deyişbilim sempozyumu bildiriler kitabı (2015) - EngLangLit [PDF]

15. ULUSLARARASI DEYİŞBİLİM SEMPOZYUMU

15th INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM AKDENIZ UNIVERSIT, FACULTY OF LETTERS

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ, EDEBİYAT FAKÜLTESİ İNGİLİZ DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ

DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE

1-3 EKİM 2015

OCTOBER 1-3, 2015

DEYİŞBİLİM SEMPOZYUMU BİLDİRİLER KİTABI (2015) STYLISTICS SYMPOSIUM PROCEEDINGS (2015) Arda Arikan Editor ISBN: 978-605-84052-1-9

ısbn

15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

15. ULUSLARARASI DEYİŞBİLİM SEMPOZYUMU

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ İNGİLİZ DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ

Stylistics Symposium Proceedings (2015)

Deyişbilim Sempozyumu Bildiriler Kitabı (2015)

Editor: Arda Arikan

Editör: Arda Arikan

ISBN: 978-605-84052-1-9

This e-book can be used, photocopied and distributed without the prior permission granted from the editor as long as accurate citation or information on the source is mentioned. Bu e-kitap, bilimsel üretimin yaygınlaştırılması amacıyla, uygun atıflama ve kaynağı belirtmek şartıyla editörün önceden izni olmaksızın kullanılabilir, fotokopi yoluyla çoğaltılabilir ve dağıtılabilir.

15. Uluslararası Deyişbilim Sempozyumu daha önce benzer bir adla anılan sempozyumların fikir sahipliğini ve başkanlığını yapan Prof. Dr. Ünsal Özünlü tarafından oluşturulan komite ile toplanmıştır. Toplanan komite sempozyumların “Uluslararası Deyişbilim Sempozyumu” olarak anılmasına, bundan sonraki sempozyumların da yalnızca deyişbilim bağlamında bildiri ve poster sunumları kabul etmesine ve sempozyumların Arda Arıkan ve Behbood Mohammadzadeh’nin eşbaşkanlığında düzenlenmesine karar vermiştir.

Kapak Resmi (Cover Picture): Murat Gençtürk

İÇİNDEKİLER Sözlü Bildiriler (Oral Presentations) Deyişbilim ve Sempozyumlarına Tarihsel Kısa Bir Bakış Ünsal Özünlü ………………………………………………………………………………………………….. i Nezir Ahmed ve Pirem Çand’ın Üslup Yönleri Aykut Kişmir …………………………………………………………………………………………..……… 1 İlk Osmanlı Şuara Tezkiresi Heşt Behişt’in Dili Üzerine Deyişbilimsel Bir İnceleme Adem Gök ………………………………………..…………………………………………………..……… 10 Stil oder Leben? Die Be- oder Missachtung des Stils bei der Literaturübersetzung Ayalp Talun İnce ………………………………….…………………………..…………………………… 27 Positiver Sprachstil in der Alltagssprache Sedat İnce …………………………………………………..…………..…………………………………… 35 Angela Carter’s The Bloody Chamber: A Feminist Stylistic Approach Seda Arikan …………………………………………………..…………..………………………………… 42 Brevity and Terseness in The White Tiger By Aravind Adiga: A Stylistic Analysis Behbood Mohammadzadeh ……………………………………………………………………………….61 A Stylistic Analysis of Edith Sitwell’s “Still Falls The Rain” Yiğit Sümbül ……………………………………………………..…………………………………………..72 Özlü Deyiş ve Karşıtları Ünsal Özünlü …………………………..…………………………………………………………………… 92 A.P. Çehov’un İlk Dönem Öykülerinde Kısa Deyiş Mehmet Özberk Rabiye Özberk ……………………………………………………………………………………..……… 107 Brevity and Terseness in Ernest Hemingway’s A Day’s Wait and In Another Country: A Stylistic Analysis Behbood Mohammadzadeh Adesanya M. Alabi ………………………………………………………………..……………………….116 Doing Stylistic Analysis: Some Fundamental Techniques Arda Arikan …………………………………………………………………………….…………………..126

Poster Bildiriler (Poster Presentations) The Language of e-Media: Brevity in e-Communication Mustafa Caner H. Sezgi Saraç …………………………………………………………………………………………….. 131 Literary Criticism and Stylistics: Formalist, Psychoanalytic and Marxist Criticism Arda Arikan M. Galip Zorba …………………………………………………………………………………..……….. 137 ‘Be brief': From Necessity to Choice Ferhat Bayik …………………………………………………………………………….………………… 142

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

DEYİŞBİLİM VE SEMPOZYUMLARINA TARİHSEL KISA BİR BAKIŞ

Ünsal Özünlü Emekli Öğretim Üyesi Yaşamda iletişimin ilk basamağı olan uzun süreli bir sözlü dönemde insanlar dikkati

çekebilmek,

düşüncelerini

ve

duygularını

daha

ilginç

durumlara

getirebilmek amacıyla kullandıkları dilde birçok ilginç kullanım ve yollar bulmuşlar, söyledikleri şeyleri böylelikle unutulmaz düzeylere getirmişlerdir. İnsanlık tarihinde belki de binlerce yıl süren bu dönem içinde her klandan her obaya, her toplumdan her millete kadar uzun yüzyıllar içinde yitip giden kim bilir kaç destan, kaç öykü, kaç ağıt vardır? Yeni Türkçe'de 'yazın' adı verilen edebiyat işte böyle başlar. Gene yüzyılların arasındaki bir dönemde önce mağara duvarlarına çizilen resimlerle başlayan yazı serüveni insanları yüzyıllar içinde yaratıcı güçlerini en son sınırlarına kadar zorlayıp yeni dil kullanımlarına koşturmuştur. Yazıyla çok daha güçlenen yazın, tüm dünyada, her toplumun, her milletin iletişim, eğlence, bilgi toplama, eğitim ve öğretim kaynağı olmuştur. Deyişbilim'in

başlangıcını

ve

gelişimini

bilmek,

kuşkusuz

daha

sonraki

oluşumları anlamak yönünden yararlı olacaktır. Burada konunun tarihsel gelişimini ço kısa bir biçimde özetlemek bile ülkemizdeki yazın ve dilbilim çalışmalarına yeni bakış açıları getirebilir. Bu nedenle, deyişbilimin tarihsel akışına burada kısaca değinmek istiyorum. İsa'dan önce 5. yüzyılda Eski Yunanistan'da ilk kez etkili konuşma ve yazma yöntemleri rhetoric (sözbilim) adıyla belirlenerek hem okullarda okutulmaya, hem de şairlere, politikacılara, askerlere ve işi toplumla uğraşmak olan daha başkalarına da öğretilmeye başlanmıştır. Sözbilim daha sonraki yüzyıllarda birçok bilim dalının gelişmesinin başlangıcı olduğu gibi, deyişbilimin de çıkış noktasıdır. Yazınsal deyişbilim ile ilgilenenlerin etkileyici dil kullanımlarını, ana ilkelerini, söz ve sözcük kullanım çeşitlerini, söz sanatlarını, çeşit ve kalıplarını iyi bilmeleri için kesinlikle sözbilimi öğrenmeleri gerekir. Bu nedenle, Klasik Çağlar'da okullarda sözbilim, matematik ve geometri ile birlikte en önemli bir ders ve çalışma konusu olmuştur. i

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Orta Çağ'a gelince sözbilim, gramer ve mantık ile birlikte ortaçağlar öğretim ve eğitim konularının trivium denilen ilk üç konusundan biri, oluyor, quadrivium denilen ve müzik, aritmetik, geometri ve astronomi konularının çalışıldığı diğer dört bilim dalıyla birlikte o çağların 7 zorunlu temel öğretim ve eğitim dalları arasında yerini alıyordu. Her eğitim kurumunda öğretilmesi ve öğrenilmesi zorunlu konulardan biri olarak sözbilim çok kullanılan pek çok yapı ve söz sanatının doğuşuna böylelikle yeni patikalar açar. Bunun koşutluğunda da yazın gelişir, yazınsal yapıtlar çoğalır, şair ve yazarlar sözbilimin ilke ve kurallarının belirlediği ölçütlerde yazarlar. Sözbilim baskın bir öğretim ve öğrenim konusu olarak her yerde kullanılmaya başlar. Ortaçağların ikinci yarısında Avrupalılar'ın ve İslam ülkelerinin Haçlı Seferleri aracılığıyla birbirlerinin dil ve kültürlerini tanıdığı bilinmektedir. Oysa, İslam ülkelerinin sözbilim yönünden Avrupa ülkelerinden ne zaman ve ne derecede etkilendiği, onlardan neleri aldığı, kendi sözbilim öğelerinden onlara neler verdiği tarihin derinliklerinde yitip gitmiştir. Ama bazı kaynaklara göre, İslam ülkelerinin sözbilimi Avrupalılar'dan Abbasiler zamanında tanıdığı gösterilmektedir. İslam Ansiklopedisi'nde buna benzer anlatımlar

vardır.

Türkler

Anadolu'ya

gelirken

Arap

kültür

ve

edebiyatı

aracılığıyla sözbilim biçimlerini algıladıklarını savlayabilmek zor olmasa gerekir, ancak bunun tarihini saptayabilmenin şu an olanağı bulunmamaktadır. Kesin olan şey ise, Türkler'in o zamanki yazınsal yapıtlarında bile, sözbilimin temellerinin

ana

yapılarını

oluşturan

önceleme

(foregrounding),

yineleme

(repetition), koşutlama (parallelism) ve sapma (deviation) ve bunların çok sayıdaki yapıları, ya da buna benzeyen yapıları bulunmasıdır. Ortaçağların ortasında ve ikinci yarısında Avrupalılar doğu kültürünün kendilerinden daha ileri olduğunu öğrenerek Avrupa'nın çoğu ülkesinin üniversitelerinde İbranice ve Arapça'yı öğreten bölümler açtılar, bu arada doğunun kültürlerini de inceleme ve araştırma olanağı buldular. O zamanlar dil öğretimi, yazınsal, ya da düşünsel yapıtlardan alınan parçaların dil kullanımını inceleme yoluyla yapıldığından, sözbilimin de ele alınmış olduğunu varsaymamak olanaksız demektir. Türkler,

Arap ve Fars kültür, yazın ve dilini öğrendikten sonra Anadolu'ya

Anadolu'ya geldiler ve Anadolu'da kurdukları beylikler içinde kendi obalarının ii

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

dillerini gitgide geliştirirken, bir yandan da

Anadolu'ya gelmeden öğrendikleri

Arap ve Fars kültürlerine karşın, kendi dillerini unutmadılar. 250-30 yıl içinde kurulan ve tüm beyliklerden baskın çıkan Osmanlı Beyliği devlet durumuna yükselince, Arap ve Fars yazın, dil ve kültürü İslamiyet aracılığıyla Türkler arasında yayılma ve işleme olanağını buldu. Sarayın eğilimi, baskın kültür saydıkları köklü Arap ve İran kültürünü yeğlemekti. Bu eğilimin sonunda tahtın ve yönetimin bulunduğu İstanbul ve çevresinde insanlar Osmanlıca'nın yapısına sokulan Arap ve İran dil, yazın ve kültürü öğelerini taşıyan Osmanlıca'yı, imparatorluğun tüm diğer yerlerinde halk ise, onların öz dili olan Türkçe'yi kullanmaya başladılar. Bu eğilimin çok ilginç sonuçları vardır. Her iki kesimde de, farklı dillerin içindeki sözcük, sözcük öbeği, deyim gibi kendi kullandıkları dilde olmayan öğeleri, kendi dillerinde olan dilbilimsel öğelere uydurarak yeni sözcük, terim, ya da sözcük öbeği yarattılar. İngilizce'de 'Popular Etymology' adı verilen 'Halk Etimolojisi' bu duruma pekçok örnekler verir. Örneğin, Türkçe'de olmayan 'merzan guş' sözcüğü, halkın dilinde 'mercan köşk' olmuş, 'taht el kal'a' gibi sözcük öbeğini söyleyemeyen insanlar onu 'tahtakale' yapmışlar. Bunun gibi pekçok örnek dilimizde hala kullanılmaktadır. Dilin dışında olan her türlü etmenin kendi içinde olan herhangi bir değişiklik, etki, ya da oluşum, hiç kuşkusuz, dile de yansır. Dile yansıyan her etmen kendiliğinden yazına da geçer. Dili etkileyen etmenler akla gelen her konuda, özellikte ve bilim dalında olabilir. Bütün bunların yazın yapıtlarında görülmesi doğaldır. Yalnız bunlar değil, dili etkileyen tüm etmenler de yazında yer alır. Bunların belirli amaçlar altında kuullanılması da deyişbilimsel özellikleri oluşturabilir. Klasik çağlardaki Yunanistan ile Roma'nın sözbilim ilkelerinin kullanılması batı dünyasında daha sonraki yüzyıllarda da sürmüştür. Deyişbilim, sözbilim ilkelerinin önemli bir üyesi olduğundan, yazın ve yazın kullanımıyla ilgili olan herkes deyişbilimi zorunlu olarak öğrenmiştir. Rönesans'ta Avrupa'nın her yerinde sözbilim öğrenilmiş, yazar ve şairlerin yanısıra, eski Yunanistan ve Roma'da olduğu gibi, politikacılar, askerler ve halk ile ilgili işlerle uğraşan herkes sözbilime ilişkin birşeyler bilmiştir. Bu çağda sözbilimin gelişmesinin en yüksek basamaklara çıktığını yazar ve şairlerin yapıtlarından öğreniyoruz. Osmanlı devleti rönesansı ve reformu yaşamadığı için sözbilime ilişkin burada bizim iii

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

işimize yarayacak bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, batıdaki sözbilimin varlığından haberleri olmamasına da inanmamak gerekir, çünkü bazı klasik sözbilim öğeleri yazınımızdaki hem halk, hem de divan edebiyatı yapıtlarında da sık sık görülmektedir. Sözbilime olan ilgi 17. yüzyıl Avrupası'nda biraz biraz gerilemeye başlar, çünkü felsefenin din kavramlarından çok daha fazla baskın çıktığı bu çağda mantık insanlara doğru yolu kanıtlamaya başlayınca, yazın da bu yönelimden payını alarak, dinsel konular bile mantık çerçevesinde incelenmeye başlar. 17. yüzyılın sonları ile 18. yüzyıl Fransa'da Akılcılık, İngiltere'de ise Deneyselcilik akımlarının baskın çıktığı düşünsel kuram ve kavramlardır. Akılcılık ile deneyselciliğin bütün uğraş alanı insanların gerçek diye bildikleri şeylerle uğraşmak olduğundan, çoğunlukla imge yüklerine dayanan yazınsal uğraşların, hele bunu daha da yapay duruma getirebilen sözbilimin gerilemesi de bu çağlar için doğaldır. Osmanlı yazınında bu akımların etkisi ya hiç görülmemiş, ya da çok az deyinmelerle geçiştirilmiştir. Sözbilime gelince, sözbilim 'üslup' adı altında, kendine özgü bir çalışma alanı olarak değil, yazma özellikleri ve biçimleri olarak görülmüştür. Oysa Arap ve İran yazınında, o zamana kadar üslup türleri ve özelliklerine ilişkin birkaç yapıt ortaya çıkmıştır. 18.yüzyılda Avrupa'da, bir bakıma, eskilerin neler yaptıklarına ilişkin bir merak başlar. İnsanlar hem ellerinde o zamanlara kadar olan şeyleri değerlendirmek, hem de ileride bunlara yeni birşeyler eklemek amacıyla, çalışmalarına yeniden klasik

çağların

yapıtlarından

başlarlar.

Fransa'da

ve

İngiltere'de

bilimler

akademileri kurulur. Yüzyılın sonlarında İngiltere'nin deneycilik felsefesine koşut bir ürün gibi, buharlı lokomotiflerin bulunması, kömür madenlerinin bulunup işletilmeye başlaması sonucunda 'endüstri reformu' yapılır. Bunlara Fransa'nın akılcılık felsefesinin de katkısıyla hemen her bilim dalında yeni kuramlar bulunur, deneyler yapılmaya başlar.

Bilimsel incelemeler ve araştırmalar bir

yandan yeni kuramlar, yeni buluşlar elde ederken, bir yandan da klasik çağların kendilerine kazandırdıkları şeyleri yeniden ele alırlar. Bunun yanısıra sözbilim yeniden sevilen bir sanat, aranan bir çalışma alanı olarak göze çarpar. Osmanlı devletinde böyle bir çalışma , yönelim ve devinim görülmez. Buna karşın, eskiden iv

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

beri

insanların

kendiliğinden

kullandıkları

deyişbilim

yapıları

ise,

hem

Anadolu'da, hem de devletin yeğlediği divan felsefesi doğrultusunda ayrı ayrı yapılarda, kendi başlarına sürdürülür. Bir önceki yüzyılda gerçekleştirilen endüstri reformunun verdiği rahatlık, olanaklar ve zenginliklerle dünyaya açılan Avrupa milletleri hem yabancı kaynakları sömürüp kendi yararları için kullanma, hem de yeni yeni şeyler bulma arayışına girerler. Petrol, önceki çağların buğdayından sonra en önemli bir zenginlik aracı olur. İngiltere'den Hindistan'a Doğu Hint Petrol Şirketi'nde çalışmak üzere giden William Jones, o çağların Hint dillerindeki bazı sözcüklerin Arapça, Farsça, İtalyanca, İspanyolca, İngilizce sözcüklere benzediğini fark ederek, aralarında bir benzerlik olabileceğini düşünür ve birçok örnekler toplar. Topladığı bilgilere dayanarak bir kuram geliştirip bunu bir rapor biçimine getiren ve Londra'ya dönerek raporunu ve kuramını, bilimin gelişmesine destek için Royal Academy'de (Kraliyet Akademisi'nde) sunar ve ayakta alkışlanır. Bugün tüm dünyanın Hint-Avrupa Dilleri Kuramı diye bildiği kuram işte budur. Deyişbilimde yazın yapıtları incelerken rastlanabilecek archaic words adı verilen eski sözcükleri ele alırken, Hint-Avrupa Dilleri arasındaki bağıntıyı tarihsel yönlerden ele almak bazen yararlı olabilir. 19. yüzyılda pozitif bilim dallarında olan gelişmeler ve bunların gelişmesine katkıda bulunan kuramlar deyişbilime olan ilginin azalmasına neden olur, çünkü deyişbilimin en çok kullanıldığı ve etkili olduğu yazın alanı, duygusal, düşsel ve öznel bir alandır ve duygusal olmayan, nesnel, genelgerçeklere dayanan bilimsel alana göre çok daha fazla imgeye dayanır. Bu arada, tüm Avrupa'da tarihsel gelişimlere olan ilgi deyişbilim alanına da yansır ve deyişbilim ilkeleri içinde geçen tüm deyiş çeşitleri toplanarak okullarda incelenmeye, ders kitaplarına geçmeye başlar. Bu yönelim ile birlikte, deyişbilim ilkeleri ile deyiş biçimlerinin okullarda kompozisyon derslerinde ve kitaplarında okutulmaya başlandığını görüyoruz. Bu konuda, İngiltere'de dilbilgisi kitabı yazarlarından John Collinson Nesfield, Matriculation English Course adındaki dilbilgisi kitabında, yazınsal deyişbilimde kullanılan tüm deyiş türlerini İngiliz Yazınındaki yapıtlardan örnekler vererek ayrıntılı ve açıklamalı bir biçimde verir. İşte, sempozyumumuzun ana konusu v

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

olarak her yıl bir ana deyiş türünü incelemek amacıyla ele aldığımız deyiş biçimlerinin kaynağı budur. Recaizade Mahmut Ekrem'in ülkeye sokmaya çalıştığı deyiş çalışmalarına kaynaklık yapan, ya da kendisine esin veren kitaplar arasında bu kitap da olabilir belki. Deyişbilimin o çağdaki yaşamında gelişimin bu yönü ilginçtir. Bugün İngilizce'de sözbilim anlamında kullanılan 'rhetoric', Amerika'da 'kompozisyon' anlamına gelir. Deyişbilim dediğimiz bilim dalı ise 'deyişbilgisi' olarak, diğer söz sanatlarıyla birlikte, kompozisyonun bir parçasıdır. Oysa, İngiltere'de sözbilim klasik Yunan ve Roma çağlarından beri kullanılan bir bilim dalı, deyişbilim bugün hem dilbilimi, hem de yazın ve yazınsal inceleme ve değerlendirmeleri tüm dil ile ilgili alanlar yardımıyla inceleyen bir bilim dalıdır. Bu büyük bilim dalı, onu kendi kuram ve bakış açılarına göre inceleyen yöntemlere göre de çeşitlenir, çünkü inceleme konusu olan yazınsal yapıtların tümü de insan yaşamının tüm yönlerini, tüm yönelimlerini içine aldığı için incelenmeleri de karmaşık, birbiri içine geçmiş bilim dallarının konu ve yapılarını ele alır. Ondokuzuncu yüzyılda Osmanlı’nın son yıllarına yaklaşıldığı sırada, Avrupa’da çeşitli görevlerde bulunmuş edebiyatçı ve eğitimci, yazar Recaizade Mahmut Ekrem, ülkemizde deyişbilimin öncüsüdür. Avrupa’da bulunduğu sıralarda büyük bir olasılıkla deyişbilim ilkelerini, deyiş biçimlerini incelemiş ve öğrenmiş olan Ekrem, deyişbilimde akla gelen ilk deyiş biçimlerini ve özelliklerini yazılarında Doğallık

anlatmıştır: (tabiiyet),

Dilbilgisine

Duruluk

uygunluk

(münkahiyyet),

(fesahat), Akıcılık

Açıklık

(vuzuh),

(aheng-i

selaset),

Uyumluluk (muvafakiyet) adında bölümlemelerle anlattığı deyiş bölümlerini elinden geldiğince açıklamaya ve örnekler vermeye çalışmıştır. Böylece yakın tarihte Türk yazını Recaizade Ekrem aracılığıyla ilk kez deyiş türleriyle karşılaşmıştır. Öte yandan hemen daha sonraki yıllarda Tanzimat ve Servet-i Fünun Edebiyatı dönemlerinden sonra gelen millileşme akımları etkisiyle dikkatler Türkçe'nin özleşmesine dönünce, eski yazı denilen Arap alfabesi ve bu alfabe ile yazılmış yazın yapıtları okunmamaya başlamıştır. Bütün dikkatlerin yeni yazı, dilde özleşme ve yeni yazın akımlarına yönelmesi, Recaizade Mahmut Ekrem'in son yıllarını yaşamaya başlamış Osmanlı devleti ve yazınına daha yeni yeni

getirmeye

başladığı

deyiş

(üslup, vi

biçem)

kavramları

ile

bunların

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

kullanılmasıyla ilgili çabalar o hızla değişen yıllarda unutulmuştur. Cumhuriyet yazınının en büyük kaygısı dilin özleşmesine odaklandığından da deyiş üzerindeki çalışmalar

ülkeye

henüz

girmişken,

dikkatler

deyiş

türleri

üzerinde

toplanamadan unutulur. 20.yüzyılın ikinci on yılında İsviçre'li bilim insanı Ferdinand de Saussure'ün öğrencilerinin,

hocalarının

dersleri

sırasında

tutmuş

oldukları

notlarını

toplayarak Saussure öldükten sonra bir kitap biçimine getirerek yayımlamalarıyla birlikte Avrupa'da bugünkü anlamda modern dilbilimi çalışmaları başlar. Saussure'ün ders notları insanlık tarihinde neredeyse 26 yüzyıldan beri süregelen klasik görüşler ve kuramların hemen her bilim katmanında uygulanmasına bir son verir. Klasik görüşler ile modern görüşler arasında bir ayrım yapan Saussure, bu iki ayrı görüşü, amaçlar doğrultusunda birbirinden ayırır. Yüzyıllardan beri klasik yapıtların incelenmesiyle yapılan dil ve yazın çalışmaları, yerini modern yöntem ve görüş açılarıyla donanmış olan güncel yöntemlere bırakır. Klasikler değer ve ilgilerini bitirmezler kuşkusuz. Onlar da araştırmacıların kendi amaçları doğrultusunda değerlenir. Avrupa'da dikkatler henüz çok yeni, ama çabucak gelişmeye açık dilbilime yöneldiğinden dilbilim alanında yeni yeni görüşler doğrultusunda yeni yeni kuram türleri ve okulları açılır, ama yazınsal deyişbilim çalışmaları ve uygulamaları bir süre duraklar. Yazın inceleme ve çalışmaları kendi kuram, görüş ve yöntemleriyle gene eskisi gibi sürer. Yüzyılın ilk yarısının sonlarına doğru, II. Dünya Savaşı'nın hemen bitiminde, Prag Dilbilim Çevresi'nin görüşleri uyarınca dilbilim yazın yapıtlarının incelenmesinde kullanılmaya başlar ve yazınsal yöntemlere göre daha bilimsel ve daha belirli sonuçlar ortaya çıkmaya başlar. Prag Dilbilim Çevresi öncülerinden Roman Jakobson'a göre, yazınsal yapıtları çağdaş dilbilim yöntemleriyle incelemek her dilbilimcinin ve yazın araştırmacısının ilkesi ve görevi olmalıdır. Prag Okulu'ndan sonra dilbilimde sesini duyuran başka okullar değişik yöntemlerle dili incelemeye alır ve ortaya atılan her okul ve kuram yazınsal yapıtları inceleyebilecek, belli birtakım deyiş türlerini ve inceleme yöntemlerini bulup açıklayabilecek düzeye gelir. 20. yüzyılın sonlarına kadar bu gelişme böylece sürer gider. Şimdi ayrıntılara girmeden, dilbilimin

yazına

yaptığı

katkılar

sonunda,

bu

katkıların

deyişbilimde

oluşturduğu bakış açılarından ortaya çıkan deyişbilim türlerini adlarıyla kısaca vii

