKOS’ta gözlenen artmış oksidatif strese bağlı olarak meydana gelen kronik düşük düzey inflamasyon sürecinin uzun dönem komplikasyonların gelişimine zemin hazırladığı ileri sürülmektedir9. Bununla birlikte, PKOS’lu hastalarda oksidatif stresin bir göstergesi olarak artmış malondialdehit düzeyleri saptanmıştır10.
PKOS’lu hasta grubu seçiminde, 2003 Rotterdam tanı kriterleri göz önünde bulunduruldu11. Tanı, diğer etiolojik nedenler ekarte edildikten sonra, aşağıdaki üç kriterden en az herhangi ikisinin varlığında konuldu. 1. 2. 3.
Kadın yaşam kalitesini olumsuz olarak etkileyen ve sistemik bir hastalık olan PKOS’un patogenezinde rol oynayan etkenlerin belirlenmesi olası tedavi yaklaşımlarının geliştirilmesine katkı sağlayabilecektir. Bundan dolayı, bu çalışmada insülin direnci, obezite ve inflamatuar süreç ile yakın ilişkisi olduğu bilinen serum omentin,
Oligo/anovulasyon Klinik hiperandrojenizm ve/veya biyokimyasal hiperandrojenemi Ultrasonografik polikistik over görünümü
Oligo-anovulasyon, klinik olarak oligo-amenore (yılda 6’dan az sayıda menstruasyon veya gebelik yokluğunda 3 ay veya daha uzun süreyle menstruasyon olmaması) varlığı ile belirlendi. Hiperandrojenizmin klinik belirleyicisi olarak hirşutizm ve/veya akne varlığı esas alındı. Hastaların hirşutizm skorları, Modifiye Ferriman Gallwey 2
Cilt/Volume 41 Yıl/Year 2016
Polikistik over sendromunda yeni markerların rolü
skorlama sistemi kullanılarak belirlendi12. Skoru 8 ve üzerinde olan olgular hirşutizm var olarak kabul edildi. Polikistik over tanısı, bir overde 12 adet veya daha fazla 2-9 mm çapında folikül bulunması ve/veya over hacminin 10cm3 ‘ün üzerinde olması ile konuldu.
oranı kullanıldı. HOMA-IR, [açlık plazma insülin (mIU/L) x açlık plazma glukoz (mmol/L)/22.5] formülü ile hesaplandı. 2.7 üzerindeki değerler insülin direnci olarak kabul edildi. Olguların biyokimyasal hiperandrojenizm açısından değerlendirilmesinde kullanılan serbest androjen indeksi, [Total testosteron (nmol/L) / SHBG (nmol/L) ] x 100 formülü ile hesaplandı.
Adrenal veya over kaynaklı androjen salgılayan tümörleri ekarte etmek için dehidroepiandrosteron sülfat ve testosteron düzeyleri incelendi. Testosteron düzeyi > 300 ng/dl, dehidroepiandrosteron sülfat düzeyi > 800µg/dl olan olgularda ek tetkik yapılması planlandı. Ancak bu düzeylerin üzerinde olan olguya rastlanmadı. Çalışmaya alınan tüm olguların prolaktin, serbest T3, serbest T4 ve tiroid stimülan hormon düzeyleri normal sınırlar içindeydi. Çalışmaya dahil olan her kişide sigara kullanımı, birinci ve ikinci derece akrabalarında diabet ve kardiyovasküler hastalık (tanı konmuş koroner kalp hastalığı, miyokard enfarktüsü ya da inme) varlığı sorgulandı. Olguların ilk başvurusunda boy (m) ve vücut ağırlıkları (kg) ölçülerek, kg/m2 cinsinden VKİ (vücut kitle indeksi) hesaplandı. Bel çevresi, umbilikus hizası esas alınarak; kalça çevresi, büyük trokanter düzeyi esas alınarak ölçüldü. Bel / kalça çevresi oranları hesaplandı.
İstatistiksel analizlerde SPSS (Statistical Package for the Social Science, version 17.0) programı kullanıldı. Veriler ortalama± standart sapma ile belirtildi. Değerlendirilen parametrelerde normal Gaussian dağılım gözlendiği için verilerin hesaplanmasında parametrik bir yöntem olan t-test yöntemi kullanıldı. Parametreler arasındaki korelasyon analizi Pearson’s Korelasyon Katsayısı ile hesaplandı. Tüm istatistiksel analizler için anlamlılık sınırı p < 0.05 olarak kabul edildi.