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

saymak istiyorum: Yazınsal Deyişbilim (Literary Stylistics), Yapısal Deyişbilim (Structural

Stylistics),

Üretici

Deyişbilim

Deyişbilim (Functional Stylistics),

(Generative

Stylistics),

İşlevsel

Edimsel Deyişbilim (Pragmatic Stylistics),

Söylem Deyişbilimi (Discourse Stylistics), Bilişsel Deyişbilim (Cognitive Stylistics), Feminist Deyişbilim (Feminist Stylistics), Verili Deyişbilim (Corpus Stylistics), Eleştirel Deyişbilim (Critical Stylistics), Tarihsel Deyişbilim (Historical Stylistics), Deneyci

Deyişbilim

Stylistics),

(Emprical

Stylistics),

Çeviri

Deyişbilimi

(Translation

Toplumbilimsel Deyişbilim (Sociolinguistic Stylistics), ve Eğitimsel

Deyişbilim (Pedagogical Stylistics). Sayılan bütün bu alanlarda şimdiye dek birçok dil ve yazın konularının yanısıra, başka temel konular da ele alınmış, araştırmalar yapılmıştır. Ülkemiz dil ve yazın alanlarında ise yazın ve dilbilim alanlarında, bu her iki alanın birbiriyle sıkı bağıntısını tam anlayamadıklarından yeterli çalışmalar yapılamamıştır. Dilbilimin yazın yapıtlarının incelemesine katkısı aşağıdaki konularda öncelik almıştır: Önceleme (Foregrounding), Sapma (Deviation), Eğretileme (Metaphor), Düşünce Deyişi (Mind Style), Anlatı (Narrative), Konuşma ve Düşünce Aktarımları (Speech and Thought Representation), Yazında Lehçe Kullanımları (Uses of Dialects in Literature),

Gösterim

(Deixis),

Karşılıklı

Konuşmalar

(Dialogues),

Metinsel

Dünyalar (Text Worlds), Metin Ağı (Texture), Iconicity (Görüntüsellik), Emotion (Duygusallık), Verse (Şiir Türleri ve Yapıları), Multimodality (Çok kiplilik), Irony (Alay), Alışılmamış Önadlı Anlatılar. Dilbilim terimlerine alışık olmayanlar için yukarıda sayılan sözcükler ve anlamları garip gelebilir, ama yeni türeyen bir bilim dalı olan dilbilimin bir dilde kendisi kadar yeni sözcükleri olması oldukça olağan karşılanmalıdır, çünkü bu sözcüklerin belirttiği anlamlar ve kavramlar o dilde eskiden zaten olmayan sözcük ve kavramlardır. Yazın ile dilbilimin birbirine çok yakın olması ve insan yaşamına önce dil girdikten sonra insanların kullandıkları dil ile yazın alanında unutulmaz güzellikte ürünler vermeye başladıkları zamanlarda, deyişbilim dil yapılarını kullanmaya başlamıştır. Recaizade Mahmut Ekrem'in ülkemize getirmiş olduğu deyiş yapılarından daha başka çeşitlerin yazınsal yapıtlarda incelenmeye başlanmamış olması, bu bilim dalının en büyük şanssızlığıdır, ayrıca, daha çok viii

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

eski

yüzyıllarda

Türkler'den

önce,

müslümanlığın

hangi

çağlarında

batı

sözbiliminden hangi öğeler alındığı da tarihin derinliklerinde kalmıştır. Önce dilin oluştuğunu, sonra yazının ve daha sonra da bunlar aracılığıyla deyiş türlerinin oluştuğunu düşünerek, Denizli Pamukkale Üniversitesi'nde İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü kurmak için o üniversitede kaldığım 4 yıl içinde ilk kez 2001 yılında başlattığım Deyişbilim, Dili Yazın Sempozyumu adı altındaki sempozyumun değişmez ilkelerinden birisi, sempozyuma şairler, yazarların da katılması,

bizim

tartıştığımız

konularda

kendi

görüşlerini

belirterek

akademisyenlerin ve dinleyicilerin görüşlerine bilgi yüklemesini sağlamaktı. İlk Deyişbilim, Dil, Yazın Sempozyumu'nu Denizli Pamukkale Üniversitesi'nde 2001 yılında Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü'nce düzenledik. Ama üniversitenin Türk Dili ve Edebiyatı kardeş bölüm olarak, her konuda bizimle birlikte çalıştı. O sempozyuma 9 tane de şair, öykücü ve romancı çağırmıştık. Bu yazın insanlarının yol paraları ile üniversitemizin olduğu şehirde kalacakları yerler ve yemekleri üniversite ve sempozyum giderleri olarak karşılanmıştı. Bu yıl onbeşincisini yaptığımız bu sempozyuma kadar Deyişbilim Sempozyumları aşağıda görüldüğü gibi, her yıl bir başka üniversitede düzenlenmiştir: 1- Pamukkale Üniv.

Denizli

2001

2- Çukurova Üniv.

Adana

2002

3- Anadolu Üniv.

Eskişehir

2003

4- 18 Mart Üniv.

Çanakkale

2004

5- Marmara Üniv.

İstanbul

2005

6- Süleyman Demirel Üniv.

Isparta

2006

7- Selçuk Üniv.

Konya

2007

8- Ekonomi Üniv.

İzmir

2008

9- Sakarya Üniv.

Adapazarı

2009

10- Gazi Üniv.

Ankara

2010

11- Sakarya Üniv.

Adapazarı

2011

12- Trakya Üniv.

Edirne

2012

13- Kafkas Üniv.

Kars

2013

14- 9 Eylül Üniv.

İzmir

2014

15- Akdeniz Üniv.

Antalya

2015 ix

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

2.Sempozyumun düzenlendiği Adana'da sempozyumun adındaki Yazın ile Deyişbilim'in arasına farkında olunmadan 've' eki eklenmiş, bu yanlışlık yıllar boyu sürmüştür. Ama dilin ve yazının, deyişbilime olan katkılarının tartışılacağını umduğum bu sempozyumda deyişbilim alanında verilmesi gereken bildiri sayısı artacağına, geçen yıllar içinde dil ve yazın alanındaki bildiriler arttığı ve deyişbilim konularıyla hiçbir ilgisi olmadığı gib, ilgisiz başka alanlardan, istatistik, mimarlık, eğitim, hatta mühendislikle ilgili dallardan bile bildiriler gelmeye başlamıştı. Geçen onbeş yılda düzenlenen sempozyumlar deyişbilime hiçbir yarar sağlamıyor, yayınlanan kitaplar bohçacı bohçası gibi şişiyor, o bohçalarda deyişbilim ile ilgili ancak üç beş yazı bulunurken, diğer alanlarda yazı bolluğundan geçilmiyordu. Üstelik, bu onbeş yıl içinde ülkede deyişbilim konularıyla ilgilenenlerin sayısı da artmamıştı, çünkü yazın çalışanlara dilbilim ve deyişbilim, dilbilim çalışanlara ise yazın ve deyişbilim yabancı geliyordu. Diğer dallardaki bildiri yazarları ise, deyişbilim sempozyumlarını, kendi bildirilerini okuyup geçerli duruma getirebilecekleri bir oturumlar şöleni olarak görmeye başlamışlardı. Sempozyumların sayıları yıllar geçtikçe arttıkça, Deyişbilim Sempozyumları'nın

amaçlarından

birisi

olan

şair

ve

yazarlarla

birlikte

yaklaşımlar, belli konularda onların düşüncelerini almak da unutulmuştu. Şair ve

yazar

sayıları,

sempozyumların

düzenlendiği

üniversitelerdeki

bütçe

yetersizlikleri nedeniyle, sempozyumlar arttıkça düşüyordu. Bu yıl yapmakta olduğumuz bu 15. Deyişbilim Sempozyumu'nda, deyişbilim ve sempozyumda tartışılacak konuyla ilgili olmayan hiçbir konuyu kabul etmemeye karar verdik. Sempozyuma gelecek bildiri sayısı çok çok azalacaktı, ama bildirilerin tümü de deyişbilim konusunda olacağı için, yayınlanacak sempozyum kitabı hem deyişbilime özgü, hem de bir tek konunun çevresinde olan çeşitli görüşler çerçevesinde olacaktı. Diğer sempozyum kitaplarının ikişer üçer ciltlik, yerden kalkmayan, kucaklara sığmayan hantal görünümlerinden olmayacaktı. Üstelik, gelen katılımcılar hep aynı alanı incelemeye aldıklarından, tartışmaları, görüş bildirimleri alana

yararlı olacaktı. Buna ek olarak da, bu ülkede

deyişbilime olan ilgi her yıl belki de bu nedenle artacaktı. İşte bu sempozyumu bütün bunları düşünerek bu çerçevede düzenlemiş bulunuyoruz. x

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Sözbilim klasik çağların Yunan ve Roma uygarlıklarından köken alan temeliyle, uzun yüzyıllar dilbilgisi ile uğraşanlar, askerler, politikacılar, yazarlar ve oyuncular ve dili iyi kullanmak isteyen herkes için bir öğretim aracı olarak kullanılırken, yazınsal yapıtların değerlendirilmesinde de geniş ölçüde ele alınmıştır. Eski ve daha sonraki çağlardan beri deyiş ve deyişbilimi çeşitli biçimlerde betimlerler; bunun nedeni o betimlemenin belli bir amac için kullanılmasıdır. Kimine göre, deyiş, dilde dikkati çekecek kadar belli bir öğenin sık aralıklarla kullanılmasıdır. Bununla uğraşan bilim dalına deyişbilim denir. Kimine göre, dil kullanımında sık sık koşutluk dediğimiz paralel yapılar vardır. Bunula

ilgilenen

bilim

dalına

deyişbilim,

denir.

Bazılarınca,

deyiş,

dil

kullanımlarında öncelemelerin sıklığında görülür. Bunu konu eden bilim dalına deyişbilim, denir. Bazılarına göre ise, deyiş, dilde kullanılan sapma ve türleridir. Bunu ele alan bilim dalına ise, deyişbilim denir. Bütün bu betimlemeleri daha genel bir betimlemede toplarsak, deyiş, dilde dikkati çekecek, anlam yükünün değişmesine etki edecek, dinleyici ya da okuyucunun ilgisini çekerek ve yargısını genişletecek her çeşit dil kullanımlarıdır. Deyiş, kuşkusuz, amaca göre değişir. Deyiş ile ilgilenen bilim dalına deyişbilim denir. Yukarıda sözünü ettiğim deyiş ve deyişbilim betimlemesi çabaları, sözbilimin daha İsa'dan neredeyse 500 yıl önce ortaya serdiği önceleme, koşutluk, yineleme ve sapma olaylarına gözönüne alınarak

yapılmaya

çalışılan

deyiş

ve

deyişbilim

betimlemeleridir.

Klasik

Çağlar'dan daha sonraki yüzyıllarda, 18. yüzyıla kadar dikkatler tümüyle şiire yöneltildiğinden, deyiş türleri ve söz sanatları hep şiiir içinde aranmıştır. Avrupa ve İngiltere Rönesans'ında tiyatro yapıtları da genellikle şiirsel, ya da şiirsi denilebilecek yapılarda olduğundan, şiir deyişbilim incelemelerinden en büyük payı alır. 18. yüzyılda İngiltere ve Avrupa'da başlayan roman kasırgası bize ulaşıncaya kadar bir yüz yıl geçmiştir. Deyiş türleri artık hem şiirde ve tiyatro yapıtlarında, hem de romanlarda aranmaktadır. Roman Jakobson'un Prag Okulu görüşleri deyişbilimin 1960'lardan sonra dilbilim çalışmalarının yazınsal yapıtların incelemelerine yönelmesine neden olur, dilbilim dikkatini yazınsal yapıtlardaki deyiş tür ve özelliklerini kendi doğrultularındaki kuramlar çerçevesinde ele almaya başlar. İngiltere Lancaster Üniversitesi'nde xi

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

dilbilim pofesörü olan Geoffrey N. Leech'in , 1969 yılında yazdığı A Linguistic Guide to English Poetry (İngiliz Şiirinin Dilbilimsel Rehberi) konuda

o zamana kadar bu

yazılmış bütün kitapların önüne geçerek tüm dikkatleri üzerine toplar,

çünkü kitap yakın zamanlara kadar hep yazınsal görüş ve eleştirilerle incelenmiş olan tüm çağların şiirlerini bu kez dilbilimsel açıdan, ama sonunda yazınsal eleştirmenlerin geldiği noktaya gelecek, hatta onlardan da çok kez ileriye götürecek derecede ele alır. Bu kitapla birlikte yazınsal yapıtların dilbilim doğrultuları içinde incelenmeleri değer kazanır. Türk Edebiyatı yapıtlarının o zamanlara kadar dilbilimsel açılardan ve deyişbilim çerçevesinde incelenmemiş olması benim de dikkatimi çekmiş, daha sonraki yıllarda ben de birkaç inceleme yazısı yazmıştım.Şiir, deyişbilimin en verimli inceleme alanlarından başlıcası olmuştur. Yazınsal Deyişbilim'den sonra sıralanan Yapısal Deyişbilim, Üretici Deyişbilim, İşlevsel Deyişbilim, Edimsel Deyişbilim, Söylem Deyişbilimi, Bilişsel Deyişbilim, Feminist Deyişbilim, Verili Deyişbilim, Eleştirel Deyişbilim, Tarihsel Deyişbilim, Deneyci Deyişbilim, Çeviri Deyişbilimi ve Toplumbilimsel Deyişbilim... Bunların hepsi de dilbilimin gelişmesi sonucunda ortaya çıkan ve dilbilimden geniş çapta yararlanan bilim dallarıdır. Yazınsal Deyişbilim ise Klasik Çağlardan beri eleştiri ile birlikte yürüyen ve klasik biçime ulaşmış bir deyiş türleri ve bilgisini içerir ve dilbilimin önerdiği yöntemleri pek o kadar çok yeğlemez. Bu yönelim 1970'lerde Stanley Fish'in yazmış olduğu Is there a Text in This Class (Bu Sınıfta Bir Metin Var mı?)ve 1980'li yıllardaki deyişbilim karşıtı What is Stylistics and Why are They Saying Such Terrible Things against it? (Deyişbilim Nedir? Ve Onun İçin Neden Böyle Çok Kötü Şeyler Söylüyorlar?) makaleleriyle açıkça görülür. Gerçi Klasik anlayışları yeğleyen Yazınsal Deyişbilim kendi yöntemleriyle çalışır, ama dilbilimdel deyişbilim ve kendisiyle birlikte giden bilim dalları, bir bakıma yazınsal deyişbilimin bulgularını duygusallıktan ötede, bilimsel değerlerle kontrol etmekten geri durmaz. Sanıyorum, bu iki bilim dalı arasındaki uyarsızlık, yazın çalışanların dilbilim yöntem ve kaynaklarını yeterince özümleyememiş olması, dilbilim çalışanların da yazın yöntem, değerlendirme ve kaynaklarını yeterince öğrenememiş olmasından gelmektedir. Başka ülkelerde doğru olmasa bile, bu ülkede bu özellik gerçek ve kesindir. xii

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

1970'lerde deyişbilim hala Stanley Fish'in ağır saldırılarından etkilenmiş olarak kısa bir duraklama dönemi geçirdi, ama 1970 yılında, deyişbilim konusunda Amerika'daki II. Deyişbilim Sempozyumu'ndan sonra İngiltere'de ve Avrupa'da oldukça göze çarpar bir biçimde toparlanmaya başladı. 1980 yılından başlayarak daha sonraları British Council'ın desteğiyle hem İngiltere'de, hem de başka Avrupa ülkelerinde çeşitli bilim insanları yazın ile dilbilimin arasındaki sıkı bağıntıyı

sağlayan

deyişbilim

üzerinde

incelemeler,

çalışmalar,

ilerlemeler

yaptılar, konferanslar düzenlediler, makaleler, kitaplar yazdılar. Bu olaylardan Türkiye az da olsa payını alıyordu, çünkü bu gelişmeleri yalnızca yabancı dil, özellikle İngilizce bilenler izleyebiliyorlardı. Ankara'da 1972 yılında Hacettepe Üniversitesi'nde İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nün 2. proğramı olarak öğretime başlayan İngiliz Dilbilimi Bölümü Türkiye'de kayıtlı olarak ilk kez dilbilim çalışmalarını ülkeye sokmuş oldu. O zamanlara kadar tüm Hacettepe'de çalışma alanım yazın olan ben de 1972-1973 yıllarında Londra Üniversitesi'nde dilbilimden

öğrenim

görüyordum.

Ertesi

yıl

ülkeye

döndüğümde

gene

Hacettepe'de Dilbilim Bölümü'nde öğretim üyesiydim. 1970'lerde yazın alanı klasik bilgilerle donanımlı, dilbilim alanı ise o zamana kadar yazılmış yalnızca rahmetli Necip Üçok'un 1945'lerde yazdığı Genel Dilbilim kitabı ile rahmetli Özcan Başkan'ın 1965'de yazdığı Lengüistik kitaplarını okuyordu. Rahmetli Doğan Aksan'ın Anlambilim ve Türk Anlambilim kitabı ise Türkiye'de daha yeni yeni duyuluyordu. Üniversitelerde dilbilim bölümleri ve bu alanda öğretim üyesi yoktu.

Hacettepe'deki İngiliz Dilbilimi Bölümü'nün ilk yıllarında ders verenler

yurt dışından getirtilen yabancı öğretim üyeleri ile, yakın üniversitelerde ve bölümlerde bu konuda derece almış öğretim görevlileri ve az da olsa, dilbilimde master yapmış bizler gibi elemanlardı. Özellikle Türk, Alman ve Fransız Dili ve Edebiyatları bölümleriyle sıkı bağıntılarımız vardı. Daha sonra Hacettepe'deki bölümümüzün

çabalarıyla

dilbilim

birdenbire

büyük

bir

atılım

yaptı

ve

Türkiye'deki dilbilim çalışmaları hız kazandı. Bugün gelinen noktada dilbilim artık Türkiye'de, çeşitli üniversitelerde açılan dilbilim bölümleri ile ve diğer üniversitelerde de bu konuda verilen servis dersleriyle iyice tanınmaktadır. Benim 2001 yılında Pamukkale Üniversitesi'nde İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü kurarken düzenlemeye başladığım Deyişbilim Sempozyumları ile deyişbilim, xiii

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

dilbilim ve yazın alanlarındaki sıkı bağıntı ülkede oldukça anlaşılır duruma gelmiştir. Ancak yazın ve dilbilim yazınsal yapıtları hala daha deyişbilim açılarıyla ele alamamakta, deyişbilim yardımıyla bu konuda olması beklenen işbirliği hala daha gerçekleşememektedir. Bunun için belki biraz daha zamana gereksinim vardır, ama hızla gelişen düşünce, dil ve yazın akımlarındaki yapıtları bir an önce değerlendirebilmek için bir an önce işe girişmek gerekmektedir. Yukarıda vermiş olduğum deyişbilim akımlarındaki çoğalma ile çeşitler ile bu konularda bizdeki eksiklikler, aradaki farkları açıkça göstermektedir. Deyişbilim ile ilgilenen bizlerin dileği bu dalın gereken yazınsal, dilbilimsel ve bilimsel ilgiyi çekerek konuyla ilgili daha çok ürünler verilmesini sağlamaktır.

xiv

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

NEZİR AHMED VE PİREM ÇAND’IN ÜSLUP YÖNLERİ Aykut KİŞMİR Ankara Üniversitesi Ankara, Türkiye [email protected] Özet Urdu edebiyatında, roman ve hikâye türünün ilk aşamalarından itibaren farklı üsluplar eserlerde etkilerini gösterirler. Bu çalışmada Urdu roman ve hikâye anlatımında yazar Nezir Ahmed ve Pirem Çand’ın yeri ve önemi vurgulanarak, bu iki yazarın Urdu edebiyatına katkıları açıklanmaya çalışılacaktır. Bir taraftan Nezir Ahmed’in açıklayıcı anlatımında eğitici-öğretici yönü, diğer tarafta ise Pirem Çand’ın betimleyici anlatımı çerçevesinde toplumcu-gerçekçi yönü açımlanacaktır. Anahtar Kelimeler Urdu Edebiyatı, roman, hikâye, üslup, anlatım biçimi, Nezir Ahmed, Pirem Çand

Kavramsal yönden başlangıçta “halkın dilinde yazılmış metinler” olarak algılanan roman, zamanla gerçekleşen kavram daralması sonucunda 17. ve 18. Yüzyılda şimdiki sık karşılaştığımız anlamda kullanılmaya başlanır. (Tepebaşılı, 2012) Bilindiği gibi romanın kelime anlamı: “fantastik bir hikâye ile gerçek hayatın düzyazıya aktarımıdır ve özellikle erkek ve kadın karakterlerin hayatındaki duygusal karmaşayı betimler.” (Chambers Concise Dictionary, 1991) Diğer taraftan düzyazının basit ve yalın öğelerinden biri olan öykünün, roman gibi karmaşık yapılı nesir öğelerinde önemli bir işlevi olduğunu söylemeliyiz. Öykü, romanın yapısını oluşturan temel unsurlardan biri olarak kabul edilir.

Her romanda anlatılan bir hikâye olduğundan

romanın temel amacı ya da sorunu, bu hikâye anlatıldığında açıklığa kavuşur. Forster roman için öykünün önemini şu şekilde vurgular: “Bir romanda, öncelikle amaç ve yöntem olmalıdır. Daha sonra da öykü olmalıdır. Öykü olayların zaman sırasına göre sıralanmasıdır ve öykü romanın temelidir. Hatta öykü yoksa roman da yoktur”. (Forster, E.M., 1982) Dolayısıyla, romanda/öyküde kişinin oluşumu da zamanla iç içedir. Bu gerçek hayatla

1

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

bağlantılı olabileceği gibi kumaca ile de ilişkili olabilir. Kişinin öykü içerisindeki yeri yazarın özenine bağlıdır. Urdu hikâye ve roman türünde öykü denilebilecek ilk düzyazı ürünlerinin, diğer dillerden yapılmış çevirilerden oluştuğunu görürüz. Bu eserlerin orijinleri çoğunlukla Sanskrit, Arapça ve Farsça eserler olarak karşımıza çıkar. Bunun nedeni, Urdu dilinin edebiyat alanında diğer dillerden daha sonra gelişim göstermesidir. Nitekim eski Urdu masal ve hikâyeleri, Farsçadan çeviri eserler olarak karşımıza çıkar. Benzer dil ve anlatım özelliklerine sahip bu eserlerde konu yönünden çoğunlukla sıra dışı olaylar anlatılır.

Bazılarında

aşk

ve

güzellik

anlatılırken,

bazılarında

kahramanlıklara, cinlere, perilere ve büyücülere yer verilir. Bu dönemdeki eserlerde insanın gündelik yaşamına dair bir ize rastlanılmaz. (Özcan, 2005) Urdu edebiyatında, düzyazı alanında özgün eserler, 18. Yüzyılın sonlarında ve 19. Yüzyılın başlarındaki çalışmalarla başlar. Fort William College1 bünyesinde ise pek çok önemli çeviri çalışmaları yapılır ve bu çeviri çalışmalarının hemen akabinde orijinal hikâyelerin de yazılmaya başlandığı görülür. Öykü ve roman yazarları Rus, Fransız, Alman ve İngiliz edebiyatlarından etkilenirler. Fort William Kolej’de verilen İngilizce eğitim, Urdu dilindeki nazım ve nesir türüne yenilik kazandırır. Yapılan karşılıklı çeviri çalışmaları, Urdu edebiyatına hizmet veren aydınların Batı edebiyatını tanımasını sağlar. Kolej bünyesinde pek çok edebiyatçı ve dilbilimci çalışmalarda bulunur. Bu insanlar, aynı zamanda Hindistan’da Urdu dilinin metinlerde kullanılmasına da büyük katkı sağlamış olur. Urdu edebiyatında, hikâyenin ilk türleri mesnevi şeklinde uzun manzum eserlerden oluşur. Bu noktada Mirza Recep Ali Beg Surur’un “Fesane-i Acaiyb” (1843) ve Mir Amman Dehlevi’nin “Bağ-u Bahar” (1887) adlı eserleri çok önemli yapıtlar olarak kabul edilir. Her iki eser farklı düşünce 1

Doğu Hindistan Şirketi bünyesinde İngiliz subaylar hizmet vermekteydi. Bu subayların Hindistan’daki yerel dilleri ve kültürü öğrenmeleri için 1801 yılında John Gilchrist önderliğinde “Fort William Kolej” kurulmuştu. Kolejin kuruluş amacı, İngiliz subaylara yerel halkın dilini öğretmek ve askerlerle halkın kolay iletişim kurmasına yardımcı olmaktı.

2

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

ekollerinde yetişmiş olan yazarlar tarafından ve farklı üsluplarla kaleme alınır. (Mahmud El Hasan, 2012)“Fesane-i Acaiyb” adlı eser, 1824 yılında yazılmış olmasına rağmen 1843 yılında yayımlanır. Eser, hikâye özellikleri taşıyor olmasına rağmen, Urdu edebiyatında romanın gelişimine sağladığı katkı açısından önemlidir. Konu bakımından o dönem çalışmalarıyla paralellikler gösteren eserin dili, yapay ve son derece ağırdır. Bunun nedeni ise, eserde Farsça deyimlerin ve benzetmelerin kullanılmasıdır. (Özcan, 2005) Surur’un “Fesane-i Acaiyb”’de kullandığı anlatım tarzını beğeniyle karşılayan ve kısa sürede benimseyip, çalışmalarında uygulayan yazarlar da olur. Bu yazarların, Urdu şiirindeki, Lakhnov ekolünü (ağdalı dil kullanma geleneği), hikâyelerinde de uyguladıkları görülür. Diğer taraftan ise ağdalı dil kullanma geleneğine karşı çıkan Nezir Ahmed gibi yazarların olduğunu belirtmek

gerekir.

Bu bağlamda,

Urdu edebiyatının

farklı

türlerinde

gerçekleşen yenilikler, üslup tartışmalarıyla iç içe bir gelişme göstermektedir. Özellikle şiir türünden başlayarak, diğer edebi türlere de sıçramış olan üslup tartışmalarında hissedilen ekol farklılıklarının ve üslup arayışlarının arka planında,

Hindistan’ın

karmaşık

siyasi

durumunun

etkisi

olduğu

söylenebilir. Nezir Ahmed Nezir Ahmed, Urdu edebiyatında ilk romancı kabul edilir ve onun dönemi, Urdu edebiyatında köklü değişikliklerin yapıldığı zamana denk gelmektedir. Bu dönemde, Sir Seyyid Ahmed Han’ın gayretleriyle Aligarh Kolej bünyesinde gerçekleştirilen çeviri çalışmaları ve üretilen özgün eserler toplumu ıslah etme hedefiyle Hindistan’ın kültürel çöküntüsüne çare olmaya çalışır. 18751947 yılları arasında Hindistan’da Sir Seyyid Ahmed Han ve arkadaşlarının eğitim faaliyetlerine önem verdiği görülür. Sir Seyyid Ahmed Han ve arkadaşları, toplumsal barışı ve uyumu sağlamak amacıyla bir hareket başlatırlar ve bu harekete Aligarh Hareketi2 adını verirler. Bu harekete 2

1875 yılından itibaren Sir Seyyid Ahmed Han ve arkadaşları eğitim ve siyaset alanında halkın

kurtuluşu için çözümler üretmeye çalışırlar. Ahmed Han ve arkadaşlarının çalışmaları sonucu “Aligarh

3

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

destek veren edebiyatçıların yenilikçi girişimleri, Hindistan’da yaşayan Müslümanların da bilinçlenmesine yardımcı olur. Bu bağlamda Nezir Ahmed’in eserlerinin ortak noktası okura, yaşama dair eğitici bilgiler vermektir. Yazarın, “Binat-un Naaş” adlı eseri, Thomas Day’in 1783 yılında yayımlanan ve o dönemin en çok satan çocuk kitapları arasında gösterilen “The History of Sandford and Merton” adlı eseriyle benzerlikler taşıdığı gözlenir. Nezir Ahmed’in yine aynı şekilde “Töbet-un Nasuh” adlı eserinde ele alınan olayların, Daniel Defoe’nun 1725’te yayımlanan “The Family of Instructor” eseriyle paralel özellikler taşıdığı görülür. (Sıddıki, 1971) Nezir Ahmed, o dönem içerisinde roman ve hikâye türlerinde ıslah amaçlı çalışmalarında bulunur. Ancak romanlarında kurgu zayıftır ve karakterlerin alanı sınırlıdır. Örneğin; “Mirat-ul Urus (1869)” adlı romanında, Ekberi ve Asgari adında iki zıt kişiliğe sahip karakterin bir evin içindeki yaşamı anlatılır. Ekberi olumsuz karakteri ile, Asgari olgun kişiliyle ön plana çıkar. Bu kitabın yazılma nedeni kız çocukları için iyi kitapların olmadığı düşüncesidir. Eser, daha basılmadan ağızdan ağıza anlatılarak ünlenir. Yazarın bu eseri daha sonra 1869 yılında hükümet tarafından ödüle layık görülür ve birçok yerli dile çevrilir. Diğer taraftan yazar, o dönemin Hindistan’ında kız çocuklarının eve kapatılıp sadece ev işleri öğretilerek köreltilmesine karşı durur. “Mirat-ul Urus” adlı eserinde, erkek çocuklarına verilen fırsat ve cesaretin kız çocuklarına da verilmesi durumunda kız çocukların da en az erkek çocuklar kadar ev dışındaki ortamlarda başarılı olabileceğine dair düşüncelerini eserinde açıklayıcı bir anlatımla dile getirir. Geçmişe dikkatli bakarsan dünyanın, bir tekerleği erkek, diğer tekerleği kadın olan arabadan (at Hareketi” adıyla anılan edebi akım ortaya çıkar. Bu hareket, Hindistan’da dönemin siyasetini ve eğitimini derinden etkilerken, Urdu metinlerinde de yeni bir dönemin kapısını da aralamış olur.

4

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

arabası) farksız olduğunu ve bunlardan biri eksik olursa ilerleyemeyeceğini görürsün. Allah’ın kadını erkeğe oranla kimi yönlerden kırılgan yarattığına şüphe yok ancak erkeğin sahip olduğu el, ayak, kulak, göz, zekâ, hafıza erkeğe verildiği kadar kadına da verilmiş… Kadının da erkek kadar dünyada nam salacak kudreti var. (Sıddık Han, 2002: 35) Diğer romanlarından bahsedecek olursak; “Nebat-un Naş (1873)”, kadınları din, sağlık ve az da olsa toplumsal konularda eğitmeyi hedefleyerek yazılmış, ıslah amaçlı bir eserdir. “Tövbet-un Nasuh (1874)”, erkeklerin ıslahına yönelimin ilk örneğini oluşturur. “Fesana-i Mübtela”,

birden çok evlilik

yapmanın sakıncaları, bu durumun yarattığı sonuçları ele alır.. “İbn-ul Vakt (1888)” adlı romanının konusu, milli sorunlar ve eğilimlerdir. “Rüya-i Sadka (1891)”, adlı roman diyaloglar biçiminde yazılmıştır ve İslam’daki mezhepleri ve fırkaları işler. (Özcan, 2012: s.64-65-66)

Yazarın toplumsal ahlak

kurallarını öğreten ve dini nasihatleri barındıran eserlerde dil, akıcı ve yalındır. Yine yazarın “Ayami” adlı eserinde kadın karakterlerden biri olan Azadi Begüm’ün iç sesine sık sık yer verilir. Karakterin iç monologları, Allah’la konuşması şeklindedir. Ayrıca bu eserde insanlar arasındaki uyuşmazlıklar, evlilik ve dul kadınların çektikleri acılar gibi konular ele alınır. Bu kadar usu (zekâ) bana niye verdi belki hayvanlardan yaşayayım

farkım

diye.

anlayabilmeye

ne

olsun,

Öyleyse gerek

daha

iyiliği vardı.

ve

medeni kötülüğü

Aklı,

bana

düşüneyim de düşüncelerim kalbimi acıtsın diye verdi. (Selim, 2009: 38) Nezir Ahmed, anlatım yönünden halkın diline en yakın olan üslubu tercih etmektedir. Kullandığı dil, eski, süslü ve zor anlaşılır üsluptan farklı olarak 5

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

en azından okuma yazma bilen insanların da kolayca anlayabileceği tarzdadır. Eserlerinde belirgin şekilde vurgulanan eğiticilik-öğreticilik kaygısı ve

toplumda

özellikle

kadınları

bilinçlendirme

çabası

gelecek

kuşak

yazarların çalışmalarına da model olur. Pirem Çand Kısa hikâyelerle adından çok söz ettiren Munşi Pirem Çand, yazdığı roman ve kısa hikâyelerle Urdu edebiyatının önemli isimleri arasında yerini alır. İlk romanı olan “Esrar-ı Muahed” Benares şehrinde haftalık bir gazete olan “Avaz-ı Halk” gazetesinde Ekim 1903’ten Şubat 1905’e kadar tefrikalar halinde yayımlanır. Bunun yanında; “Ham Harma Vehm Svab” (1904), “Çelva Eysar” (1912), “Bazar-ı Husn” (1921-1922), “Çogan Hasti” (1927), “Biva” (1927), “Goşa Afiyet” (1932), “Meydan-ı Amel” (1934 ve “Godan” (1938) gibi eserleri konu yönünden önemli romanlar arasında yer alır. (Mahmud El Hasan, 2012) Pirem Çand, o dönemin toplumsal meselelerini, çökmekte olan kültürü, sosyal ön yargıları, toprak ağalarının zulmünü, kadınların çaresizlik ve sefilliğini, sınıfsal eşitsizlikleri, çiftçi ve işçi istismarını eserlerinde gözler önüne serer. Ahmed Surur, Pirem Çand’ı şu şekilde anlatır: “O fakir ve mazlumların en büyük dert ortağıdır. Çiftçilerin

duyguları

betimlenmesini yoksulluk,

öz

hastalık,

ve veriyle

köy

yaşamının

yapar.

zenginliğin

Cehalet,

yanlış

pay

edilmesi, gelir eşitsizliği ve din adı altında akıtılan insan kanına Pirem Çand duyarsız kalmamıştır.” (Surur, 1955: 16-17) Yazar, eserlerini ıslah amacına feda etmeden hayata dair söylemek istediklerini uyumlu bir ritimle okura aktarır. Hindistan’da halkın, özellikle de köylü, yoksul ve ezilen sınıfın karşılaştığı sorunları gerçekçi, doğal, yalın ve doğrudan ifadelerlerle dile getirir. Pirem Çand’ın çalışmaları, dil ve anlatım gelişimi yönünden üç döneme ayrılır. 1. Dönem 1904-1912 arasındadır. Bu dönemde Pirem Çand’da görmeye alışık olduğumuz, 6

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

nesirdeki sadelik, ahenk ve akıcılık fazla görülmemektedir. İkinci dönem 1913-1923 arasındadır. Bu dönemde Pirem Çand’ın dil ve anlatım yönünden sadeleşmeye

yöneldiği

görülür.

Üçüncü

dönem

1924-1936

yılları

arasındadır. Yazarın bu dönemde son derece sade ve yalın bir anlatımı benimsediği görülür. (Mahmud El Hasan, 2012) Örneğin; yazarın Vefa Tanrıçası (Vafa Ka Divi) eserinin ana karakteri, Tulya adında temizlikçi kastından yaşlı bir kadındır. Henüz beş yaşındayken evlendirilir. Kocası onsekiz yaşındadır ve Tulya’nın buluğ çağına erişmesini beklerken para kazanıp, birikim yapmak için Avrupa’ya gider. Karısı buluğa erişir, genç kız olur, yaşlanır, ancak o geri dönmez. Her üç ayda bir kocasından mektup gelir ve karı kocanın ilişkisi bu mektuplardan ibarettir. Tulya kocasının geleceği günü çaresizce bekler durur ve kocasının yazdığı

bu mektupta

yazarın basit ve yalın üslubu tercih ettiği söylenebilir. “Tulya! Ne yapayım? Bir kez olsun seninle görüşüp sana

sarılmayı,

kulübemi

bayındır

kılmayı

arzuluyorum, ancak, nasip işte! Elimde olan bir şey yok. Tanrı nasip ederse, geleceğim, sen sabret. Yaşadığım müddetçe hiçbir sıkıntın olmayacak. Kolunu

tuttum,

ölene

kadar

bırakmayacağım.

Ancak gözlerimi yumduğumda ne olur kim bilir?” (Toker, 2000: 16) Diğer taraftan bu öyküde, yazarın betimleyici anlatım biçimine de sık sık başvurduğu görülmektedir. Bu da hikâyeye akıcılık katar. “Hava kararmıştı. Çiftçiler tarlalarından evlerine dönmüşlerdi. Yol bomboştu. O sırada Tulya’nın sârisinin

ucu

yakasından

kaydı

göğüs

ve tahtası

kırmızı

gömleğinin

göründü.

Tulya

çarçabuk toparlanmaya çalışırken başı açılıverdi. Saç örgüsüne doladığı çiçeklerin dizesi yıldırım gibi gözlerinin önünden geçti.” (Toker,2000: 23) 7

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Yazarın “Kefen”(1936) adlı eseri ise dul bir baba olan Gheysu, oğlu Madhu ve gelin Bedhya üçgeni üzerine kurgulanmıştır. Alt tabakaya ait olan aile köyde son derece fakir bir yaşam sürmektedir. Babayla oğlu, köyde tembellikleriyle bilinmektedir. Çalışmayı sevmezler. Babayla oğlun durumu, izlenimsel bir anlatımla şu şekilde aktarılır. Bütün köyde adları çıkmıştı. Gheysu, bir gün çalışsa,

üç

gün

yatardı.

Madhu

da öyle

iş

kaçkınıydı ki bir saat çalışsa, bir saat de nargile fokurdatırdı. Bu yüzden onlara kimse iş vermezdi. Evde

bir

avuç

tahıl

varsa

çalışmamaya

yeminliydiler sanki. (Soydan, 2001: 7-8) “Gheysu’nun karısı yıllar önce ölmüştü. Madhu ise geçen yıl evlenmişti. O kadın aileye geldiğinden beri biraz güngörmüşlerdi. Değirmende çalışır, ot biçeri sağladığı bir miktar unla bu iki utanmazın boğazlarını beslerdi. Kadının gelişiyle baba oğul rahatlarına

daha

da

düşkün

olmuşlar;

iyice

tembelleşmişlerdi.” (Soydan, 2001: 8-9) Pirem Çand, toplumun yeniden yapılanması için, dönemin ekonomik, siyasi ve sosyal durumlarını eserlerinde yansıtmaya çalışır. Onun gözlemleri ve tecrübeleri, eserlerinin sanatsal yönünü de belirler. Pirem Çand’ın, kendine has üslubu bu noktada öne çıkar. Yazar, Hindistan’da İlerici Hareket başladığında, yazılarıyla İlerici Hareket aydınlarına da yol gösterir. Sonuç olarak Aligarh, her ne kadar siyasi bir hareket olarak yola çıkmış olsa da bünyesinde yer alan aydın edebiyatçıların çalışmaları sayesinde eğitim hareketi olarak tanımlanır. Bu edebiyat hareketi bünyesindeki aydınlar, Alt kıtada Müslümanlara iyi bir gelecek için cesaret vermemin yanı sıra Urdu edebiyatına yön vererek, sonraki dönemler için önemli miraslar bırakırlar. Nezir Ahmed, o dönemde roman ve hikâye türlerinde ıslah amaçlı çalışmalarda bulunur. Anlatım yönünden halkın diline en yakın olan üslubu 8

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

tercih etmektedir. Kullandığı dil, eski, süslü ve zor anlaşılır üsluptan farklı olarak en azından okuma yazma bilen insanların da kolayca anlayabileceği şekildedir.

Eserlerinde

belirgin

şekilde

vurgulanan

eğiticilik-öğreticilik

kaygısı ve toplumda özellikle kadınları bilinçlendirme çabası, gelecek kuşak yazarların çalışmalarına da model olur. Nezir Ahmed ve Pirem Çand kendi dönemlerinde akılcılığa önem verirler. Böylece

edebiyatta

nispeten

sade

ve

anlaşılması

kolay

bir

dilin

kullanılmasının önünü açarlar. Yine aynı şekilde Pirem Çand gerçekçi üslubuyla köy yaşamında alt sınıf insanlara dair izlenimlerini yalın ifadelerle sunar. Eserlerinde dönemin toplumsal meselelerini, toprak ağalarının zulmünü,

kadınların

çaresizliğini,

sınıfsal

eşitsizlikleri,

çiftçi

ve

işçi

istismarını romanlarındaki karakterler yardımıyla gözler önüne serer. Her iki yazar

da

yalın

ve

sade

üslupla

halkın

kolayca

anlayabileceği

dili

kullanmışlardır. Bu çalışmada Nezir Ahmed’in açıklayıcı anlatımında eğiticiöğreticilik yönünü ve Pirem Çand’ın izlenimsel anlatımda toplumcu-gerçekçi yönünü eser bağlamında ifade etmeye çalışırken, aynı zamanda her iki yazarın da Urdu roman ve hikâye türüne üslup açısından birçok yenilik kazandırdıklarını söyleyebiliriz. KAYNAKÇA Kamran, Muhammed, Urdu Zuban- u Edeb ki Muhtasır Tarih, Maruz Publishers, Lahor, 2011 Kazmi, Begum Afsal, Urdu Novel Ke Paççis Sal, Meşmula, Efkar Jubli, Number June- July 1979 Mahmud El Hasan, Pakistani Urdu Novelon Ka Heiyyeti, Uslubati Our Macerai Muta’ala, National University of Modern Languages, İslamabad, 2012 Selim Subiye, Urdu Novel ke Kilidi Nisvani Kirdar, National University of Modern Languages, İslamabad, 2009 Sermest, Yusuf, Dr. Bisevvin saddi Min Urdu Novel Nigari, Terakki Urdu Buiro, Nei Delhi, 2000 Sıddık Han, Muhammed, Nezir Ahmed Mirat-ul Urus, Debaçe Doum, Tertib-u Tedvin, Lahor, 2002 Sıddıki, İftihar Ahmed, Dr., Mevlevi Nezir Ahmed Dehlevi, Ahval-u Asar, Meclis-i Terakki Edeb, Lahor, 1971 Surur, Aal Ahmed, Tenkıdi İşare, İdara Furuğ Urdu, Eminabad, Laknov, 1955 Soydan, Celal, Pakistan-Hindistan Öyküleri, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001 Özcan, Asuman Belen, Doğu Kültüründe Anlatı Geleneği: Urdu Nesri, Pelin Ofset, Ankara, 2005 Tepebaşılı, Fatih, Roman İncelemesine Giriş, Çizgi Kitapevi, Konya, 2012 Toker, Halil, Pakistan-Hindistan Öyküleri, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2000

9

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

İLK OSMANLI ŞUARA TEZKİRESİ HEŞT BEHİŞT’İN DİLİ ÜZERİNE DEYİŞBİLİMSEL BİR İNCELEME ÂDEM GÖK Özet Türk edebiyatında Osmanlı dönemi mensur eserleriyle ilgili deyişbilim (üslûpbilim) çalışmaları çoğunlukla tasviri olup kelime ve kavramların dizinlerinin dokümantasyonlarıyla ilgilidir. Bu çalışmaların en meşhurlarından olan Andreas Tietze’nin Gelibolulu Áli’nin üslubu ile ilgili makalesinde, yazarın kullandığı tamlamalar yapıları bakımından sınıflandırılmış ve Áli’nin üslubu meth edilmiştir. Diğer çalışmalar da methiye ve tasvir zemininde yapılmıştır. Sehí tezkiresi üzerinde çalışma yapan Harun Akar; Sehí’nin dilini tasviri olarak incelemiş, eserde kullanılan ekleri, kelime türlerini ve ses değişmelerini vermiştir. Ancak anlatım ve iletişim bozukluğu gibi dilin temel işlevi ile ilgili hususlara değinmemiştir. Heşt Behişt üzerine yapılan diğer çalışmalarda da bu konuya değinilmemiştir. Bu çalışmada Sehí’nin anlatım ve iletişim bozukluğuna sebep olan dönemin Türkçesinden farklı kullanımları ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler Sehí Bey, Heşt Behişt, 16. Asır, Deyişbilim, Dil Tenkidi A STYLISTIC ANALYSIS OF THE LANGUAGE USED IN HEŞT BEHIŞT, THE FIRST COLLECTION OF POETS’ BIOGRAPHIES Abstract Stylistics has evolved into an independent field of research during the 20th century. Stylistic studies on the Ottoman era works in prose are mostly descriptive. In other words, they are based on the documentation of words and terms in the form of indices. Andreas Tietze, as the author of a famous article on Gelibolulu Ali’s style preferred this kind of approach; classified one of his works in terms of the phrases and praised his style. Other studies have followed this framework based on praise and description. A case in point is Harun Akar whose study on the Tezkirah of Sehi Bey makes a description of the work with an emphasis on affixes, parts of speech or sound changes. He doesn’t deal with errors in grammaticality and use of vocabulary that cause interruptions in reading and understanding. Other studies on Heşt Behişt have not approached it from this point of view. This study aims to identify different usages which differ from the norms of Turkish in his time and hence causes breakdowns in the text. Keywords Sehi Bey, Heşt Behişt,16th. Century, Stylistics, Linguistic Criticism



Süleyman Demirel Üniversitesi Doktora öğrencisi, El-mek: [email protected]

10

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Giriş Deyişbilim (üslûpbilim) 20. asırdan itibaren müstakil bir araştırma alanı haline

gelmiştir.

“Deyişbilim”

alanında

Türk

edebiyatında

önemli

çalışmalardan birini yapan Şerif Aktaş, deyişbilimi “ifadenin ilmi ve ferdî üslûpların tenkidi ile uğraşan disiplin” olarak tanımlar. Diğer tanımı şu şekildedir: “[üslûpbilim] gramere ait normlara göre eser içinde linguistique değişmelerin incelenmesidir” (Aktaş, 82: 8). Şeyda Ülsever; deyişbilim üzerine yaptığı tanımda dil öğelerine vurgu yapar: “[Deyişbilim] dil öğelerinin (features) nasıl, neye bağlı olarak kullanıldığını göstermek ve bunun sebeplerini

açıklamaktır.”(Ülsever

90:95-96).

Ünsal

Özünlü,

dilbilimle

ilişkisine değinir: “Yazınsal yapıtlardaki dil kullanımları, günlük dildekilerden ayrı olduğu için bazı deyiş özellikleri gösterirler. Deyişbilim de bu deyiş biçim ve özelliklerini dilbilimsel yönlerden inceler.”(Özünlü 1997: 63). Ahmet Çoban, Edebiyatta Üslup Üzerine adlı eserinde “deyişbilim”le ilgili değerlendirmede bulunur: “Demek ki üslûp incelemesi; konunun belirlenmesi ve sınırlandırılmasından başlayarak kelime seçimi, türleri ve dağarcığına; cümle yapıları ve çeşitleri, metnin kuruluşu, ifade özellikleri, söz ve mânâ sanatlarına; onlardan da sanatçının dış ve iç dünyasına; vermek istediği mesajlarına ve veriş tarzlarına kadar uzanabilir.”(Çoban, 2004: 84) Üslûpbilimle dilbilim arasında sıkı bir ilişki vardır. Dilbilimin olanaklarından yararlanması kaçınılmazdır. Dilbilim edebi eserlerin üslubunu tespit ederken başvurmamız gereken temel alanlardan biri olmalıdır. Yapılan değerlendirmelere bakıldığında deyişbilimi sanatkârların

eserlerindeki

üslûbun

dilbilimsel

incelenmesi

olarak

adlandırabiliriz. Yazarların eser verirken dönemin hâkim üslubundan etkilenmeleri olasıdır. Fakat aynı dönemde yaşayan sanatkârlar arasında üslup farklılığı olabildiği gibi belli bir yazarın eserleri arasında da üslup farklılıkları görülebilir. Yekta Saraç, Klasik Edebiyat Bilgisi Belâgat adlı kitabında üslubun bireyselliğine vurgu yapar. “Günümüzde sanatkârların şahsiyetlerinin bütün yönleriyle ortaya

konmasına

yönelik

üslup

çalışmaları 11

yaygınlaşmıştır.