BULGULAR Çalışmaya dahil edilen PKOS (n = 31) ve kontrol (n = 33) gruplarının demografik özellikleri ve antropometrik ölçümleri Tablo 1’de gösterilmiştir. PKOS grubundaki hastaların yaşı kontrol grubundakiyle karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı derecede daha düşüktü. (p < 0.001). Modifiye Ferriman Gallwey hirşutizm skorlarına baktığımızda ise PKOS grubunda istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek skorlar saptandı (p < 0.001). Gruplar arasında vücut ağırlığı, boy, VKİ, bel çevresi, kalça çevresi ve bel/kalça çevresi oranı arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmadı.
Çalışmada yer alan her bir bireyden erken foliküler fazda (kendiliğinden veya progesteron ile uyarılmış mensin 2-5. günlerinde) 12 saat açlık sonrası antekubital venöz kan örnekleri alındı. Örnekler antikoagulan madde içermeyen tüplere aktarıldı. Dört bin rpm devirde 5 dakika santrifüj edildikten sonra serumları ayrıldı. Epandorf tüpler içinde çalışma zamanına kadar – 20oC’de saklandı. Örnekler derin dondurucudan çıkarılıp sonra oda ısısına getirildikten sonra değerlendirildi.
Her iki grubun biyokimyasal parametreleri Tablo 2’de gösterilmiştir. PKOS’lu hastaların açlık glukoz seviyesi, kontrol grubundan istatistiksel olarak anlamlı oranda yüksek bulundu (sırası ile 86.77± 11.51 mg/dl, 80.83± 9.83 mg/dl; p=0,031). PKOS grubunda açlık insülin düzeyleri kontrol grubuna göre daha yüksekti ancak istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (sırası ile 11.33± 7.31 µIU/ml, 8.65± 4.66 µIU/ml; p=0.089). PKOS’lu hastalarda ortalama HOMA-IR seviyesi 2.48± 1.7 bulunurken, kontrol grubundaki değeri 1.74± 1.00 idi ve hasta grubunda, kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksekti (p=0.040). İki grup arasında, açlık glukoz/insülin oranı arasında anlamlı fark saptanmadı (p > 0.05). PKOS ve kontrol grubu arasında total, HDL ve LDL kolesterol ve trigliserid
Serum açlık glukoz, trigliserid, total kolesterol, HDL kolesterol, LDL kolesterol ve malondialdehit ölçümleri kolorimetrik yöntemle (Roche Cobas 6000, Roche-Hitachi Diagnostics, Japan); insülin, LH, FSH ve total testosteron ölçümleri elektrokemilüminesans yöntemiyle (Roche Cobas E411, Roche-Hitachi Diagnostics, Japan); seks hormon bağlayıcı globülin (SHBG) seviyesi kemilüminesans yöntemiyle (Immulite 2000, DPC, Los Angeles, USA) ve omentin ve osteoprotegerin seviyeleri ELISA yöntemiyle (Rayto RT-2100C, China) hesaplanmıştır. İnsülin direncinin belirlenmesinde, HOMA-IR (Homeostasis model assesment of insülin resistance), açlık plazma glukoz/açlık plazma insülin 3
Dereli ve ark.
Cukurova Medical Journal
seviyeleri açısından istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilmedi (p > 0.05). Tablo 1. PKOS ve kontrol gruplarının demografik özellikleri ve antropometrik ölçümleri Yaş (yıl) Vücut ağırlığı (kg) Boy (cm) VKİ (kg/m2) Bel Çevresi (cm) Kalça Çevresi (cm) Bel/Kalça çevresi Hirşutizm Skoru
PKOS grubu (n=31) 20.96 ± 3.34 61.19 ± 9.07 163.58 ± 5.29 22.91 ± 3.16 80.37 ± 14.07 99.35 ± 10.11 0.78 ± 0.07 10.74 ± 5.17
Kontrol grubu (n=33) 26.06 ± 5.52 64.93 ± 16.12 162.33 ± 6.31 24.63 ± 5.93 78.03 ± 13.26 100.59 ± 12.93 0,77 ± 0,06 3.90 ± 1.77
Total testosteron seviyesi PKOS grubunda 0.418± 0.186 ng/ml, kontrol grubunda 0.299± 0.15 ng/ml olarak bulundu ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıydı (p=0.007). PKOS grubu ile kontrol grubu arasında SHBG düzeyleri açısından anlamlı oranda fark tespit edilmedi (sırasıyla 43.07± 26.01 nmol/L ve 51.95± 22.54 nmol/L, p=0.151). İki grup arasındaki androjen düzeylerinin karşılaştırılması açısından önemli bir parametre olduğu bilinen serbest androjen indeksi, PKOS grubunda kontrol grubuna göre istatistiksel anlamda yüksek olarak saptandı (sırasıyla 4.51± 3.69 ve 2.25± 1.41, p=0.005). PKOS’lu hastalarda LH düzeyleri, kontrol grubundan istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulundu (sırasıyla 11.33± 4.82 mIU/ml ve 5.12± 1.75 mIU/ml, p =