Üslup

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

araştırmalarının insan psikolojisini, hayallerini, heyecanlarını, korkularını dile getirdiği dil ile ilgili araştırmalardan yararlandığı bilinmektedir. Edebi sanatların/ifade şekilleri ve özelliklerinin çoğu da bakabilen ve görebilen için sanatkârın şahsiyetine açılan pencerelerdir.”(Saraç, 2012: 32). Menderes Coşkun da Saraç’la benzer değerlendirmelerde bulunmakta, üslubun

şahsiliğini

vurgulayıp

sanatkâr

kadar

üslubun

olduğunu

söylemektedir: “Eski Türk Edebiyatı metinleri için kullanılan üslûp adları, çok sayıda eserin üslûplarına göre sınıflandırılmasıyla belirlenmiştir. Dolayısıyla bu üslûplar yüzlerce eseri temsil etmektedir. Hâlbuki üslûp bireyseldir. Nitekim Buffon “Üslûp insandır” demiştir. Ekrem’in ifadesiyle “Üslûb-ı beyân aynıyla insân”dır. Bu söze göre insanlar kadar üslûp çeşitleri vardır. Buffon ve Ekrem’in yukarıdaki ifadeleri herkes tarafından bilinip tekrar edilmesine rağmen, üslûp çalışmaları bu sözlerin mana ve mesajı doğrultusunda yapılmamaktadır.” (Coşkun, 2010: 72-73 ). Türk edebiyatında Osmanlı dönemi mensur eserleriyle ilgili deyişbilim (üslupbilim) çalışmaları çoğunlukla tasviridir. Yani kelime ve kavramların dizinlerinin dokümantasyonuna dönük olarak yapılmıştır. Bu çalışmaların en meşhurlarından olan Andreas Tietze’nin Gelibolulu Âli’nin üslubu ile ilgili makalesinde,

yazarın

kullandığı

tamlamalar

yapıları

bakımından

sınıflandırılmış ve Âli’nin üslubu meth edilmiştir.( Tietze, 1973). Sehî tezkiresi üzerinde çalışma yapan Harun Akar ve Murat Kılıç, Sehî’nin dilini tasviri olarak incelemiş eserde kullanılan ekleri, kelime türlerini ve ses değişmelerini vermiştir.(Akar, 2010; Kılıç, 1998). Ancak anlatım ve iletişim bozukluğu gibi dilin temel işlevi ile ilgili hususlara değimemişlerdir. 19. Asrın tarih felsefecilerinden Leon Halkın, dilbilimin edebi eserleri tenkit ederken

kullanmamız/yararlanmamız

gereken

önemli

alanlardan

biri

olduğunu şu sözlerle dile getirir: “Filoloji, tarihin yardımcı ilimleri arasında imtiyazlı bir yer işgal eder. O tarihçiler tarafından düzenli bir biçimde kullanılmış olan tek bilim dalıdır... Filoloji, yardımcı ilimlerin en eskisi ve en 12

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

önemlisidir… Ben filolojiden yararlanmayan bir tarihçiye itimat etmem ve tarihi küçümseyecek olan filoloğa acırım… Tarih(çi), tam olarak ele almadan önce bütün metinleri filolojinin nazar-ı dikkatine sunmak zorundadır.”(Halkın, 1989: 35). Alanla ilgili gelişmelere/gerekliliğe rağmen deyişbilim alanında yapılan dil tenkidi çalışmaları yenidir ve bir sistematiğe oturmuş değildir. Ömer Seyfettin dil tenkidini kimlerin yapabileceği hususunda şunları söyler: “Tenkit kimin tarafından yapılabilir? Hükm-i Karakuşi vermeyen herkes tarafından…

Evet,

bir

cebir

muadelesini

riyaziye

bilen

herkes

nasıl

halledebilirse, sanatın esaslarını bilen, milli zevki sezecek kadar hassas bulunan, ilimlerin mebadisine vakıf bulunan her zat bir eseri tenkit edebilir.”(Seyfettin, 1990: 97). Aynı soruya Yekta Saraç, zevk-i selim sahibi kişiler tarafından dil tenkidinin yapılabileceğini söylemekte ve sezgiye dayalı bir yöntem önermektedir:

“nutk sahibi yani konuşabilen ve konuşanı

anlayabilen her kişide kendi anadili konusunda sezgiye dayalı bir bilgi bulunmaktadır. Diğer bir ifade ile bütün insanlar doğuştan zihinlerinde kuvve(potansiyel) halinde bir dilbilgisi sistemine sahiptir. Buna örtük dilbilgisi denilmektedir. “Yarın bu kitabı okudu.” cümlesini duyan bir kişi tahsilsiz bile olsa bu cümlenin doğru olmadığını hemen anlar. Bu onun çalışma ve okuma ile elde ettiği dilbilgisinden değil kendi zihninde örtük olarak bulunan dile ait bilgiden gelmektedir. Bu örtük dilbilgisi bazı insanlarda diğerlerine nazaran daha ileri bir düzeydedir. İşte bu kuvve(potansiyel) halinde bulunan bilgiyi de zevk-i selim kavramı ile ilişkilendirebiliriz.”(Saraç, 2012: 37). Akar, Heşt Behişt’in dili üzerine yaptığı çalışmasında eserin dil incelemesi yanında

eserle

ilgili

önemli

değerlendirmelerde

bulunmuştur.

Bu

değerlendirmeleri birkaç başlık altında toparlayabiliriz. 1-

Sehî’nin sahasında ilk olarak görülen tezkiresi içerik bakımından

doyurucu

değildir.

Tezkirede

şâirler

tutulmuştur. 13

hakkındaki

bilgiler

gayet

kısa

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

2- Sehî Bey, eserinde şâirlerin edebî vasıflarını dile getirirken de her şâiri aralarında bir fark gözetmeksizin benzer ifâdelerle tanıtmış ve bu hususta da yüzeysel davranmış ve başarılı olamamıştır. 3- Sehî Bey’in tezkiresinde Süleyman Çelebi, Gülşehrî, Nesimî ve Türk edebiyatının en kudretli şairlerinden biri olan Fuzûlî’nin bile tezkirede yer almaması gerekli araştırmaları yapmadığını göstermektedir. 4- Heşt-Behişt’in edebiyatımızdaki önemi Osmanlı sahasında yetişmiş olan şâirleri ilk defa tespite çalışmış olmasıdır.(Akar, 2010: 12-15). Akar,

bu

değerlendirmelerinden

sonra

tasviri

bir

bakışla

eserin

dil

incelemesini yapar. Bu çalışmada Akar’dan farklı olarak Türkçenin Yunus Emre, BÀkí, Fuzÿlí, YahyÀ’yı yetiştirdiği bir ortamda yazarın dili nasıl kullandığı ele alınacaktır. Yazarın Türkçeye hangi düzeyde hâkim olduğu, anlatım ve iletişim bozukluğuna sebep olan dönemin Türkçesine aykırı kullanımları ortaya konulacaktır. Saraç’ın fesahat kusurları başlığı altında yaptığı tasniften ve Nurettin Çalışkan’ın Sihâm-ı Kazâ’nın dil ve üslubu üzerine

yaptığı

çalışmada

kullandığı

sınıflandırmadan

yararlanılacaktır.(Saraç, 2012: 39-52; Çalışkan, 2014: 75-100). İnceleme hal ekleri olarak sınırlandırılmıştır. Heşt Behişt’te yazarın hal eklerini dönemin dil anlayışından farklı kullandığını tespit ettik. Yazarın bu farklı kullanımları aşağıda

örneklendirilmiştir.

taranskripsiyonlu

metnini

Bu

örnekler

hazırladığı

Akar’ın

yüksek

Heşt

lisans

Behişt’in

çalışmasından

alınmıştır.(Akar, 2010). Yazarın Hal Eklerini Dönemin Dil Anlayışından Farklı Kulanımları Heşt Behişt’i incelediğimizde meram sorunlarından bazıları ek kaynaklıdır. Saraç’ın

fesahat

adlandırdığı

bu

kusurları durum,

başlığı

altında

kelimelerin

dil

kıyasa

muhalefet

kurallarına

olarak

uymaması

durumudur.(Saraç, 2012:40). Bu ifade kusuru yazarın Türkçeye tam hâkim olamamasından veya konuşma dili özelliklerini yazı dilinde kullanmasından kaynaklanabilir. Yazı dilinde anlatılmak istenen net olarak anlatılmalı diyen Muharrem Ergin’in konuyla ilgili yaptığı tespit önemlidir: “Konuşma dilinde 14

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

anlatmak istenilen şeyi ifade için çeşitli vurgulardan ve ses tonundan geniş ölçüde istifade edilir… Onda dilin ölçülerine yüzde yüz uyulmaz, dil kaidelerine, kelime sırasına dikkat edilmez. Yazı dili tek taraflıdır, onda yüz yüzelik değil, bir gıyabilik vardır. Bu sebeplerle anlatmak istenilenlerin tam olarak anlaşılması için yazı dili hususi bir dikkat ister. Dilin bütün icaplarını göz önünde bulundurmak, dil kaidelerine bağlı kalmak, kelimeleri, cümle unsurlarını karışıklığa meydan vermeyecek şekilde yerli yerine koymak gerekir.”(Ergin 2003:11/12). Muharrem Ergin, hal ekleriyle ilgili şu tanımı yapar: “İsmin halleri ismin diğer kelimelerle münasebeti sırasında içinde bulunduğu durumlardır. Her hal, her durum bir çeşit münasebet ifade eder, her münasebet ifadesi için isim bir halde, bir durumda bulunur… İsimleri çeşitli münasebetler için çeşitli hallere, durumlara sokan eklere hal ekleri adı verilir.” (Ergin, 2003: 226). Zeynep Korkmaz da hal kavramını ismin cümle içinde bulunduğu dil bilgisi şekli; yalın

veya

eklerle

genişletilmiş

olarak

aldığı

geçici

durum

olarak

tanımlamaktadır (Korkmaz, 1992: 77). Muharrem Ergin, üniversiteler için hazırlamış olduğu Türk Dili adlı kitabında hal eklerini dokuz başlık altında ele almıştır: Yalın hal (Nominatif hal), İlgi hali (Genitif hal), Yapma hali (Akkuzatif hal), yaklaşma hali (Datif hal), Bulunma hali (Lokatif hal), Uzaklaşma hali (Ablatif hal), Vasıta Hali (İnstrumental hali), Eşitlik hali (Ekvatif hali) ve Yön gösterme hali (Direktif hali) (Ergin, 1992: 283). Hal ekleri kendileri işlev yüklenmemekle birlikte bir başka anlam birimin işlevini yüklenmeye yararlar. Kelimeler arasında geçici bağlar kurmak görevi yüklenen isim çekim ekleri, bu görevlerini ya isimleri isimlerle ya da isimleri fiillere bağlamak suretiyle görürler. Sehî, tezkiresinde meramını ifade ederken hal eklerini kullanmada zorlanmıştır. Hal ekleri ile ilgili terimleri isimlendirirken Muharrem Ergin’in yukarıda yaptığı isimlendirme esas alınacaktır. Sehî’nin eserinde hal eklerinden kaynaklı meram ve deyiş sorunları aşağıda örneklendirilmiştir. 15

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

İlgi (Genitif) Ekinden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları Muharrem Ergin, ilgi ekini şöyle tanımlamaktadır. “İlgi hali ismin başka bir isimle münasebeti olduğunu ifade eden halidir. İlgi Hali ismin bir isimle ilgisi olduğunu, kendisinden sonra gelen bir isme tabi bulunduğunu gösterir. İsmin bu hali bazen eksiz çok defa da ekli olur.”(Ergin, 2003: 228). Bu ekin gerektiği yerlerde kullanılmaması meramın anlaşılmasını zorlaştırmaktadır. 

ol saldugı gürzi kendü zamanında kimse salmamışdur

“ol saldugı gürzi kendü zamanında kimse salmamışdur.”(Akar, 2010: 93/94). Bu cümlede “ol” sözcüğü özne olarak değerlendirilebilir. Fakat yazarın muradı bu değildir. Yazar, meramını daha açık olarak ifade etmek için “onun/anun” biçiminde ilgi ekli olarak ifadesi daha fasihtir. 

Kemâl-i Isfahâni didügi “ber-ser” redif kasidesine cevâb dimişdür

“Hallâku'l-mac âni Kemâl-i Isfahâni didügi “ber-ser” redif kasidesine cevâb dimişdür ve insâf ki gâyet güzel dimiş ve bu beyt ol kasidedendi ol kasideyi diyenler biri de bu asıl bir beyte mâlik degül”(Akar, 2010: 97). Bu şekliyle cümlede “ber-ser” redif kasideye kimin nazire söylediği tam olarak anlaşılamıyor. Meramın daha anlaşılır olması için ilgi ekinin kullanılması gereklidir. “Kemâl-i Isfahâni[nin] didügi “ber-ser” redif kasidesine cevâb dimişdür” 

merhÿm Sultan Muhammed ha’cesi

“kendüsi

è ulÿm-ı

zÀhiri kesb itmiş zü-fünÿn sahib-fezÀyil ehl-i dil

merhÿm Sultan Muhammed saka'llÀhu serÀhu ha’cesi olub andan mac rifet ve niçe fazılet kesb eylemiş.”(Akar, 2010: 99). Konuşma dilinde yazarın meramı anlaşılabilmektedir. Fakat yazı dilinde bu ifadede öznenin

“kendüsi”

mi

yoksa

“Sultan

Muhammed”

mi

olduğu

anlaşılamıyor. Yazarın bu şekilde meramını beliğ ifade edemediği birçok cümle bulunmaktadır. Bu belirsizliğin giderilmesi için yazar ilgi ekini kullanmalıydı. “merhÿm Sultan Muhammed[in] saka'llÀhu serÀhu ha’cesi olub” 

mezarı

İstanbul’da

Bilat

cÀnibinde

mesciddedür 16

kendüsi

bina

itdügi

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

“mezarı

İstanbul’da

Bilat

canibinde

kendüsi

bina

itdügi

mesciddedür.”(Akar, 2010: 108). Bu ifadeye göre adı geçen şahsın mezarı ile kendisi farklı yerlerdeymiş gibi anlaşılmaktadır. İfadenin fasih olması için kendüsi sözcüğü ilgi eki almalıdır. “mezarı İstanbul’da Bilat canibinde kendüsi[nün] bina itdügi mesciddedür.” 

AllÀh emrine vardı

“merhÿm Sultan BÀyezíd tahta geçdükde çok rièÀyetler ve ziyÀde c inÀyetler

eyleyüb Burÿsa sancagında iken fevt olup AllÀh emrine vardı.”

(Akar, 2010: 100). Bu ibareyi okuyan anadili Türkçe olan herkes cümlede ifadenin sorunlu olduğunu hemen anlar. Bu sorun ancak konuşma dili özelliği olarak izah edilebilir. Yazarın bu ifadeyi birkaç yerde daha kullanması sehven kullandığı fikrini ortadan kaldırır ve bilinçli bir kullanımı

olduğunu

destekler.

İfadenin

beliğ

olması

için

“Burÿsa

sancagında iken fevt olup AllÀh[ın] emrine vardı” biçiminde kullanılması gerekirdi. “Sultân Muhammed Allah emrine vardukda yiniçeri tâyfesi evin basub kendüyi katl itdiler.”(Akar, 2010: 103); “Tebriz’de civâr-ı hakda tevettun idüb Allah rahmetine vâsıl oldı.”(Akar, 2010: 146); “İstanbul’da Allah emrine varub mezarı Şeyh İlahi Tekyesi’ndedür.”(Akar, 2010: 155). 

gemiciler kullandugı harita èilmiyle èÀmil

“gemicilik èilminde üstÀd kÀmil ve gemiciler kullandugı harita èilmiyle èÀmil bu fende ser-Àmed ve bu taríkde bí-manend kimesne idi.”(Akar, 2010: 153). Cümlenin “gemiciler[ün] kullandugı harita èilmiyle èÀmil” biçiminde ifadesi daha uygundur. 

cümleden bu kimesne eşcarı ehass olub gayriler eşcarına galib

“Niyazi lafzını çok kimesne mahlas idinmiş cümleden bu kimesne eşcarı ehass olub gayriler eşcarına galib ve kendüsi maarife talib olmagın bu fakir dahı sayirlerden baczı cihanda bunı tercih idüb ve anlara nisbet eşcarın güşade vü melih görmegin bu tezkireye bunı yazmagı ihtiyar u ictibar itdüm”(Akar, 2010: 174). Yazarın “cümleden bu kimesne[nün] eşcarı ehass 17

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

olub gayriler[ün] eşcarına galib” şeklinde ilgi eklerini kullanması ifadenin daha açık olmasını sağlar. 

makÀm-şinÀsları cümle hacíl kalmışdı

“Makamí mahlas dimege dahı baèís oldur çok zaman hitÀbet itmiş makÀmat babında èadimü'l-misil olub kendü zamÀnında vÀkiè ola makÀm-şinÀsları cümle hacíl kalmışdı.”(Akar, 2010: 186). “vÀkiè ola” sözünde zannımca okuma veya yazım hatası yapılmıştır.

“vÀkiè olan”

ibaresi sehven “vÀkiè ola” olarak yazılmış olmalıdır. Ayrıca “makÀm şinÀsları[nın] cümle[si] hacíl kalmışdı” ibaresi daha uygundur. 

Mihâl oğlı 'Ali Beg itdügi ğazâları nazm idüb

“hoş-tabè çok eş'âra kadir ve zihni pak hub şÀèirdür MihÀl oğlı èAli Beg itdügi ğazÀları nazm idüb an beş biñ beyt mikdârı yazub kitab itmişdür.”(Akar, 2010: 193). Bu ibarede gazaları nazm edenin adı geçen şair mi yoksa Mihal oglı Ali Bey mi olduğu anlaşılamıyor. Bu belirsizliği gidermek için ilgi ekinin kullanılması gerekir. “Mihâl oğlı èAli Beg[in] itdügi ğazâları nazm idüb” 

Sultan Muhammed gazabına

“ahir Sultan Muhammed[in] gazabına mazhar düşüb

c adem-i

diyar-ı

canibine sefer idüb dünyadan güzer kıldı.”(Akar, 2010: 102); “mezarı Edirne’de babası mekteb-hanesindedür.”(Akar, 2010: 112); “Tevarih-i Âl-i 'Osman’ı tedvin idüb yazan mevle'l- mevali ekremü'l-e'ali merhum Mevlana Şeyh İdris oglıdur.”(Akar, 2010: 112); “İsfendiyâr oğlı Kasım Beg oğlıdur.”(Akar, 2010: 114); “Turhan Beg oglı cÖmer Beg oglıdur.”(Akar, 2010: 117);

“İzniklüdür Şeyh Kutbe'd-din oglıdur.”(Akar, 2010: 123);

“Piri Paşa oglıdur Edirne kadisi iken fevt oldı Razi tahallüş iderdi.”(Akar, 2010: 125); “Sultan Bayezid’ün h°acesi oglıdur.”(Akar, 2010: 128); “defterdar c Osman Çelebi oglıdur ismi Mahmud’dur.”(Akar, 2010: 130); “merhum

Sultan

Muhammed

şa cirlerindendür.”(Akar,

2010:

149);

“şi cirde mahir Sultan-ı Cem şa'irlerindendür.”(Akar, 2010: 150); “Cevdet-i tab'ı gayetde garra kaşideleri ve ra'na gazelleri nihayetdedür ve Kemal Re'is derya yüzinde itdügi gazaları nazm idüb on biñ beyt mikdarı 18

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

mesnevi üslubında yazub kitab itmişdür.”(Akar, 2010: 153); “Mevlana Garibi rahmetu'llahi

c aleyh

Defterdar Mahmud Çelebi oğlıdur.”(Akar,

2010: 196); “babası İstanbul’da merhum Sultan Muhammed bina itdügi camic -i

şerifde

hatib

olmış.”(Akar,

2010:

210);

“Zemini

bu

dahı

İstanbullıdur Şam kâdisi olan İshâk Çelebi şâkirdidür.”(Akar, 2010: 213). Akkuzatif Ekinden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları Akkuzatif hali ismin geçişli fiillerin doğrudan doğruya tesiri altında olduğunu ifade eden şeklidir.(Ergin, 2003: 216). Kuznetsov –nı/ -ıg/ -(y)ı eki şeklinde Akkuzatif hali ekinin kökenini şöyle açıklar: “Akkuzatif halinin başlıca görevini hesaba katacak olursak kökeni olan kelimenin aşağı yukarı işte o (bu) ya da hele onu (bunu) anlamına gelebileceği tasavvur edilebilir. ‘Bir er işte bunu gördü’ yani gördüğü herhangi bir değil, gösterebileceği belli başlı adamdır.”(Kuznetsov, 1995: 233). Aşağıda akuzatif ekinin işlevinin dışında kullanıldığı örnekler verilmiştir. 

NevÀyí tahallüs itmişdür

“SultÀn Hüseyn BaykarÀ’nuñ rahmetullÀh-i

è aleyh

vezir-i aè zamı ve

muãÀhib-i hem-demi iken kendüni şu è arÀ zümresine münhirÀt kılub NevÀyí tahallüs itmişdür.”(Akar, 2010: 80) Yazar, bazı kelimeleri ifade ederken dilin olanakları dışına çıkmış, bu sözleri yanlış kullanmıştır. Bu kelimelerin başında “tahallüs” sözcüğü gelmektedir. “tahallüs” sözcüğü “1. halâs olma, kurtulma, 2. ed. şiirde mahlas kullanma.” anlamında kullanılmaktadır.(Develioğlu, 1993: 1016). “NevÀyí tahallüs itmişdür.” cümlesinde bu ifadeye göre “NevÀyí” öznedir. Fakat yazarın muradı bu değildir. Yazar, adı geçen şair “NevÀyí”yi mahlas olarak kullanmıştır, demek istiyor. Bu mana konuşma dilinde konuşma dilinin imkânlarından yararlanarak anlatılabilirken yazı dilinde bu dilin olanakları sınırlı olduğu için yazar, “NevÀyí” sözcüğüne akkuzatif eki getirerek ifade etmelidir.

“Tahallüs”

sözcüğü

bu

dönemde

kaleme

alınan

bütün

tezkirelerde ortak olarak bu şekilde kullanılmıştır. “Cami

tahallüs

itmişdür.”

(Akar, 2010: 19

106);

“Harimi

tahallüs

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

itmişdür.”(Akar, 2010: 97); “Şemsi tahallüs iderdi.”(Akar, 2010: 111); “Hayali tahallüş iderdi.”(Akar, 2010: 111); “Kasimi tahallüş iderdi.”(Akar, 2010: 114); “Şami tahallüs iderdi.”(Akar, 2010: 115); “Rıdvân tahallüs iderdi.”(Akar, 2010: 116); “Şiri tahallüs iderdi.”(Akar, 2010: 116); “Piri Paşa oglıdur Edirne kadisi iken fevt oldı Razi tahallüs iderdi.”(Akar, 2010: 125); “babası müneccim olmağın Nücümi tahallüs itmişdür.”(Akar, 2010: 143). 

her birin … şefkat ve merhamet gösterürdi

“şuè arÀ tÀyifesine ziyÀde ragbet ve iltifÀt iderdi ve bu tayfadan yanında çok kimesne olurdı her birin haddinden ziyÀde riÀyetler idüb şefkat ve merhamet gösterürdi.”(Akar, 2010: 94). Bu ibarede çatı bakımından uyumsuzluk vardır. Göstermek fiili nesne alabilir. Cümle “her birin …gösterürdi” biçiminde bir ifade doğru olurdu fakat “şefkat ve merhamet gösterürdi” fiili ise geçişsiz olduğu için nesne almaz. “her birin[e] … şefkat ve merhamet gösterürdi” biçiminde ifadesi uygundur.  ol ÀsitÀneyi kadímden intisÀb iden bendelerindendür “Rÿm ili begine ısmarlanan deftere òiõmet iden küttÀb ve ol ÀsitÀneyi kadímden intisÀb iden bendelerindendür zı'Àmete mutaãarrıf ve vÀfir eş'Àra mÀlik 'Àrif kişidür.”(Akar, 2010: 197). Yazar çatı bakımından akkuzatif eki yerine yaklaşma ekini kullanmalıydı. “ol ÀsitÀneyi[ye] kadímden intisÀb iden bendelerindendür” Yaklaşma Hal Ekinden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları Ergin yaklaşma ekini şöyle tanımlar: “İsmin kendisine yaklaşma ifade eden fiillere bağlanmak için girdiği haldir. Bu hal daima ekli olup eki de datif ekidir. Demek ki datif eki de ismi fiile bağlayan bir ektir.” (Ergin, 2003: 228). Yazarın bu eki görevinin dışında kullandığı ibareler vardır. Bunların bazıları aşağıda verilmiştir. 

mesneviye mütetebbic idi

“mihr-

i

sipihr-dâniş

mâh-ı

bürc-biniş

sâhib-i

hamse

mütetebbic idi.”(Akar, 2010: 116). “mütetebbiè” sözü 20

mesneviye

(a.s. tibèden)

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

tetebbuè

eden, dikkatle

araştıran anlamında kullanılmaktadır.

manaları

düşündüğümüzde

“mesnevi”

sözü

yaklaşma

ekini

Bu değil

akkuzatif eki almalıydı.  mesneviye çok tetebbü c itmiş “anlarun hizmetinde hâsıl olmış fâzıl u kâmil mesneviye çok tetebbü c itmiş ahlâkı güzel ve kendüsi bi-bedel mahbüb yigit idi.”(Akar, 2010: 116). 

culûm

mütedaveliye tetebbüc idüb

“mevlidi Tuna yalısında olan Nigebolı nam kalcadur

culûm

mütedaveliye

tetebbüc idüb görmiş idi.”(Akar, 2010: 189). Zannımca bu ifadede okuma hatası da vardır. “èulÿm mütedaveliye” ifadesi farsça tamlama biçiminde “culÿm-ı mütedaveliye” şeklinde yazılmalıydı. Bunun yanında mütedÀvil sözcüğü de yanlış okunmuştur. Doğrusu “èulÿm-ı mütedÀvili tetebbüc idüb” olmalıydı. 

medresesine müderrisdür

“çok 'ilme kadir ve her fende mahir Güzelce Kasım Paşa’nun Galata yakasında vaki' olan medresesine müderrisdür.”(Akar, 2010: 128). Yazar “medresesine müderrisdir [olmuşdur]” biçiminde daha beliğ bir ifade kullanabilirdi. 

hizmetine kadím ve hem-dem-i nedím olan

“padişÀh hizmetine kadím ve hem-dem-i nedím olan şÀèirlerden baèøı reşk idüb.”(Akar, 2010: 141). “hizmetine” sözcüğündeki yaklaşma eki yerine bulunma ekini kullanması gerekirdi.

“hizmetine[de] kadím ve hem-dem-i

nedím olan” 

şeraba yesag idüb

“ahirü'l-emr bir gün incinüb şeraba yesag idüb ısmarlamış mest bulduguñuzda baña getürüñ ittifak bir gün mest buldılar.”(Akar, 2010: 144). “[ona] yesag idüb” biçiminde bir ibare çatı bakımından uygun değildir. Sehi “[onu/şarabı] yesag idüb” biçiminde kullanmalıydı. 

babasına Monlâ Veli dimekle anılur 21

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

“mevlidi Konya şehridür babasına Monlâ Veli dimekle anılur vâ'iz kimse idi.”(Akar, 2010: 146). “babasına” sözcüğü

“babasına Monlâ Veli

dinülür” biçiminde kullanılabilirdi. Yukarıdaki gibi bir ifade için yazar yaklaşma ekini kullanmadan “babasına

Monlâ Veli dimekle anılur”

biçiminde ifade edebilirdi. 

ehil katında ercümende

“garra nakşlar taksim itmekde ehil katında ercümende ve taze taze bibedel savtlar baglayub ayrılmakda bi-manend idi.”(Akar, 2010: 186). “ercümende” sözcüğündeki yaklaşma eki gereksizdir.  bu ki niçe kimesneler cevab dimişlerdür “Mevlana Vaz ci’nün bu gazeli ser-amed olan eş cârındandur bu ki niçe kimesneler cevab dimişlerdür lakin cevab olmamışdur.”(Akar, 2010: 160). Yazar cümlenin başındaki “bu” işaret sıfatından dolayı devamında yine aynı ifadeyi tercih etmiştir. Fakat “bu[ña] ki niçe kimesneler cevab dimişlerdür” biçiminde ifadesi daha uygundur. Bulunma Hal Ekinden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları Muharrem Ergin bulunma hal ekini şöyle tanımlar: “İsmin kendisinde bulunma ifade eden fiillerle münasebette olduğunu gösteren halidir. Bu hal de ekli olup ismi fiile bağlar.”(Ergin, 2003: 228). Korkmaz ve Sev, bu ekin işlevi üzerinde dururlar: “Fiilin gösterdiği oluş ve kılışın yerini ve zamanını bildirir.(Korkmaz, 1992: 29). Bunların dışında tarz, durum, miktar, parça, kesir, vasıf… gibi fonksiyonları da bulunmaktadır.(Sev, 2007: 329). 

tarikinde Haydari’dür

“Meşrebi

İstanbullıdur

tarikinde

Haydari’dür.

Baba

èAli

mest

köçeklerindendür.”(Akar, 2010: 212). Bu ibarenin “Haydari tarikindedür” biçiminde ifadesi daha uygun olurdu.  bunda Rûm’a geldükde “ol zamanda bu dahı diyar-ı 'Acem’e çıkub niçe zaman şuğl idüb kesb-i fezayil tehzıb-i hasayil kılub bunda Rûm’a geldükde rağbet ile müderris olub ahir padişah-ı sahib-kıran zamanında kadı-'asker oldı.”(Akar, 2010: 22

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

109). “bunda[n] Rûm’a geldükde” ifadesi daha doğru olurdu. Uzaklaşma Hal Ekinden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları Muharrem Ergin, uzaklaşma eki hakkında şöyle demektedir: “İsmin kendisinden uzaklaşma ifade eden fiillerle münasebetini gösteren halidir. Bu hal de daima eklidir … İsmi fiile bağlayan bir hal ekidir.”(Ergin, 2003: 228). Zeynep Korkmaz da benzer şekilde tanımlar: “Kelime gruplarında ve cümlede fiilin gösterdiği oluş ve kılışın kendisinden uzaklaştığını göstermek için kullanılır.”(Korkmaz, 1992: 37). Gülsel SEV, bu ekin işlevleri ile ilgili olarak şunları söylemektedir: “Çıkma hali ekinin bu temel fonksiyonlarının dışında zaman,

tarz,

karşılaştırma,

durum,

parça…

gibi

fonksiyonları

da

bulunmaktadır.”(Sev, 2007: 387). Yazarın bu eki doğru kullanamadığı bazı cümleler aşağıda verilmiştir. 

elinde olan medreseden bedel

“Agres medresesin taleb idüb ol medresede iken takâ cud ihtiyâr idüb elinde olan medreseden bedel bir mikdâr kendüye oturak akçe itdürüb İstanbul mukâbelesinde Beşiktaşi dimek ile meşhur mevzicde ev ve hammâm ve cum' a mescidin binâ idüb anda geçinürken televvüni gâlib olub evini ve hammâmını ve mescidini satub Ka'be-i şerife şerrefeha'llâh cânibine gidüb hâliyâ Mekke kurbında Dike nâm kasabada olur.”(Akar, 2010: 168). Yazar “elinde olan medreseden[ye] bedel” şeklinde yaklaşma ekini tercih etmeliydi.  cümle eşèÀru bu bir kaç beyt anuñdur “Derd-name-i c Alı dimek ile i ctibar bulmışdur ca-ye-ca güzel gazelleri var elfazı

selıs

ve

edası

nefıs

ve

cümle

eşèÀru

bu

bir

kaç

beyt

anuñdur.”(Akar, 2010: 152). “cümle eşèÀru[ndan] bu bir kaç beyt anuñdur”

biçiminde

“eşèÀru”

sözcüğünün

uzaklaşma

ekini

alarak

kullanılması daha uygundur. 

cümleden biri bu ki

“her dürlü letâyıfa kadir ekser didügi ebyat hezle mâ'il ve hikâyeye mebnidür ve cümleden biri bu ki Bursalu Hammâl oğlı dimek ile ma'ruf 23

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

bir h°âce var idi ğâyet derecede mal-dar ve nihayet mertebede sahib kemal kimesne idi Topuklu dimek ile mevsuf bir mahbuba te'aşşuk itmiş anuñ yolına niçe dünyâ bedel eyleyüb âhirü'l-emr elf ü ciddü cehd ile yanına alub Çağşurcı Şeyhi ol mahalde bu beyti didi.”(Akar, 2010: 202). Bu

ifadede

“cümleden

biri”

ibaresi

“cümle[sin]den

biri”

şeklinde

kullanılmalıdır. Vasıta Hal Ekininden Kaynaklı Deyiş Farklılıkları Ergin vasıta ekini şöyle tanımlar: “Vasıta hali, ismin fiile bir vasıta olduğunu ifade etmek için girdiği haldir. Bu hal de ekli olup ismi fiile bağlar.” (Ergin, 2003: 228). Sev, ekin fonksiyonları hakkında şunları söyler: “Fiilin ne ile, kim ile yapıldığının yanında zaman, tarz, durum bildirir.”(Sev, 2007: 469). Yazarın bu eki doğru kullanamadığı bazı ibareler aşağıda verilmiştir. 

diyÀr-ı Rÿm’da her taraf ebyÀtí toptoludur

“mesneví vü kasÀyid ve gazeliyyÀt dimekde mÀhir ve her nev´ güftÀrı vü eşèÀrı vÀfir sÀhib-divÀn dívÀnı mütecarref ve diyÀr-ı Rÿm’da her taraf ebyÀtí toptoludur”(Akar, 2010: 137). “Rum diyarında her taraf beyitleri dopdoludur”

ibaresinde beyitleri sözcüğünden sonra vasıta ekinin

kullanılması ifadeyi daha fasih hale getirir.  tetebbüè kaãÀyid ü ğazeliyyÀt… itmişdür “belíğ kimesne olub tetebbüè kaãÀyid ü ğazeliyyÀt ve mümÀreset-i münşiÀt-ı

ve

mükÀtibÀt

itmişdür.”(Akar,

2010:

140).

Bu

şekliyle

tetebbuè gazel ve kaside gibi bir tür olarak anlaşılmaktadır. Oysa adı geçen şairin gazel ve kaside söylemesi tetebbüè vasıtasyladır. Dolayısıyla “tetebbüè [ile] kaãÀyid ü ğazeliyyÀt… itmişdür” şeklinde ifadesi daha uygundur. Sonuç Dilbilim edebi eserlerin üslubunu tespit ederken başvurmamız gereken temel alanlardan biridir. Yaptığımız bu sınırlı dil tenkidi çalışmasıyla Sehi’nin Heşt Behişt’teki üslubu ve bu eserde dile ne ölçüde hâkim olduğu ortaya 24

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

konulmuştur. Yapılan inceleme sonucunda Sehî’nin hal eklerini kullanmada zorlandığı, konuşma dili özelliği taşıyan ibarelere sıkça yer verdiği tespit edilmiştir. Dilimize bir divan oluşturacak seviyede hÀkim olan Sehí Bey’in ilk Osmanlı tezkiresi Heşt Behişt’te Türkçenin BÀkí, Fuzÿlí, YayyÀ gibi zirve sanatçıları yetiştirdiği ortamda dili bu kadar özensiz kullanması garip ve şaşırtıcıdır. Kaynakça AKAR, Harun (2010). Heşt Behişt (İnceleme- Transkripsiyonlu Metin- Sözlük), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü. AKTAŞ, Şerif (1982). “Edebiyatımızda Tenkit”, Doğuş Edebiyat, S. 26 (Mayıs). COŞKUN, Menderes (2010). "Üslup Çalışmaları Üzerine", Nesrin İnşası: Düzyazıda Dil, Üslup ve Türler (Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V), İstanbul: Turkuaz Yayınları, 72-83 . ÇALIKAN, Nurettin (2014). Sihâm-ı Kazâ’nın Dil ve Üslup Bakımından Eleştirisi, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume: 9/12 Fall 2014, p. 75-100. ÇOBAN, Ahmet (2004). Edebiyatta Üslup Üzerine (Sözün Tadını Dilde Duymak), Ankara: Akçağ Yay. DEVELİOĞLU, Ferit (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kıtabevi Yayınları. ERGİN, Muharrem (2003). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları. ERGİN, Muharrem (1992). Üniversiteler İçin Türk Dili, İstanbul: Bayrak Yayınları. HALKIN, Leon - E. (1989). Tarih Tenkidinin Unsurları, Çev: Bahaeddin Yediyıldız, Ankara: TTK Yayınları. KILIÇ, Murat (1998). Sehî Tezkiresi Üzerinde Bir Sentaks Çalışması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş: Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. KORKMAZ, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları. KUZNETSOV, Petro İ. (1995). Türkiye Türkçesi Morfoetimolojisine Dair, Ankara: TDAY Belleten . ÖZÜNLÜ, Ünsal (1997). Edebiyatta Dil Kullanımları, Ankara: Doruk Yayımcılık.

25

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

SARAÇ, M.A. Yekta (2012). Klasik Belagat Bilgisi- Belagat, İstanbul: Gök kubbe Yayınları. SEV, Gülsel (2007). Tarihi Türk Lehçelerinde Hal Ekleri, Ankara: Akçağ Yayınları. SEYFETTİN, Ömer (1990). Sanat ve Edebiyat Yazıları, Ankara: Bilgi Yayınevi. TİETZE, Andreas (1973). “Mustafâ ‘Âlî of Gallipoli’s Prose Style”, Archium Ottomanicum, 5: 297-319. ÜLSEVER, Şeyda (1990). “Biçembilim: Bir Uygulama”, Dilbilim Araştırmaları, Ankara: Hitit Yayınevi.

26

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

STIL ODER LEBEN? DIE BE- ODER MISSACHTUNG DES STILS BEI DER LITERATURÜBERSETZUNG Ayalp Talun İnce Muğla Sıtkı Koçman University, Faculty of Education, Department of German Language Teaching

Abstract Literacy is predicted not only but also by style. The traditional theories of literature insisted of style as the major point of literacy. But how the translation works? Does the style appear on the translation of the literature? How much of all points of style appear really in the translations? Does the translator always have time to search for each and every style? Are questions to be discussed in this paper. Keywords Literary, stylistics, translation, translation theory. Der deutsche Begriff Literatur kommt aus dem lateinischen „litteratura“. Litteratura bedeutet Buchstabenschrift. Hieraus abgeleitet wurde die herkömmliche Definition der Literatur als ein Schriftstück, das ein Autor/eine Autorin nach bestimmten ästhetischen Regeln schreibt. Bis zum 20. Jahrhundert wurde die Literatur besonders durch ihre Form und anschließend durch Inhalt und Umfang bestimmt. Die Qualität eines Werkes wurde je nach Einhaltung der Regeln beurteilt, was zwar nicht das einzige, aber durchaus das wichtigste Kriterium darstellte. Diese Regeln konnte man in sog. Poetika, also Lehren der Dichtkunst finden. Ausgehend von den Poetika also wird Literatur allgemein als ein ästhetisches Produkt definiert, welches mittels mündlicher und schriftlicher Sprache formuliert wird. Dies evoziert, dass es sich bei Literatur ohne Zweifel auch um Kunst handelt und als ästhetischer Gegenstand ist die Literatur im ständigen Wandel, was eine exakte Definition erschwert. Dennoch gibt es spezifische Eigenschaften dieser Kunstform, die sie auch als solche erkennen lassen. Eine dieser Eigenschaften ist die Fiktion (von 27

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

lat. fictio,

„Gestaltung“,

„Personifikation“,

„Erdichtung“

von fingere „gestalten“, „formen“, „sich ausdenken“). Der Begriff bezeichnet die Schaffung einer eigenen Welt durch Literatur, Film, Malerei oder andere Formen der Darstellung, sowie den Umgang mit einer solchen Welt. Bei der Fiktion handelt es sich um eine bedeutende Kulturtechnik, die in weiten Teilen der Kunst zum Einsatz kommt. Um dem Begriff mehr Gehalt zu verleihen, sei hier auf Aristoteles verweisen, der im 9. Kapitel seiner Poetik darauf hinwies, dass der prägende Unterschied zwischen Dichtung und anderen Schriften die Fiktionalität sei: „Denn der Geschichtsschreiber und der Dichter unterscheiden sich nicht dadurch voneinander, dass sich der eine in Versen, der andere in Prosa mitteilt – man könnte ja auch das Werk Heredots in Verse kleiden,

und

es

wäre

in

Versen

um

nichts

weniger

ein

Geschichtswerk als ohne Verse –; sie unterscheiden sich vielmehr dadurch, dass der eine das wirklich Geschehene mitteilt, der andere, was geschehen könnte.” Diese durch Aristoteles postulierte Auffassung von Literatur, die mitunter durch ihren Stil als solche definiert werden konnte, hielt sich bis ins 20. Jahrhundert. Erst mit, aber vor allem nach den Russischen Formalisten, sowie den Theorien von Jakobson u.a., änderte sich die Auffassung allmählich. Mit den Denkern der Frankfurter Schule, wurde der Begriff in seinem Verständnis erweitert. Ob nun etwas als Literatur, sprich Dichtung, rezipiert wird, hängt seither nicht allein von seiner Fiktionalität oder von Inhalt und Form ab, sondern vor allem von der Situation. Daher sollte vielleicht die Frage nicht „Welche Eigenschaft muss ein literarischer Text haben, damit der Leser ihn als Dichtung wahrnimmt?“ lauten, sondern „Welche Eigenschaft muss eine Kommunikationssituation zwischen Leser und Text haben, damit der Leser den Text als Literatur/ Dichtung wahrnimmt?“ Diese Betrachtungsweise von Literatur bzw. Kunst, macht Literatur zu dem, was ein Betrachter in einer bestimmten Situation „als Literatur” (d.h. ohne direkten Bezug zur Lebenswirklichkeit) wahrnimmt. 28

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Die Literatur ist zwar mit diesen Darstellungsversuchen bei weitem nicht erreicht, aber dennoch wurde der Rahmen genügend abgesteckt, um über unser eigentliches Thema zu reflektieren. Wie verhält es sich mit der Übersetzung eines literarischen Werkes? Wenn die Literatur derart schwer greifbar in Form, Inhalt, Qualität, Intention und Situation ist, wie ist ihre Übersetzung überhaupt möglich, geschweige denn in voller Berücksichtigung des Stils? Geht man von den o.g. Auffassungsformen der Literatur aus, ist es auch nicht einfach Stil einheitlich zu definieren. Vor allem deshalb, weil die Wahrnehmung von Stil wieder durch den Betrachter determiniert wird (Talun İnce, 2011). Allgemein wird Stil als Art und Weise der Darstellung definiert. Das Wort wurde aus dem lat. Wort „stilus“ abgeleitet, welches für „Stengel“, „Griffel“ und „Schreibgerät“ benutzt wurde. Die weiteste Definition scheint Graf Buffon gemacht zu haben, indem er Stil als den Menschen an sich definierte (vgl. Gauger 1995). Hingegen definiert beispielsweise Crystal (1992) in Anlehnung an Chomsky den Stil als eine bewusste oder unbewusste Wahl aus allen Möglichkeiten der Sprache. Betrachtet man die zahlreichen anderen Definitionen von Stil, kann man von zwei Grundrichtungen der Auffassung von Stil berichten: eine wertende und eine deskriptive. Im Hinblick auf die Grundfrage dieses Vortrags, wie es sich mit der Übersetzung des Stils bei der Übersetzung von Literatur verhält, scheint die Frage nach welche Art der Stilbetrachtung

erscheint relevant, ist aber

eigentlich irrelevant. Deskriptive Verfahren scheinen naheliegend. Doch ist dies in der Praxis nicht immer eindeutig. Nach ungefähr 4000 Jahren Theoriegeschichte

zum

besseren

Übersetzen,

scheint

sich

die

Übersetzungswissenschaft heute darüber einig zu sein, dass Form und Inhalt gleichermaßen bei der Übersetzung berücksichtigt werden sollten (vgl. Störig 1973; Kupsch-Losereit/ Kussmaul 1982; Hönig 1986; Karayazıcı 1994; Stolze 1997; Eruz 2003; Greiner, 2004; Vermeer 2008; Tahir Gürçağlar 2014). Dies bedeutet u.a., dass die Literaturübersetzung eine 29

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Gradwanderung oder wenn man dem so will ein Hochseilakt zwischen Kulturwissenschaft, Literaturgeschichte, Stilistik, Semiotik, Textlinguistik, Rezeptionsästhetik, Literatur-, Sprach- und Kunsttheorie und Literaturkritik ist. Spätestens seit Kussmaul (2000) ist auch die Kreativitätsforschung mit im Spiel. Denn bei der Übersetzung von Literatur sind neben der Fiktion, das sämtliche Sprach- und Kulturgut, Geschichte sowie der literarische Kanon der Ausgangssprache neben sprachlichen Bausteinen mitunter ein Teil des Textes und in den Stil miteingewoben (vgl. Kızıltan 1998; Aytaç 1999). Diese Vielschichtigkeit entsteht durch die Natur des literarischen Textes. Um diese sog. Natur unter einigen allgemeinen Punkten zu sammeln sind in erster Linie die ästhetischen und emotional-appellativen Funktionen von literarischen Texten zu nennen, die sich auch im Stil wiederspiegeln. Die literarische Sprache, die sich in den meisten Fällen von der gemeinen Sprache unterscheidet, ist ein weiterer Aspekt. Sie ist die markanteste Eigenschaft von Literatur, die die Literaturtheorie geprägt hat. Eng mit diesem

Aspekt

verflochten

ist

auch

die

Vielschichtigkeit

der

Bedeutungsebene. Wie der Text aufgebaut ist, wie er verwoben ist, die Sprache des/der AutorsIn sowie seiner Zeit, wenn von Epochenstil die Rede ist, sind weitere

wichtige Merkmale. Diese und noch

viele andere

Eigenschaften eines literarischen Werkes, sind die Gründe, warum bei der Übersetzung von Literatur verschiedene Strategien formuliert und verfolgt werden sollten. Doch der wichtigste Punkt unter allen ist vielleicht jener, dass es sich bei einem literarischen Text um ein kreatives Produkt handelt. Die kreative Handlung des/der AutorsIn wird auch dem/der ÜbersetzerIn abverlangt (vgl. Kussmaul 2000 u. 2007; Landers 2001; Tahir Gürçağlar 2014). Zudem wird von dem/der ÜbersetzerIn erwartet, dass er sich mit dem Stil des/der AutorsIn auskennt, mit den geschichtlichen, sozial-politischen Verhältnissen vertraut ist, aus dem der Text entsprang, der Kultur des Ausgangstextes mächtig ist, zwischen den Zeilen lesen kann, über hervorragende hermeneutische sowie vielseitige Textanalyse-Talente verfügt 30

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

usw. Dies entbehrt nicht einer gewissen Ironie, wobei die Liste sich je nach Erwartung beliebig lange fortsetzen lässt. Dementsprechend wird von dem/der ÜbersetzerIn auch erwartet, dass er/sie über eine eingehende Übersetzungsstrategie verfügt, welche u.a. die Recherche von AutorIn, Stil, Zeitgeist, Fiktion, Geschichte, Hintergrund, Philosophie, sozio-politische Lage, Kultur etc. voraussetzt. Ohne

jetzt

eine

Quantentheorie

der

Übersetzungswissenschaft

zu

formulieren, soll u.a. in Anlehnung an die Skopostheorie von Vermeer (2008) diskutiert werden, wie ein/e ÜbersetzerIn auf die Frage „Stil oder Leben?“ reagiert und was eigentlich hinter dieser Frage wirklich steckt? Die ideale Strategie wie sie o.g. geschildert wurde, lebt meistens nur in der Theorie und im Herzen eines/r jeden/r ÜbersetzersIn, denn die Realität sieht meistens anders aus. In der Realität gibt es einen Auftrag1. Dieser Auftrag gibt dem/r ÜbersetzerIn 7% nach Verkaufspreis von mindestens 2000 Exemplaren. D.h. bei einem fiktiven Verkaufspreis von 10 TL pro Buch, bei 2000 Auflagen, macht dies einen Verdienst von ca. 1400 TL pro Übersetzung aus. Nach Abzug der Steuern sinkt diese Summe meistens noch ein wenig. Diese Summe steigt oder sinkt außerdem je nach Verlag und Verhandlungsstärke des/r ÜbersetzersIn. In den meisten Fällen sieht der Verlag bei dieser Summe einen Zeitrahmen von etwa 1-2 Monaten vor. Ein Buch, dass für 10 TL verkauft wird hat etwa 100-150 Seiten. Das bedeutet ungefähr 2 Seiten pro Tag. Aber meistens sind die Werke nicht ganz so kurz, die Zeit aber kaum länger. Kurzum muss der/die ÜbersetzerIn bei den meistens Aufträgen auf 10 Seiten pro Tag übersetzen. Das klingt einfacher als es ist. Sitzt der Zeitplan, wird in Normalfall erwartet, dass das Werk mehrere Male gelesen wird. Berechnen wir gutmütige 2-3 Monate bedeutet das ca. 90 Tage. Bei guter Literatur ist es gut möglich pro Tag 100 Seiten zu lesen. Das wären dann 3 Tage für das Lesen. Bleiben 87 Tage für das Übersetzen. Recherche über den/die AutorIn, Rückfragen bei lebenden AutorInnen, Recherche zum 1

Bei dem Auftragspreis wurde der Standartvertrag der ÇEVBİR Organisation als Vorlage genommen, der einzigen bisher offiziellen Kammer für ÜbersetzerInnen. http://cevbir.net/wpcontent/uploads/2014/01/tipsozlesme.pdf

31

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Werk,

der

Epoche,

Hintergrundinformation,

eingehende

Werk-

und

Stilanalyse dauert ungefähr 1-2 Wochen. Nehmen wir dafür eine ungefähre Zahl 10. Bleiben 77 Tage für das Übersetzen. Dies sichert ein Arbeitstempo von mindestens 10 Seiten pro Tag, um den Auftragsrahmen einzuhalten zu können. 10 Seiten sind ein gutes Limit, aber nur machbar für ganzzeitliche ÜbersetzerInnen.

Diese

Übersetzerberuf

allein

ÜbersetzerInnen

von

wiederum

verdienen

leben

können.

Literatur

zu

stellte

sich

nicht Bei

genug,

um

Interviews

heraus,

dass

9

vom

mit

10

von

10

ÜbersetzerInnen sich ohne Strategie an eine Übersetzung setzten, aus dem einfachen Grund, den Zeitplan nicht einhalten zu können. Außer diesem praktischen

Grund

ist

bei

einer

möglichen

Quantentheorie

der

Übersetzungswissenschaft zu betonen, dass die Übersetzung eines/r jeden/r ÜbersetzersIn im Rahmen seiner/ihrer eigenen Sprach-, Kultur- und Stilweite möglich ist. D.h. im Klartext, es kann nur übersetzt werden, was auch erkannt wird. Geht aus der Vorarbeit und Analyse des Textes nicht dasselbe Resultat hervor, kommt auch nicht dieselbe Übersetzung zustande. Wird der Stil nicht wahrgenommen, existiert er auch in der Übersetzung nicht. Wird er erkannt ist es nur selten möglich ihn im vollen Masse wiederzugeben.

Zahlreiche

Magister-

und

Doktorarbeiten

über

die

Wiedergabe des Stils bei literarischen Werken, stellen eine Einhaltungsrate von ungefähr 50 % fest. Die Handlung des Übersetzens ist genauso individuell, einmalig, kreativ und relativ, wie auch das Produkt. So ist davon auszugehen, dass der Stil im Grunde berücksichtigt wird, aber wahrscheinlich weitgehend nicht erkannte stilistische Eigenschaften nicht übersetzt werden. Ebenso werden schwierige Punkte übersprungen. Die steigende Anzahl von Übersetzerworkshops und Colloquien,

sowie

Mailinglisten

und

Austauschgruppen

bieten

ÜbersetzerInnen neue Möglichkeiten sich mit dem Stil auseinanderzusetzen. Dies war auch ein eindeutiges Resultat, dass aus dem Interview mit den ÜbersetzernInnen hervorging. Die steigende Rate guter Übersetzungen zeugt auch davon. Es gilt nun jene Arbeiten auch wissenschaftlich festzuhalten. 32

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

LD-Protokolle sowie eingehende Interviews und praktische Tests sind hierbei wegweisend. In einer Quantentheorie des Übersetzens wird es auch notwendig sein die Hirnfunktionen beim Akt des Übersetzens zu verfolgen, um Individualität und Kreativität in ihrer ganzen Relativität darlegen zu können. Die Forschungszukunft der Übersetzungswissenschaft geht immer mehr in die Richtung, über den Akt des Übersetzens nachzudenken und diesen greifbar, wissenschaftlich zu formulieren. Daher liegt es auch nahe in der

Übersetzungswissenschaft

mehr

qualitativ

zu

forschen,

als

rein

deskriptiv und übersetzungskritisch. Kritik allein, dass zeigt uns 4000 Jahre Forschungs- und Theoriegeschichte, reicht nicht aus. Der Prozess ist aus unterschiedlichen Perspektiven näher zu Beobachten. Auch müssen die Arbeitsverhältnisse,

sprich

wirtschaftlichen

Verhältnisse

des

Berufs

verbessert werden, damit qualitativ bessere Übersetzungen entstehen. Bei technischen Übersetzungen gibt es immer mehr positive Rückmeldung auf Einhaltung

von

Qualitätsstandart.

Aber

das

Feld

der

literarischen

Übersetzung ist noch zu grau, zu sehr auf den Literatur- und Verlagsbetrieb eingespielt, so dass es sich noch dem wissenschaftlichen Kanon entzieht. Doch

die

Kreativ,

Hirn-

und

Quantenforschung

eröffnet

der

Übersetzungswissenschaft ganz neue Räume und Möglichkeiten, die sie in Zukunft auch ohne Zweifel nutzen wird. Literatur Aristoteles, (1995). Poetika. (çev. İsmail Tunalı). İstanbul: Remzi. Aytaç, G. (1999). Genel Edebiyat Bilimi. Ankara: Papirüs. Crystal, D. (1992). Die Cambridge Enzyklopädie der Sprache. (Übs. und Überarb. Der deutschen Ausgabe Stefan Röhrich u.a.). Frankfurt am Main: Campus. Eruz, S. (2003). Çeviriden Çeviribilime. İstanbul: Multilingual. Gauger, H. M. (1995). Über Sprache und Stil. München: Beck. Greiner, N. (2004). Übersetzung und Literaturwissenschaft. Tübingen: Gunter Narr.

33

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Hönig, H. (1986). Übersetzen zwischen Reflex und Reflektion – ein Modell der Übersetzungsrelevanten Textanlayse. In: Snell-Hornby, M. (ed). (1986). Übersetzungswissenschaft – Eine Neuorientierung zur Integrierung von Theorie und und Praxis, S. 230-251, Tübingen: Francke. Karayazıcı, B. N. (1994). Biçembilim ve Yazın Çevirisi. In: Dilbilim Araştırmaları, 1994, S. 247-263, Ankara: Hitit. Kussmaul, P. (2000). Kreatives Übersetzen. Tübingen: Stauffenburg. Kussmaul, P. (2007). Verstehen und Übersetzen. Ein Lehr- und Arbeitsbuch. Tübingen: Gunter Narr. Landers, C. E. (2001). Literary Translation: A Practical Guide. Toronto: Multilingual Matters. Stolze, R. (1997). Übersetzungstheorien. Eine Einführung. Tübingen: Gunter Narr. Störig, H. J. (Hg.) (1973). Das Problem des Übersetzens. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. Tahir Gürçağlar, Ş. (2014). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say. Talun İnce, A. (2011). Yazınsal Çeviride Biçem Aktarımı Sorunu. In: Folklor/ Edebiyat Vol: 17, Heft: 66, 2011/2, S. 105-119. Vermeer, H. J. (2008). Çeviride Skopos Kuramı. (Çev. Ayşe Handan Konar). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

34

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

POSITIVER SPRACHSTIL IN DER ALLTAGSSPRACHE Sedat İnce Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Alman Dili Eğitimi Anabilim Dalı Zusammenfassung Jedes einzelne Wort, das wir sprechen, hat seine Funktion. Die Sätze, in denen die Wörter zu einer Sinneinheit zusammen kommen, bestimmen unseren Alltag. So verläuft ein Montag mit vielen negativen Begebenheiten, da schon das Wort des Wochentages in seinen Konnotationen Widerwillen, Arbeit und Stress beinhaltet. Dagegen assoziieren wir mit Freitag oder Samstag Unterhaltung, Entspannung oder Freizeit. Die Wortwahl beeinflusst durch ihren semantischen Inhalt unsere Gefühlswelt und somit die individuelle Wahrnehmung jedes Individuums. In dieser Arbeit soll der mögliche Einfluss eines positiven Sprachstils auf das menschliche Verhalten aus sprachwissenschaftlicher Sicht untersucht und an Beispielen aus der Alltagssprache dargelegt werden. Keywords Positiver Sprachstil, Soziolinguistik, Konstruktivismus, konstruktivistische Realität

Psycholinguistik,

radikaler

Zur menschlichen Beschaffenheit Die Art und Weise, wie die Sprache verwendet wird, sagt viel über die Einstellung und psychische Verfassung des Menschen aus. Die Wortwahl und der individuelle Ausdruck sind tief in der Vergangenheit eines jeden verwurzelt. Obwohl fast alle Menschen mit denselben biologischen und neurologischen Eigenschaften beschaffen sind, nimmt trotzdem jeder die Welt unterschiedlich wahr. So viele Menschen es gibt, so viele verschieden Auffassungen von der Welt und der Realität gibt es; und das seit Anbeginn der Menschheit. Der Mensch nimmt die Welt bekanntlich mit seinen fünf Sinnen wahr, welche sehen, hören, tasten/fühlen, schmecken und riechen sind. Diese sinnlichen Eindrücke, die über das Nervensystem ins Gehirn übermittelt werden, finden dort ihren entsprechenden Platz und werden dekodiert. So wissen wir, ob etwas heiß oder kalt, es dunkel oder hell, jemand laut oder 35

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

leise, das Essen süß oder salzig ist und ob etwas duftet oder stinkt. Diese Eindrücke werden dann wieder zu sprachlichen Zeichen kodiert, weil wir sprechenden

Wesen

als

konventionelles

Informationsmittel

für

den

Austausch von Kenntnissen und für die Konstruktion unserer eigenen Realität die Sprache benutzen. (vgl. Bandler/Grinder 2001, S. 43f, Bachmann 1993, S. 11)

Soziologische Sprachkategorien Die Soziolinguistik unterscheidet eine ganze Reihe von Sprachstilen, welche im Forschungsfeld Soziolekt genannt werden. Soziolekte entstehen innerhalb von sozialen Gruppen, angefangen von Sprachstilen nach Geschlecht, Alter, Ideologie, bis hin zu sozialen Schichtsprachen. Auch ändern sich die Sprachstile nach der Ausbildung und bestimmten beruflichen Richtungen. Geographische Besonderheiten beeinflussen den Sprachstil einer sozialen Gruppe genauso wie die Tatsache, eine Randgruppe innerhalb einer Sprachkultur darzustellen. (vgl. Gross 1988, S. 156; Aksan 1998, S. 86-90) In

diesem

Zusammenhang

Soziolinguistik

keine

sollte

Kategorie

festgehalten

für

einen

werden,

‘positiven

dass

in

der

Sprachgebrauch’

vorhanden ist. Da die Anwendung der Sprache, in allen sozialen Gruppen und Kategorien, trotzdem individuell und situationsbedingt ist, können keine verifizierbaren Daten eingeholt werden. Dieser Artikel konzentriert sich daher eher auf die psychischen und emotionalen Auswirkungen eines positiven Sprachgebrauchs. Konstruktivistische Realität Wie oben bereits erwähnt, nimmt jeder Mensch die Welt auf seine ganz spezielle und individuelle Art und Weise wahr und erschafft sich somit ein höchst persönliches Bild der Realität und natürlich von sich selbst. Durch Bilder und Sprache erstellen wir eine Zwischenwelt von der eigentlichen Realität und unserer persönlichen Auffassung der inneren und äußeren Zustände.

36

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Dies wiederum bedeutet, dass es keine objektive Wirklichkeit gibt. Jede Wirklichkeit wird durch den Beobachter eines Zustandes oder einer Situation konstruiert. Somit gibt es nur subjektive Wirklichkeiten. Die erfundene, neue Wirklichkeit hängt von der sozialen, kulturellen und individuellen Vergangenheit des Beobachters und seiner Selektion von relevanten

Daten

ab.

(vgl.

wirtschaftslexikon.gabler.de)

Bei

der

Realitätskonstruktion sind die Anschlussfähigkeit, die Viabilität und die Zieldienlichkeit von großer Bedeutung. Anschlussfähigkeit Die

Anschlussfähigkeit

bei

einer

Realitätskonstruktion

bestimmt

die

Kongruenz zwischen der bisherigen Vergangenheit und der neuen Situation. Gibt es Ähnlichkeiten, wird der Entscheidungsmechanismus eintreten und eine nach dem bisher erstellten Modell entsprechende Entscheidung treffen. Wenn keine Ähnlichkeiten bestehen, ist das Gehirn gezwungen kreativ zu sein

und

ein

neues

Verhaltensmodell

zu

kreieren.

(vgl.

Philosophen

und

wirtschaftslexikon.gabler.de) Viabilität Der

Begriff

«Viabilität»

wurde

Kommunikationswissenschaftler

von

Glasersfeld

dem geprägt

und

betrifft

die

kognitiven Strukturen, die wir Wissen nennen, die aber nicht als Kopie der Wirklichkeit verstanden werden dürfen, sondern viel mehr als Ergebnis der Anpassung. Das bedeutet, dass die mentale Realität mit der physischen Realität viabel ist, wenn sie zu den Zwecken und Beschreibungen passen, für die wir sie nutzen. (vgl. userpage.fu-berlin.de) Zieldienlichkeit In der Realität, die sich jeder erschafft, trifft der Mensch Entscheidungen für sein Leben und Überleben. Jede Entscheidung hat ein Ziel, welches uns ein gesundes, glückliches und erfolgreiches Leben sichern soll. Neben unendlich vielen möglichen Entscheidungen, treffen wir stets diejenige, die uns in der 37

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

aktuellen

Situation

unserem

Ziel

am

nächsten

bringt.

(vgl.

wirtschaftslexikon.gabler.de) Was ist ein positiver Sprachstil? Mit einem „positiven Sprachstil“ ist gemeint, dass die Dinge, Verhältnisse und Zustände aus einer positiven Perspektive dargestellt werden. Jedes Ereignis, jede Situation und alle Dinge der Welt haben positive und negative Seiten. Wenn jede Realität eine konstruierte und erfundene ist, dann scheinen die Wahrnehmung und die Repräsentation der Dinge und Situationen hauptsächlich vom Beobachter oder Betroffenen abzuhängen. Somit steht die Urteilung von allem und jeder Situation offen, ob sie gut oder schlecht sind. Somit kann auch behauptet werden, dass selbst aus einer Situation, die voller Angst, Leid und Verlust ist, positive Aspekte oder wichtige Lehren und Lebenserfahrungen erworben werden können. Ausschlaggebend ist hier nur, worauf der Fokus liegt. Beispiele zum positiven Sprechen Mit der positiven oder negativen Bedeutung der Wörter oder der Sprache im Allgemeinen beschäftigt sich in der Sprachwissenschaft die Semantik. Sie „betrifft die Beziehung von Wörtern zur Realität, das heißt die Art und Weise, wie sich Sprecher auf ein gemeinsames Verständnis der Wahrheit einigen und wie ihre Gedanken in Dingen und Situationen in der Welt verankert sind. (…) Sie betrifft die Beziehung von Wörtern zu Emotionen, also die Art und Weise, wie Wörter nicht einfach nur auf Dinge verweisen, sondern gefühlsbeladen sind und einen ganz speziellen Zauber entfalten.“ (Pinker, 2014, S. 14) Und

dieser

Zauber

liegt

darin,

dass

alle

Dinge,

Situationen

und

Informationen negativ oder positiv formuliert werden können. Doch meistens wird auf simpelste Art und Weise mit der Negation «nicht» beim Sprechen 38

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

negativ formuliert. Auch Konjunktionen wie «aber, jedoch, usw.» haben eine negative Aussage. In einer Studie der Harvard-Universität wurde festgestellt, dass Kinder bis zum 18. Lebensjahr ca. 180.000 mal das Wort «nein» hören. Selbst positive Aussagen

werden

im

alltäglichen

Sprachgebrauch

bevorzugt

negativ

formuliert. Leider wird dadurch meist auch ein negatives Gefühl erzeugt, worauf dann auch eine negative Einstellung oder ein negatives Verhalten folgt. Dabei könnte jede Aussage auch positiv formuliert und ausgesprochen werden, wie die folgenden Beispiele zeigen werden. -

«Vergiss den Schlüssel nicht!»

+

«Erinnere dich an den Schlüssel!»

Hier suggeriert die negative Aussage, dass der Schlüssel vergessen werden könnte. Auch wenn die Aussage gut gemeint ist und hauptsächlich an etwas Wichtiges

erinnern

möchte,

nimmt

das

Unterbewusstsein

nur

die

Information ‚vergessen‘ und ‚Schlüssel‘ wahr, da es nur positive Aussagen verarbeiten kann. (Dilts 2001, S: 31) Um die positive Absicht in dieser Aussage formulieren zu können, braucht nur das Verb ‚vergessen‘ mit dem Verb ‚erinnern‘ ausgetauscht zu werden. -

«Die Aufgabe hast du nicht schlecht gelöst!»

+

«Die Aufgabe hast du sehr gut gelöst!»

Auch in diesem Beispiel ist zwar ein positives Verb (lösen) benutzt worden, doch die doppelte Negation ‚nicht schlecht‘ gibt dem positiven Inhalt eine negative Note und sagt aus, dass die Aufgabe eigentlich besser gelöst hätte werden können. Um dem Gesprächspartner tatsächlich mit unserem Lob ein gutes Gefühl zu geben, müssen die Adjektive ‚nicht schlecht‘ mit ‚ sehr gut‘ ausgetauscht werden. -

«Wirklich nicht schlecht, wie du gehandelt hast!»

+

«Das hast dich wirklich toll gemacht!»

39

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Diese negativ formulierte Aussage wurde komplett mit einer positiven Formulierung ausgetauscht. -

«Das ist keine schlechte Idee.»

+

«Das ist eine gute Idee.»

Hier wurde stets das negative Adjektiv mit einem positiven ausgetauscht. -

«Lass den Kopf nicht hängen.»

+

«Hab’ Mut und Selbstvertrauen.»

Hier wieder eine komplett neue Wortwahl anstelle der negativen Aussage, die eigentlich Mut machen soll. -

«Keiner backt den Kuchen so lecker wie du!»

+

«Nur du kannst den Kuchen so lecker backen!»

Bei dieser Aussage wurde der negative unbestimmte Artikel mit dem Fokuspartikel ‚nur‘ und dem Personalpronomen ‚du‘ ausgetauscht und schließt in einer positiven Art und Weise alle anderen aus und Lobt den Gesprächspartner. Schluss Alle Dinge, Zustände und Verhältnisse sind zu 50 % gut und zu 50 % schlecht. Man kann mit einem scharfen Messer jemanden heilen (z.B. bei der Operation) oder umbringen. Es liegt an der Person, für welchen Prozentsatz man sich entscheidet. Doch meistens sind wir zu stark von den negativen Sprachmustern beeinflusst, die uns nach Forschungsergebnissen bereits in die Wiege gelegt werden. So erkennen wir unbewusst meistens das Negative in unserem alltäglichen Leben. Doch ein positiver Sprachstil kann eingeübt werden. Die vorhandenen negativen Sprachmuster brauchen nur ohne Negation positiv formuliert zu werden. Selbst wenn im Anfangsstadium oft die Gefahr besteht, auf die gewohnheitsmäßigen negativen Ausdrucksformen zurückzufallen, kann 40

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

durch die augenblickliche ‚Korrektur‘ mit einer positiven Formulierung eine allmähliche Änderung im alltäglichen Sprachgebrauch eingeführt werden. Quellenangabe -

Aksan, D: «Her Yönüyle Dil. Ana Çizgileriyle Dilbilim», TDK Yayınları, Ankara 1998

-

Bachmann, W.: «Das neue Lernen», Junfermann, Paderborn 1993

-

Bandler, R. ; Grinder, J.: «Metasprache und Psychotherapie. Die Struktur der Magie I», Junfermann, Paderborn 2001

-

Dilts, R.B.: “Die Magie der Sprache”, Junfermann, Paderborn 2001

-

Gorss, H.: “Einführung in die germanistische Linguistik”, Indicium Verlag, München 1988

-

Heinemann, H.: „Achtsamkeit.“, BoD-Books on Demand Verlag, Norderstedt, 2014

-

Pinker, S.; “Der Stoff, aus dem das Denken ist.”, S. Fischer Verlag, Frankfurt/Main, 2014

-

Rickheit, G.; Sichelschmidt, L.; Strohner, H.: “Psycholinguistik”, Stauffenburg Verlag, Tübingen 2002

-

http://wirtschaftslexikon.gabler.de/Definition/wirklichkeitskonstrukti on.html, Stand: 26.09.2015

-

http://userpage.fu-berlin.de/~miles/konstrukt.htm, Stand: 27.09.2015

-

http://wirtschaftslexikon.gabler.de/Definition/wirklichkeitskonstrukti on.html, Stand: 11.10.2015

41

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

ANGELA CARTER’S THE BLOODY CHAMBER: A FEMINIST STYLISTIC APPROACH Seda Arikan Fırat University, Faculty of Letters, Department of Western Languages and Literatures Abstract Stylistics, the study of a writer’s style, has incorporated various approaches especially in the last few decades. In this sense, feminist stylistics based on the theories of feminist criticism appears as a significant approach defining “woman” and her place not only in society but also in language. By examining the male domination in society and literary works, feminist stylistics tries to present a counter-image of women both in language and social construction. The tendency of current feminist stylistics mostly focuses on the idea that there is a significant “women’s writing and style” that is different from men’s. So, the linguistic and thematic differences that are called “genderlect” or “gendered sentence” in women’s writing is the main interest of feminist stylistics. In this respect, this study will depict the “genderlect” and “gendered” style in Angela Carter’s The Bloody Chamber. Carter’s The Bloody Chamber, a collection of re-writing of traditional fairy tales, “extracts the latent content from the traditional stories” in Carter’s words. Ten stories in the collection handle the topics of marriage, sexuality, gender roles, and female liberty with a subverting point of view. At this point, three stories narrated by female first person narrators in the collection will be analyzed in terms of lexico-semantic items in the narration and Carter’s style as an example of écriture féminine will be examined with regard to feminist stylistics. Keywords Feminist stylistics, Angela Carter, The Bloody Chamber, genderlect, gendered style

42

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Introduction “To narrate is to exercise power” says distinguished literary critic Terry Eagleton.1 The twentieth century witnessed many writers narrating to subvert earlier power relations and in this way to create a new perception of those relations. Feminism –parallel with feminist criticism- was one of the prominent voices that stood against the dominating powers, especially that of patriarchy. By this aim, many women writers not only decoded the latent meanings in texts narrated by ruling sexist male ideology but they also retold some earlier writings with female point of view. In terms of the aim of women writers to retell the texts serving for patriarchal power, it could be said that fairy tales took the leading place. The fairy tales that go beyond being a part of certain cultures have the significant effect to reflect the background of a society and also to contribute creating a collective unconscious. By the time Carl Jung’s studies in the first half of the twentieth century stressed the substantial impact of collective unconscious and its certifying elements that are the archetypes found as common representatives in different cultures, the myths, legends and fairy tales became more of an issue for feminist criticism to analyze the discourses of patriarchal power. In this respect, the English feminist novelist Angela Carter –in her collection of short fiction The Bloody Chamber published in 1979– retold the traditional fairy tales known and have even been internalized by many people. Carter clearly mentions that her intention “was not to do ‘versions’ or, as the American edition of the book said, horribly, ‘adult’ fairy tales, but to extract the latent content from the traditional stories” (Haffenden, 1985, 80). This latent content that establishes the collective unconscious of humanity about female and male identities and their stereotypical characteristics is challenged by Carter in those short stories with a new representation of female and male characters. The earlier representation of female and male figures in fairy tales are explicitly presented as an achievement of patriarchal power by Carter. By challenging the archetypal characters and stereotypical female and male figures, Carter re-examines the themes of marriage, sexuality, power relations between females and males, gender roles and female liberty. So, standing against the oppression by males, she announces the liberation of females in fairy tales. The power of language and discourse as many intellectuals have foreseen is the main weapon in Carter’s stories. In Carter’s subverted stories, Terry Eagleton. From his Keynote Speech at 1st International Conference on English Language and Literary Studies CELLS, University of Banja Luka, Bosnia and Herzegovina, June-2013. 1

43

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

not only the content but also the writer’s style serves for Carter’s aim to extract and deconstruct the latent content based on the traditional misogynist attitude. In this respect, “feminist stylistics” labelled by Sara Mills in her book titled with the same name appears as a suitable approach to analyze Carter’s stories. At the beginning of her book, Mills explains the concern of feminist stylistic analysis as follows: Feminist stylistic analysis is concerned not only to describe sexism in a text, but also to analyse the way that point of view, agency, metaphor, or transitivity are unexpectedly closely related to matters of gender, to discover whether women’s writing practices can be described, and so on. (Mills, 1995, 1) In this respect, a feminist stylistic analysis tries to infer the overt or latent sexism in a text, relate content and style of a text with gender issues and make a survey on écriture féminine, in the words of Helene Cixous. While feminist criticism aims to deconstruct the established gender roles and identities in content by discourse analysis, feminist stylistics focuses not only on discourse but also the way and style by which the discourse is revealed. When Sara Mills specifies the field of feminist stylistics, she links it with literary stylistics, critical linguistics, Michael Halliday’s systemic linguistics, and discourse stylistics all of whose common point goes beyond the theoretical models of linguistics and steps into the factors outside the text. Mills claims that stylistics should not ignore the context and some factors such as race, class and gender when analyzing a text; besides according to her, to analyze a text totally in isolation is “an outdated inheritance” (Mills, 1995, 5). So, the relationship between language and social forces gives those approaches, including feminist stylistics, the opportunity to adopt a political perspective against the ideological messages inserted in texts. This is the significant notion Althusser and Foucault theorized and many feminists improved in their theories. As it is wellaccepted now, the ideology and literature as its apparatus inject restrictive, oppressive and controlling social meanings and structures into the collective unconscious of societies. For this reason, the ideology that is buried within language is the main rival feminist stylistics attacks against. By making clear that “reality is organized along gendered lines” (Mills, 1995, 11), feminist stylistics examines genderlect that is “the linguistic differences in the way men and women perceive social reality” (Ufot, 2012, 2463) for the benefit of females. In this sense, adopting a political stance, feminist stylistics

44

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

(…) aims to lead stylistics away from analysis of the language of the text, as if that language were simply there, to an analysis of socioeconomic factors which have allowed that language to appear, or which have determined its appearance, or which have determined the type of interpretations of that text which are possible. (Mills, 1995, 17) Besides interpreting the texts and decoding the patriarchal discourses in terms of content and subject matter as earlier feminist criticisms have followed out, feminist stylistics also focuses on the production way and process of discourse and “the interaction between the text and the reader in the production of interpretations” (Mills, 1995, 66). At this point, Sara Mills insistently asserts that “feminist stylistics is not simply an academic exercise, it is primarily political [my emphasis]” (Mills, 1995, 40-41). In brief, a feminist stylistic analysis aims to “read against the grain” and turn the traditional discourses upside down by the power of language. Mills states that “a great deal of western literature is concerned with a description of women’s experience, by men” (Mills, 1995, 53) and among those literary works fairy tales are the prominent ones. At this point, Carter’s The Bloody Chamber appears as a challenge to the earlier narrations about female experience and presents the female experience through female mind not male-dominant ideology as in the previous fairy tales. Many feminists find fairy tales male phantasies on female and sexist as they encourage or imply the oppression of female sexism. That’s why; retelling the fairy tales not through male-dominant language and ideology but that of female is a significant way to make reform in language and its stereotyping effects on society. In this study, a feminist stylistic approach to Carter’s stories will try to depict how Carter’s use of language serves for her feminist concerns. In her book, Sara Mills focuses on the importance “to challenge the gatekeepers of language, those institutions which have the power to give authority to certain meanings” (Mills, 1995, 126). Carter’s stories should be accepted as one of the most noteworthy challenges both in English literature and the others via its world-wide translations. While ten stories constituting the book give female voice the opportunity to speak for itself, especially three of them, “The Bloody Chamber”, “The Tiger’s Bride” and “The Erl-King”, that are narrated by female first person narrators convert the position of female as the object of traditional narrations to the subject of écriture féminine. So, by narrating her-story pro se, the female voice exercises power in those stories, in the words of Terry Eagleton. Accordingly, this study will examine those three stories from a feminist stylistic approach whose aim is “to document the ways in which gender difference is represented in texts in order to 45

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

change the way that this happens” (Mills, 1995, 199). To reveal a systematic reading, the synoptic questions that are given at the end of Feminist Stylistics by Sara Mills will be applied to Carter’s selected stories. Mills gives “a list of possible questions which can be addressed to a text” and mentions by this way “it will be possible for any text to be subjected to a thorough analysis of its representations of gender relations” (Mills, 1995, 199). In this respect, the application of feminist stylistics to Carter’s stories will include the answers to those questions and will be at three levels as Mills gives in her book; analysis at the level of the word, analysis at the level of the phrase/sentence, and analysis at the level of discourse all of which are in relation to gender issues. Initially, to begin with an overall evaluation of Carter’s style in terms of gender and writing/reading, some points such as the type of text, the target reader, the message, the addressee and sentence structure could be focused on. Context, Gender and Writing/Reading Carter’s stories as re-writings of traditional fairy tales became very popular and won the Cheltenham Festival Literary Prize in 1979. As a female writer deconstructing the previous fairy tales written by males, Carter has subverted the representational female and male characters. The target reader is both females and males such as in the earlier fairy tales, however with a new understanding of reader’s response to the text. As she decodes the gender roles that are strongly established in the reader’s unconscious from the beginning of childhood by fairy tales, the book appears as a resistance against them. So, the reader adopts a new and radical awareness of genderlect. It is a well-accepted notion that although some fairy tales seem to address both females and males, in many of them the addressee is females. In the traditional tales (such as in “Little Red Riding Hood”), the texts contain ideological patriarchal messages and there is almost a direct address to female characters to warn them against males, sexuality or liberty. In Carter’s stories, the addressee is again predominantly female characters but the message is different. So, the stories written by a female for other females differ in style compared with fairy tales written by males for females. Instead of an authoritative, masculine address, Carter’s writing is nonprejudicial on behalf of females. Especially, in the first person narratives, the style appears female-oriented. To illustrate, “The Bloody Chamber” begins with a paragraph-size sentence summarizing the female narrator’s situation with her own words:

46

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

I remember how, that night, I lay awake in the wagon-lit in a tender, delicious ecstasy of excitement, my burning cheek pressed against the impeccable linen of the pillow and the pounding of my heart mimicking that of the great pistons ceaselessly thrusting the train that bore me through the night, away from Paris, away from girlhood, away from the white, enclosed quietude of my mother's apartment, into the unguessable country of marriage. (7) With this long sentence, the narrator is given the opportunity to tell her story and express her emotions. The tone and length of the sentence indicate the unpredictable process of this marriage and put a negative suspicion on marriage. In “The Tiger’s Bride”, as the possessive pronoun in the title suggests, the reader is prepared to read a story of confinement. It begins as My father Effecting Subject

lost Active Verb

me

to

The Beast at cards. (51)

Effected Object

The short and sharp structure of the sentence expresses again the feelings of the narrator; this time, not suspicion and melancholy but fury and attack. Different from those two stories, “The Erl-King” begins with third-person narration with a descriptive sentence below: The lucidity, the clarity of the light that afternoon was sufficient to itself; perfect transparency must be impenetrable, these vertical bars of a brass-coloured distillation of light coming down from sulphur-yellow interstices in a sky hunkered with grey clouds that bulge with more rain. (84) As this sentence is given in a gender-neutral way and does not adopt a specific feeling as it mixes “the clarity of light” with “grey clouds”, the reader is given a frame of outer world until the narrator changes into first person: The trees threaded a cat's cradle of half-stripped branches over me so that I felt I was in a house of nets and though the cold wind that always heralds your presence, had I but known it then, blew gentle around me, I thought that nobody was in the wood but me. (85) Just after this compound sentence, the outer voice again interrupts the narration saying The Erl-King will do you grievous harm. (85) 47

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

However, immediately after, narration again continues by “I” subject pronoun as if the outer voice is that of the reader who wants to warn the protagonist. As the text assumes, the reader has “certain elements of background knowledge” (Mills, 1995, 200), in other words as the reader knows the story, s/he adopts a god-eye position in reading process. This background knowledge draws on “stereotypical assumptions about [gender identities]” (Mills, 1995, 200). Still, Carter challenges this attitude of reader afterwards by changing the events and she finishes the story with a totally different conclusion. The text addresses a “universal audience” who should be prepared to face all possibilities in fairy tale not just happy-endings. The last scene of “The Erl-King” in which the girl strangles the beast is again narrated from third person point of view that creates an alienation effect. By this way, rather than expressing emotion, the scene is given in a filmographic way as a natural incident, not less natural than malemurderers in fairy tales. All of the three stories mostly adopt an “intimate confessional autobiographical” (Mills, 1995, 200) approach in narration. So, the style of earlier fairy tales as masculine turns into a feminine discourse and stereotypes are deconstructed. To observe Carter’s demystifying gender roles at the level of the word, it is significant to analyze “individual lexical items” in the light of Mills’s questions. Analysis at The Level of The Word Whether language produces our perception of gender roles and sexism or it is a consequence of sexism in community is a contradictive issue. However, it is an undeniable notion –as linguistic determinism suggests– that “language produces our perception of the world” (Mills, 1995, 84). That’s the reason why feminists require a language reform based at first on the words. In this sense, it is significant to examine primarily how females and males are named in Carter’s stories. In “The Bloody Chamber”, we know that the first person narrator is female but her name is unmentioned. She is called “Madame” by workers at the castle and with some diminutive words such as “My little nun”, “Baby” (17), “My little love”, “My child” (18) by her husband. Female narrator labels herself by some words such as “I, the orphan”, “the châtelaine” and “I, the little music student” (13), “a little girl” (18), “child” (18) and “his bride” (13). It seems that she adopts the adjectives that are attributed to her by the outer world. On the other hand, the man she gets married to holds an ancestral name of “The Marques” (36) that symbolizes mastery and power and he is called by the heroine as “my husband”, “my purchaser” (15). In the other two stories, while the female narrators does not mention their names again, in “The Tiger’s Bride” the male is named as “The Beast” and in “The Erl-King” as “he or the Erl-King”. So, Carter uses the 48

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

common naming styles in those stories probably to create an atmosphere of fairy tale but later on by transmitting the well-known ends into subversive alternatives, she challenges the male-dominated ideology. When the terms used to describe females and males are examined in terms of their sexual connotations, Carter’s feminist concern comes on the stage. Carter’s stories are found mainly pornographic because of their overt use of sexuality, especially that of females. Feminist critics generally criticize the “inequality of gender-specific terms” (Mills, 1995, 113). By examining different words used for the genitals of females and males, Mills emphasizes the androcentric naming of them (Mills, 1995, 103). Carter’s use of the word “loins” (66) in “The Tiger’s Bride” and three more times in other stories is an example of refraining from androcentric terms for genitals. In relation to describe sexual activity, Mills mentions many terms such as “penetrate” present sex act from the male perspective while female experience is given mostly by euphemisms (105). In this respect, Carter clearly gives connotations of female sexuality to naturalize the sexual experiences of females. For instance, in “The Bloody Chamber”, the narrator resembles herself to a female figure in an etching described as “a lamb chop” (17), her sexual organ as “scarlet, palpitating core” (15), and her first night experience as openly “bleeding” and “loss of virginity” (18). At this point, the general tendency to ignore sexuality that is in fact inherent in the traditional fairy tales is deconstructed and made explicit by Carter. So, the taboos related to female experience such as loss of virginity (or menstruation in another story) is aimed to be demystified in those stories. The themes that Carter tries to depict in her stories are supported by metaphors in a great deal. However, as Sara Mills suggests that a metaphor “works at the level of the phrase rather than at the level of words in isolation” (Mills, 1995, 136), it would be more suitable to shift to the analysis at the level of phrase and sentence in those stories. Analysis at The Level of Phrase/Sentence The psychoanalyst Jacques Lacan founds the operation of the unconscious mind on metaphors and metonymies which leads him to assert that “the unconscious is structured like a language” (Lacan, 1977, 149). The metaphors, by compensating meanings into one word, and the metonymies, by displacing one word with the other, have great impact both on the unconscious of the individual and that of collective unconscious of society. In this respect, especially the narrations in folk traditions, here in the example of fairy tales, play a significant role to strengthen and transform the meanings inherited in metaphors. That’s the reason why many feminists 49

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

including Angela Carter subvert the connotations that some cliché metaphors hold, especially the ones in relation with gender issues. To begin with, in many fairy tales, males and male sexuality are given with animal metaphors. Similarly, while in “The Bloody Chamber” Marques is equated to a lion, in the other two stories the males are already a “tigerbeast” and “the Erl-king”. However, the animal-like males who represent power and supremacy are demystified by Carter at the end of those stories by being murdered by female characters. Sara Mills explains why male sexuality is described by animal metaphors as follows: Male sexuality is often described in terms of metaphors of animal behavior, as an animal’s, and as little under control. The describing of sexuality in these terms means that extreme male behavior such as rape may be understood to be only ‘natural’. (Mills, 1995, 137) So, animal metaphors are used on behalf of patriarchy in the traditional fairy tales. Attacking against the established metaphors that reinforce the naturalized knowledge, Carter discharges the meaning of animal metaphors especially in “The Erl-King”. In this story, she attributes domestic characteristics to the Erl-king (“he is an excellent housewife”, “his kitchen shakes with bird song” and “his rustic home is spick” (87) and sexual appetite to the girl in the story: “Eat me, drink me; thirsty, cankered, goblinridden, I go back and back to him to have his fingers strip the tattered skin away and clothe me in his dress of water, this garment that drenches me, its slithering odour, its capacity for drowning” (89). The protagonist defining herself “a perfect child” (89) transforms into a murderer and frees the other birds (“bird” metaphor which generally represents weakness and tenderness is subverted again) at the end of the story. Similarly, when the Beast in “The Tiger’s Bride” wants to see the Beauty naked, “her pride” not “her shame” “thwarts her finger” (64) and she shows no fear in front of the Beast. Instead of holding the role of “lamb”, cliché imagery for female characters, she turns into a tiger at the end exclaiming “The lamb must learn to run with the tigers” (64). Some metaphors are mainly related to marriage or coupling in Carter’s stories. The female characters are taken into closed spaces from the outer world by marriage or marriage-like intercourses. In this respect, “journey” to the castle, to the wood or forest and into a house, in other words into marriage or coupling space, carries an “uncanny” atmosphere in the stories. In “The Bloody Chamber”, the train with “clank of metal” takes the girl into the “silence of the night” and to the “dark platform” (11) that will be opened 50

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

into marriage life. Besides, the castle she arrives is a place of female confinement that carries the burden of wifehood and motherhood: “[T]hat magic place, the fairy castle whose walls were made of foam, that legendary habitation in which he had been born. To which, one day, I might bear an heir. Our destination, my destiny” (8). She refers to the castle with some other words: “lovely prison” (24) “dungeon” (19) “faery solitude” (13) “a mysterious, amphibious place” (13) “luminous, murmurous castle” (13) “imprinsonment of the castle” (31) So, the journey to the castle, or to the marriage, is foreshadowed as evil not the beginning of happiness. By those words, Carter reflects both this place and the heroine’s marriage as confinement. In “The Tiger’s Bride”, the Beauty is lost to the Beast in Milan, a “dark, bitter city” (51): “This is a melancholy, introspective region; a sunless, featureless landscape, the sullen river sweating fog, the shorn, hunkering willows. And a cruel city; the sombre piazza, a place uniquely suited to public executions, under the heeding shadow of that malign barn of a church.” (53) So, the city stands as a metaphor of entrapment and foreshadows the fate of the Beauty. Similarly, in “The Erl-King”, the girl’s journey in the woods is an explicit representative of confinement: “The woods enclose.” (84) “The wood swallows you up.” (84) While in the traditional fairy tales, the female characters are welcomed by a happy life at the end by marriage, Carter’s stories begin with cold and exilelike marriages. In relation to marriage, jewelries stand as metaphors referring to richness but at the same time confinement of female characters. In “The Bloody Chamber” Marquis is “[t]he richest man in France” (12) and he gives “[a] choker of rubies, two inches wide, like an extraordinarily precious slit throat” (11) and “a gold band” (11) on her finger as a wedding gift that clearly represents captivation and even slavery of female and dominance of evil male. 51

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

The flower metaphor is another converted element in the stories. In the traditional narrations, flowers are related to females with some connotations such as naivety, pureness and fragility. Carter decodes this metaphor in “The Bloody Chamber” by associating “white lilies” with the murderous Marques. “Yes. A lily. Possessed of that strange, ominous calm of a sentient vegetable, like one of those cobra-headed, funereal lilies whose white sheaths are curled out of a flesh as thick and tensely yielding to the touch as vellum” (9). So, by resembling the lilies to Marques’s “white flesh”, in other words to death, and the sheaths to his arms holding her, Carter gives the idea that neither females have to be naïve and flower-like, nor flowers have to be harmless and be related to females. By playing with established metaphors, she demystifies the earlier gendered assumptions in fairy tales. Sara Mills emphasizes that “[l]anguage is clearly not simply a place where meanings are imposed, but rather a site where certain meanings are negotiated over, or struggled over” (Mills, 1995, 103). In this respect, Carter’s approach to metaphors appears as an attempt for this kind of struggle and negotiation on behalf of female voice. Apart from metaphors, an analysis at the level of phrase/sentence requires an analysis of transitivity according to Mills. By giving a schema on material and mental processes in a narration, she proposes to analyze a text at the level of sentence and she claims that “if an author or speaker consistently chooses mental processes, a particular type of text will be produced” (Mills, 1995, 144) and vice versa.

When the traditional fairy tales and Carter’s stories are compared according to this schema, it is apparent that material processes are dominant in the traditional tales while mental processes, especially those of female characters, are mostly infused into the material ones in Carter’s fiction. In this sense, the internal processes (such as to feel and to sense) are 52

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

externalized by revealing them with words. To Mills, “by analyzing patterns in transitivity choice it is possible to make more general statements about the way that characters view their position in the world and their relation to others” (Mills, 1995, 144). In the traditional fairy tales, the protagonist whose actions and feelings are narrated by an omniscient narrator –who is the voice of patriarchy– is mostly pictured as the passive object that is exposed to the actions of the outer world. In this sense, an analysis at syntactic level would reveal this passiveness apparently that is a matter of another detailed study. When Carter’s stories are examined at syntactic level, it is easier to observe the active and passive, actor and sensor representatives in relation to gender roles. As Mills mentions, “[t]he extent to which a character is the passive ‘victim’ of circumstance, or is actively in control of the environment, making decisions and taking action, is one of the concerns of feminist stylistics” (Mills, 1995, 144). In this sense, when the active and passive roles of females are depicted in the stories, it is observed that three stories begin with passivity but ends with activity in favor of females. In “The Bloody Chamber”, the marriage of the protagonist and her move into her new house is given in terms of being a passive recipient of male action: “my mother had been reluctant to see her girl whisked off by a man so recently bereaved” (10) “he had invited me to join this gallery of beautiful women” (10) In “The Tiger’s Bride”, many sentences apparently give the passive role of female: “My father lost me to The Beast at cards.” (51) “My father said he loved me yet he staked his daughter on a hand of cards.” (54) “Lost to The Beast!” (55) “how I had been bought and sold, passed from hand to hand” (63) “been alloted” (63) “my father abandoned me to the wild beasts by his human carelessness” (63) Similarly, the story of “The Erl-King” begins with the captivation of the girl by the Erl-King:

53

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

I saw the gaunt Erl-King, tall as a tree with birds in its branches, and he drew me towards him on his magic lasso of inhuman music. (89) That the male as the actor and female as the sensor, or in other words as affecting and affected is explicit in the scene of sexual intercourse in “The Erl-King”: His skin covers me entirely (89) I should like to grow enormously small, so that you could swallow me (89) His touch both consoles and devastates me (89) Your green eye is a reducing chamber. If I look into it long enough, I will become as small as my own reflection, I will diminish to a point and vanish. I will be drawn down into that black whirlpool and be consumed by you. I shall become so small you can keep me in one of your osier cages and mock my loss of liberty. (90) The transitivity choice, namely “who does what to whom”, of Carter at the beginnings of those stories makes explicit the ideological message in the traditional fairy tales where the stereotypical females are pictured as passive victims and males as strong agents. However, Carter challenges the general tendency of the traditional fairy tales in which “passivity is constructed as pleasurable” (Mills, 1995, 157). By converting passive recipients that are females into active agents after a while, she presents a deliberate transitivity choice related to her feminist concerns. In “The Bloody Chamber”, the tone of the narration changes when the protagonist decides to decipher the rooms in the castle. She becomes the agent to decide and to take action. When she wants to explore the “lovely prison”, she feels exhilaration and her acts and sentences turns into being commanding: Lights! More lights! (…) I ordered the servants to light up all their quarters (…) I adopted the crisp inflections of an officer's daughter. No, I would not dress for dinner. (24-25) When she examines the rooms except the one her husband has banned strictly, she does not get satisfied with what she has found. She takes a fatal decision and action that is to open the banned chamber. This action strips her from her established role as passive submitter: I felt no fear, no intimation of dread. Now I walked as firmly as I had done in my mother's house. (27) 54

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

In spite of her brave attempt, Carter attributes the status of the strong female taking action not to the protagonist but to her mother. As the protagonist loses all her power as soon as her husband turns and finds out she has objected to his authority, her sentences again turns into the reflections of her passivity: I had been tricked into my own betrayal to that illimitable darkness whose source I had been compelled to seek in his absence (…). (34) However, her mother arrives before she is beheaded by her husband and takes the position of actor: On her eighteenth birthday, my mother had disposed of a maneating tiger that had ravaged the villages in the hills north of Hanoi. Now, without a moment's hesitation, she raised my father's gun, took aim and put a single, irreproachable bullet through my husband's head. (40) Carter explicitly gives the power holder status to the mother as Marques is murdered by the heroine’s mother with her husband’s “antique service revolver” (8) like a “Medusa” (40) castrating phallic male desire and hegemony. Similarly, “The Erl-King” ends with the female protagonist’s taking action to kill the Erl-King. I shall take two huge handfuls of his rustling hair (…) and wind them into ropes (…) and, softly, with hands as gentle as rain, I shall strangle him with them. Then she will open all the cages and let the birds free (…). (91) So, the protagonists change their roles into the actors at the end of the stories. In this respect, Carter’s choice of transitivity functions to give a female-oriented perception of tales. When analyses at the level of word and phrase-sentence are made, the data gives a particular knowledge on discourse of the stories. Therefore, an analysis at the level of discourse will mostly reflect the ideology in those stories and will be feminine discourseoriented. Analysis at The Level of Discourse It is inevitable that a feminist stylistic analysis would use discourse analysis to depict the explicit or implicit meanings and ideologies in a narration. In 55

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

this sense, the characters and gender roles constitute the most significant part of an analysis at the level of discourse. Sara Mills points out characters and gender roles attributed to them in texts are related to ideological concerns to a great extent, so they are just constructions: Characters are made of words, they are not simulacra of humans –they are simply words which the reader has learned how to construct into a set of ideological messages drawing on her knowledge of the way that texts have been written and continue to be written, and the views which are circulating within society about how women and men are. (Mills, 1995, 160) That’s why, the prominent element of a text, the character, holds within itself so many themes and ideas. In this respect, to examine female and male characters in relation to certain topics will be illuminating to understand the messages Carter tries to give. The main topics in those stories could be listed as marriage, sexuality, gender roles, and female liberty. To begin with, as mentioned earlier, marriage is not a happy ending such as in the traditional fairy tales but a catastrophic beginning in Carter’s stories. It is an “unguessable country” (7) or “exile” (12) in which “a pang of loss” (7) is felt in “The Bloody Chamber”. When the new country the Beauty comes and is hold captive in “The Tiger’s Bride” is defined as “a sunless, featureless landscape”, it brings mind the connotation of the country of marriage. Similarly, in “The Erl-King”, the girl is “trapped” in the green eyes of the Erl-King such as the “trapped birds” whose cages he hangs on the kitchen wall which again symbolizes a marital bond. Sara Mills reminds the functions that Vladimir Propp described in tales and she mentions “[w]hen we consider these functions (…) [f]emales are often the recipients of actions or are the vehicle whereby a problem is solved, either through marriage or through being presented as a gift” (Mills, 1995, 169). Carter’s attitude to marriage or a female character’s being presented as a gift is contradictory in this sense because by those actions a problem is not solved, rather the problem appears. The common problem in the stories is that the female characters experience a kind of confinement as a result of marriage or a similar association. At this point, color imagery works for to strengthen the theme of marriage as constraining and the color red which represents blood, wound or death indicates the death of female desire, freedom and selfactualization in male-dominant marriages. In “The Bloody Chamber”, marriage-related issues are given with the color red: the heroine’s wedding dress is “wrapped up in tissue paper and red ribbon” (7) 56

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

the wedding ring is “in a leather box lined with crimson velvet” (9) “This ring, the bloody bandage of rubies” (12) the rubies are “the flashing crimson jewels round her throat, bright as arterial blood” (11) “sultry, witchy ring” (13) The color red is strictly related to female experience and female identity in the stories. Before all else, the title of “The Bloody Chamber” is a symbol of vagina and so it represents female experience that passes through confinement to freedom. The feeling of confinement is related to the sexual roles and female sexuality in general which is another main topic in the stories. The traditional fairy tales implicitly picture female characters as the ones who are exposed to male sexuality and male sexual appetite. Carter handles the issue of sexuality in a reformative way on behalf of females. Initially, while female sexuality, the loss of virginity and female desire are not mentioned or is given indirectly as an unwelcomed matter of fact in the traditional tales, Carter makes it explicit and redefines these experiences. She moves the perception of “loss or end of innocence” to the realm of female experience about her own body. In “The Bloody Chamber”, when the protagonist realizes her sexual desire, she tells “for the first time in my innocent and confined life, I sensed in myself a potentiality for corruption [my emphasis] that took my breath away” (11). Against many narrations that situate females into the status of sexual object, Carter questions male voyeurism that is naturalized by those narrations. It is a general tendency that female characters are portrayed as objects to be seen and subjected to a position of voyeurism. Contrarily, Carter places male characters into the status of sexual object partly within female voyeurism. In “The Bloody Chamber”, Marques is observed and described as a man with “so strangely red lips” (13) and “white body” by his wife. On the twelve mirrors covering their bedroom, female protagonist watches him more than he does. A notable female voyeurism appears in “The Tiger’s Bride” when the Beauty wants to see the Beast naked as a response to his voyeurism. She monitors and describes his beastly body in detail as follows: “A great, feline, tawny shape whose pelt was barred with a savage geometry of bars the colour of burned wood. His domed, heavy head, so terrible he must hide it. How subtle the muscles, how profound the tread. The annihilating vehemence of his eyes, like twin suns” (64). When the valet wants to cover up his master, the Beauty stops him and continues to look carefully. So, the Beast is subjected to the position of an object by this way. In “The Bloody Chamber”, male voyeurism is demystified by Jean-Yves, 57

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

the blind piano tuner who becomes the protagonist’s love in a short span of time. At the end of the story she mentions “I know he sees me clearly with his hearth” (41) that suggests no female flesh and no voyeurism is at stake now. Instead of creating hostility towards male, Carter suggests an acceptable kind of male identity not having voyeuristic appetite by this way. In “The Erl-King”, the female character is enchanted by the Erl-King’s attractiveness at the beginning: “His skin is the tint and texture of sour cream, he has stiff, russet nipples ripe as berries. Like a tree that bears bloom and fruit on the same bough together, how pleasing, how lovely” (88). Although she is one of the many girls who have been captivated by the ErlKing’s charm, Carter gives her opportunity to get through this captivation. Accordingly, when female sexuality is normalized, the freedom to terminate it is left into the hands of female by this story. Carter’s demystifying the issues of marriage and sexuality serves her aim to create a new point of view on gender roles. While the traditional fairy tales mainly uses “he-man language”, Carter pictures the world of female characters by using a female narrator-focalizer who “is the sole source of vision, information and judgement on the characters and events (Mills, 1995, 87, 180). In this way, the established gender roles are decoded and new roles are presented. Initially, the mother figure in “The Bloody Chamber” reverses both gender roles and family bonds in the earlier traditional tales. This story, as a retelling of “Blue Bread”, puts the mother figure into the center of the story contrary to “Blue Bread” in which the brothers or the father saves the girl from being murdered. The mother figure in “The Bloody Chamber” is extraordinarily brave and instead of any father or brother figure she is the savior of her daughter. Being presented as an alternative of the passive and excluded mothers in many traditional fairy tales, she is described as follows: There was a [wedding] dress for her, too; black silk, with the dull, prismatic sheen of oil on water, finer than anything she'd worn since that adventurous girlhood in Indo-China, daughter of a rich tea planter. My eagle-featured, indomitable mother (…) had outfaced a junkful of Chinese pirates, nursed a village through a visitation of the plague, shot a man-eating tiger with her own hand and all before she was as old as I. (7) While in “The Bloody Chamber”, there is no father figure, in “The Tiger’s Bride” the father is extremely brute and selfish to lose his daughter in gambling. In the story, no sympathy is shown for his fault. His attempt to show his remorse is narrated by the Beauty as follows: ‘ “Like the base Indian,” ’ he said; he loved rhetoric. ‘ “One whose hand,/Like the base 58

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Indian, threw a pearl away/Richer than all his tribe ...” I have lost my pearl, my pearl beyond price’ (55). In response to his insincere confession, the Beast’s reply appears as the reader’s reaction: “If you are so careless of your treasures, you should expect them to be taken from you” (55). When those two stories are compared, Carter explicitly puts the affection of the mother up against the self-interest of the father who sees his daughter as his commodity. The gender roles are deconstructed also in terms of the private corporations of females and males. The common notion of female passivity in the traditional tales is abolished in Carter’s stories. When the girl in “The Bloody Chamber” realizes that Marques has chosen her because of her “innocence” and “the silent music of her unknowingness”, her “shock of surprise” (19) reveals that it is not a natural and acceptable idea. “In the Tiger’s Bride”, the Beauty is away from presenting a traditional female role as she represents action more than emotion. Instead of staying in her human appearance, she transforms into a magnificent tiger at the end to be equivalent to the Beast. While the heroine of “The Erl-King” begins as a passive victim of male power, at the end she murders the Erl-King in cold blood that totally demystifies the weak and passive role of females in the traditional fairy tales. Those stories narrated by the point of three female characters explicitly reveal the idea of female liberation. In “The Bloody Chamber”, the girl, her mother and her lover begins to live a quiet life in the castle that is turned into a school for the blind and a partnership with the blind pianotuner not a marriage signifies the avoidance from marital bonds; in “The Tiger’s Bride”, the Beauty is stripped of “all the skins of a life in the world” and reborn with “a nascent patina of shining hairs” (67); and in “The ErlKing”, after the girl strangles the Erl-King, she opens all the cages and lets the birds free who “will change back into young girls, (…) each with the crimson imprint of his love-bite on their throats” (91). Furthermore, she carves off his great mane and strings “the old fiddle with five single strings of ash-brown hair” that will play “discordant music without a hand touching it” (91). Carter silences the male voice both in “The Tiger’s Bride”, as the Beast cannot say a word but speak via his valet and at the end of “The Erl-King” and “The Bloody Chamber” by murdering evil males which brings the female liberation. Conclusion Feminist stylistics which has its roots both in feminism and stylistics “has suggested ways in which those concerned with the representation of gender relations might draw on linguistic and language analysis to develop a set of 59

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

tools which could expose the workings of gender at a range of different levels in texts” (Mills, 1995, 198). In this sense, this study has aimed to examine Angela Carter’s feminist concerns in her three stories that deconstruct the traditional patriarchal fairy tales. When the analysis is held out at the level of word, phrase and discourse, it is clearly observed that Carter subverts the established ideologies and stereotyping on gender roles with a feminist interest. Accordingly, by perceiving the power of language as producing and intensifying sexism, she not only deconstructs the sexist meanings in the earlier fairy tales but presents alternative stories to undermine the oppression on female via language. By contrasting traditional gender roles in fairy tales in which female characters are pictured as weak, passive, and extraordinarily naïve, Carter pictures a new world of strong, brave, and even cruel and evil female protagonists. In the “Polemical Preface” to her book The Sadeian Woman and The Ideology of Pornography, Carter states the mythic versions of women as “consolatory nonsenses” and she warns women against interiorized submission: “If women allow themselves to be consoled for their culturally determined lack of access to the modes of intellectual debate by the invocation of hypothetical great goddesses, they are simply flattering themselves into submission (a technique often used on them by men)” (Carter, 1978, 5). So, it is apparent that Carter opens the way to a new point of view that operates with free will of female identity with her stories using a new content and style that is foreign to the traditional fairy tales to stand against that internalized submission and this aim goes parallel with the aim of feminist stylistics that has been the main focus of this study. References Carter, Angela. (1981). The Bloody Chamber. England: Penguin Books. (1978). The Sadeian Woman and The Ideology of Pornography. New York: Pantheon Books. Haffenden, John. (1985). "Angela Carter": Novelists in Interview, New York: Methuen Press. Mills, Sara. (1995). Feminist Stylistics. London: Routledge. Ufot, Bassey Garvey. (2012). “Feminist Stylistics: A Lexico-grammatical Study of the Female Sentence in Austen’s Pride and Prejudice and Hume-Sotomi’s The General’s Wife”. Theory and Practice in Language Studies, Vol. 2, No. 12, pp. 2460-2470. Lacan, Jacques. (1977). The Seminar of Jacques Lacan: Book XI The Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis (Ed. Jacques-Alain Miller), (Trans. Alan Sheridan). New York-London: W. W. Norton & Company.

60

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

BREVITY AND TERSENESS IN THE WHITE TIGER BY ARAVIND ADIGA: A STYLISTIC ANALYSIS Behbood Mohammadzadeh Cyprus International University, Faculty of Education Department of English Language Teaching Abstract The present study intends to examine Aravind Adiga’s literary style in writing his debut novel The White Tiger. Style analysis in literature focuses mainly on the author’s word choice, sentence structure, foregrounded features (including figures of speech) and cohesion and context. Brevity and terseness is one of the characteristics of Adiga’s style, because he uses numerous short sentences and simple word choice to fabricate his novel. Stylistic analysis can create a valuable contribution to the readers’ understanding of literary texts. Short states that “stylistic analysis is a method of linking linguistic form, via reader inference, to interpretation in a detailed way” (Short, 1996: 27). This study examining the sentence complexity, word choice in the novel compares them against the norm for the modern English to scrutinize how Adiga’s brevity and terseness leaves it to the reader to interpret his novel entitled The White Tiger. Keywords Aravind Adiga’s Style, Brevity and Terseness, Sentence complexity, Word Choice Introduction Aravind Adiga’s debut novel The White Tiger, which won the 40th Man Booker Prize in 2008, tells the story of Balram Halwai who experiences entrepreneurial success which changes his life. He takes a risk transmitting his life from a village boy to a successful businessman. He criticizes his society avoiding its people from growing in a normal way. In his quest for freedom he takes part in murder, cheating, bribery, and stealing. He considers himself a white tiger which represents power, individuality and freedom. Balram, as the main character of the novel, overcomes all the social limitations and goes beyond his low cast and becomes an entrepreneur and in later step achieves everything by killing her boss. He evolves as a modern Indian and attempts to influence his own generation in the Indian society who are half-bakes like himself because of inequality, corruption and injustice. According to Michael Portillo, Chairman of the judges of Man 61

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Booker Prize “The book gains from dealing with pressing social issues and significant global developments with astonishing humor” (Net. 15 Oct 2008). The focus of this study is to examine the prose style of The White Tiger. The sentence pattern and the nature of word choice used by Aravind depicts that the novel has been written with a simple and plain language. Brevity and terseness is one of the main aspects of Adiga’s style. Slobin points out that “at the heart of language use is the tacit assumption that most of the message can be left unsaid, because of mutual understanding (and probably also mutual impatience” (Goldstein, Cited in Slobin, 1979: 6). Adiga has worked as correspondent in many well-known newspapers in which brevity and terseness is important. Joseph McCormack maintains that “people are buried in corporate-speak, but you can help them by embracing narrative storytelling to be clear, concise, and compelling” (McCormack, 2014, 65). Many of Adiga’s sentences and paragraphs are like newspaper headlines. Adiga recognizes that “headlines get people’s attention and stay with them as much as an image” (McCormack, 2014, 91). Laurence Goldstein states that “the achieving of brevity in communication is a wonderful, multi-faceted skill, and raises deep and important issues in linguistics, philosophy, and in areas of cognitive science” (Goldstein, 2013: 2). It has also been written with an extremely satirical style. According to Goldstein “brevity is the soul of wit” (Goldstein, 2013: 1). This study will use a stylistic method to analyze the style of The White Tiger. Stylistic Analysis of the White Tiger This study is written to depict the writing style of Aravind Adiga. A stylistic analysis plays a great role in interpreting and understanding literary texts. Although “it is difficult to generalize about the style of an author”, but it helps us to highlight the artistic abilities of a writer (Leech & Short, 2007: 10). Therefore, in order to learn and illustrate the artistic effect of Aravind Adiga’s text, the researcher has used a stylistic approach developed by Leech and Short in their work entitled Style in Fiction. The checklist of linguistic 62

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

and stylistic categories they recommend to be used in stylistics analysis “are placed under four general headings a) lexical categories, b) grammatical categories, c) figures of speech, and d) cohesion and context (Leech and Short, 2007: 3). However, Leech and Short are not convinced enough by these categories. According to Leech and Short: But these are attempts to give shape and system to a field of study in which much remains unclear, and hidden beneath the threshold of observation. Stylistics, as the study of the relation between linguistic form and literary function, cannot be reduced to mechanical objectivity. In both the literary and the linguistic spheres much rests on the intuition and personal judgment of the reader, for which a system, however good, is an aid rather than a substitute. (Leech and Short, 2007: 3)

Thus, writer should not exaggerate in their use of brevity; otherwise their text will be interrogated for not being a powerful literary text. A General Remarks The excerpt for the analysis is about 1061 words. The White Tiger is written in the epistolary form. Balaram Halwai, the protagonist of the novel, writes seven letters to Chinese Premier, Wen Jiaboa, who is on a mission to visit Bangalore, India, to learn why India is so good at producing entrepreneurs. Thus, the main character of the story as an entrepreneur attempts to tell the truth about India to the Chinese Premier. Adgia uses a conversational and descriptive method to write his novel, so all part follows the same structure. The researcher chose an excerpt from the first chapter, since it is more informative. Some Statistics In order to give a general characteristic of The White Tiger, the researcher compared the text with the Ellegard norm for sentence length and the major grammatical word categories. The table below shows the statistical analysis of The White Tiger.

63

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Average

Noun

Sentence

Main

Adjectives Adverbs

Verbs

Length Ellegard Norm An

17.8

27.2%

12.1%

7.4%

5.3%

21.6%

11.3%

7.1%

5.2%

Excerpt

From

The 7.2

White Tiger

As shown in the table, the average sentence length for the excerpt (7.2 words) is far less than the Ellegard norm, depicting some simplicity of Adiga’s style. Looking at the major word classes in the excerpt shows that there are some differences between the text and the norm. The proportion of nouns is less than the norm. The number of main verbs is less than the norms. The proportion of adjectives is approximately twice the Ellegard norm, presumably because this is a descriptive text. The number of adverbs also exceeds the norm. The technical and mechanical brevity has a significant role in every literary work. According to Fernald James: Mechanical brevity has now become, with many persons, an obsession, and in our publications merit is measured by fractions of an inch. To-day speed is the first law of mental, as of social and commercial, activity. Literature is to be reduced to one dimension, and its excellence estimated in proportion to its shortness. (James, 2005: 354)

However, brevity must not be exaggerated. Fernald James argues that “true brevity makes sure of saying that, the saying of which is the only object for speaking or writing” (James, 2005: 358). Lexical Categories Lexical analysis refers to examining all the words in a text-nouns, adjectives, verbs, and adverb, etc. This part is mainly on Adiga’s word choice and lexical items, their formations and the deviations from the norms. For the sake of brevity and terseness the text encompasses a number of quite common words; the lexis of the excerpt is fairly simple and plain. The writer avoids complex and specialized vocabulary in his text. Since this excerpt is giving 64

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

new information about India, so there is relatively little lexical repetitions. The excerpt utilizes a simple vocabulary of description. The nouns are mainly all concrete, focusing on the description of the landscape and culture of India. The proportion of nouns comparing to the Ellegard’s norm is 21.% which is less than the norm which is 27.2%. Thus, in terms of nouns Adiga’s style reveals some brevity and terseness. The nouns are mainly concrete simple nouns, no compound nouns have been used by Adiga. There are a few numbers of abstract nouns in the text. The most frequent concrete nouns are book (6 times), chandelier (6 times), and entrepreneur (9 times), Hindu (4 times), Arse (3 times), and the most frequent abstract nouns are god (6 times), liberty (2 times), nation (4 times), truth (3 times), and story (5 times). Adiga uses all these nouns to creat a vivid picture of his scene. The adjectives are mainly all descriptive in nature, focusing on the description of the individuals and the culture of India. The proportion of adjectives comparing to the Ellegard’s norm is 7.1% which is less than the norm which is 7.4%. Thus, in terms of adjectives Adiga’s style reveals some brevity and terseness. The adjectives are mainly attributive and refer to physical, visual, auditory, and color. Adjectives are frequent and very close to Ellegard’s norms. The most frequent adjectives are; good (6 times), great (3), own (3 times), 150-square-foot (2 times), American (2 times), ancient (2 times), brown (2 times), Chinese (2 times), whole (2 times), and yellow (2 times). Adiga uses all these adjectives to enrich his description and to clarify and the things that are imperceptible and ‘incomprehensible. The proportion of main verbs comparing to the Ellegard’s norm is 11.3% which is less than the norm which is 7.4%. The main verbs are mainly simple but carry important parts of the meaning. Adiga uses dynamic and actions verbs; learn, run, talk, decide, read, develop, get, nurture, learn, watch, etc. more that stative verbs; know,see,want. The rationale behind 65

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

using active verbs is that the protagonist has a very dynamic life, since he is an entrepreneur. The adverbs are frequent and have semantic functions, performing manner, place, direction, time, degree, etc. The proportion of adverbs comparing to the Ellegard’s norm is 5.2% which is less than the norm which is 5.3%. Thus, in terms of adverbs Adiga’s style reveals some brevity and terseness. There is a significant use of sentence adverbs (conjuncts such as so, now, mostly, just, and disjuncts such as carefully, virtually, probably. Adiga combines mainly adverbs with verbs to emphasise movement and activity in his text. Grammatical Categories As mentioned in the table above, the sentence length is far less than the Ellegard’s norm, implying that the writer has given relatively a big place to brevity and terseness. According to Fernald James “the aim should be to make each sentence the most compact carrier of the thought that it can be made, and be at the same time effective and worthy of the thought” (James, 2005: 358). In this sense Adiga has built up a useful and comprehensible composite picture of literary assimilation in the minds of his readers, in terms of making brevity and terseness his main tool and weapon of a communicable language. Having achieved this simple but important principle, he is able to gain and retain the attention of his readers to a greater extent. The excerpt from the novel depicts a remarkably consistent standard word order. On the whole, Adiga uses a simple structure in writing his novel The White Tiger. But there is a significant difference between the long and short sentences. The longest sentence is about 76 words; “Now, I no longer watch Hindi films—on principle—but back in the days when I used to, just before the movie got started, either the number 786 would flash against the black screen—the Muslims think this is a magic number that represents their god— 66

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

or else you would see the picture of a woman in a white sari with gold sovereigns dripping down to her feet, which is the goddess Lakshmi, of the Hindus” whereas the shortest sentence is “I am tomorrow”. The grammatical structure in this sentence is loose but not ambiguous. The longer sentence is quite complex structure but the number of these sentences in Adiga’s novel is not voluminus than necessary. The shortest sentence has a simple structure and Adiga for the sake of brevity uses many of these sentences in his text. In the process of this literary progression,Adiga prollificly establishes sentences that are not ambiguos or bombastic for the sake of clarity.Having understood the efficacy of perspicuity in writing procedure he succeeded in making his work absorbing and an acceptable one. A writer who understands the cruciality of brevity and terseness and the principle guiding it will never create sentences that are capable of escalating literary confussion.This is what Adiga has greatly achieved in his writing technique. The ratio of dependent to independent clauses is considerable. Adiga uses dependant clauses as complete sentences and even paragraphs. The following are some of the examples: Thousands and thousands of them. Especially in the field of technology. Out loud. Five minutes ago. By telling you my life’s story. Ten secrets of business success. Become an entrepreneur in seven easy days. The century, more specifically, of the yellow and the brown man. You and me. A good time for me to talk. The entrepreneur’s curse. Adiga uses epigrammatic brevity (smart sayings and shortness) in these sentences. These dependant clauses have great semantic values, because they transmit deep meaning to the reader. Laurence Goldstein highlights that: We frequently convey much more than we actually say, bypass words altogether in favor of a pregnant gesture or some other conspicuous action, protest by means of a sharp expostulation rather than by registering dissent more copiously, tacitly restrict the domain of a quantifier, employ abbreviatory metonymy, fail to saturate an nplace predicate with n-arguments, leave a sentence unfinished in the confident expectation that the audience can fill in the gaps, and elide words and phrases in accordance with a variety of defensible syntactical rules. (Goldstein, 2013: 1-2).

67

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

These kinds of sentences motivate the readers to think critically and find the underlying and decoded meaning of the sentences. Figures of Speech Another important feature of Adiga’s writing style is his use of figurative language, particularly metaphors and similes. Archana Kumari maintans that “metaphor is used in literature to provide insights into how things really are and guide our thinking about their topic” (Archana, 2014: 3)

In this

case, figurative diction in a literary work is a crucial rhetorical device used to solidify the quality of a text which every writer must learn how to apply it. The correct application of this gives the readers an opportunity for critical thinking and interpretation of literary language .Having achieved this, the writer commands and retains the attention of his readers .Although Adiga uses a simple language to tell his story, he uses figures of speech to enrich his text. He uses many metaphors and similes to compare some of the features in his text. The title of the novel itself is metaphorical in nature in the sense that the writer portrays the protagonist of the story as a powerful character. Adiga personifies the protagonist Balram Halwai as a white tiger, depicting him to be powerful, harmful and rare. The White Tiger with all its colors is a metaphor of the modern Indian society. Metaphors like yellow man comparing to the Chinese people, brown man comparing to the Indian people. Adiga uses also ironic sentences, like They‘re so yesterday. I am tomorrow. These two short sentences show Adiga’s intelligence and his way of thinking in terms of language usage. He possesses a power to compose his ideas into a few words. His sentences have deep meanings that put one in a thoughtful atmosphere. Adiga’s language accentuates the principal philosophical picture of life. Giving a critical interpretation to the sentence “They’re yesterday. I am tomorrow”; this expression is made when the narrator explains how some boys will run up to the car while at the traffic light in Bangalore knocking at the window, advertising some books and one of the 68

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

titles of the books is “Don’t waste your money on those American books. They’re so yesterday. I am tomorrow”. Here, the writer has been able to present the reality and philosophy of life. American books are presented as yesterday, the American knowledge is outdated and archaic, and their knowledge represents the past. But I am tomorrow; I am current and up till date. I represent what you need to be successful in the nearest future. This expression as used by Adiga is deep and philosophical. The use of figures of speech, especially metaphor enriches the writer’s style and the reader’s comprehension and understanding. Geoffry Leech explains that “the most interesting and illuminating aspects of communication is beyond the scope of linguistics” (Leech, 2008: 25) Adiga uses these kinds of literary tools in The White Tiger to help readers to understand the Indian society. Cohesion and Context Adiga uses relatively little lexical repetition to connect parts of his text together, for example; he does not use linking words between the paragraphs. There are enough cohesive linking words like and, and but to connect sentences and phrases. According to Michael Toolan: you don't build a house simply by bringing· bricks, beams, etc. together; you have to fasten or bond them together in a variety of ways. The same applies to texts: sentences must be bound together and cross-linked. (Toolan, 2013: 23)

Adgia addresses the reader directly, or through the words and thoughts of the protagonist of the story. Fourteen sentences begin with first-person pronouns which represent a relationship between the addresser and addressee. Adiga uses see as an imperative to attract the attention of the readers. In fact, he encourages his readers to be very careful about comprehending the meaning of sentences.

69

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Conclusion A general discussion of Adiga’s style mentioned above depicted that brevity and terseness is part and parcel of his text. In fact, “true brevity makes sure of saying that, the saying of which is the only object for speaking or writing” (James, 2005: 358). A detailed analysis of four categories revealed important aspects of Adiga’s style. His objectiveness in describing things reveals his main occupation as a correspondent. The protagonist’s motivation to tell his story compels him to use a passionate voice which is the main reason he uses brevity and terseness. The statistical analysis of the excerpt showed that the proportion of sentences length, adjectives, adverbs, nouns, and main verbs are less that Ellegard norms. Thus, Adiga’s writing style shows a vast use of brevity and terseness. Most of his sentences are short but have deep meanings. He uses simple nouns, adjectives, adverbs and men. His competence in conveying his thoughts to the readers in a very comprehensive manner is distinctively accentuated by making use of minimized words to tell a huge story. Therefore, Adiga is considered as a man who has the mastery of language delivery in his writing style. The figurative dictions, sentence structure, grammatical functionality, are judiciously applied to beautify the textual contents of his work. Therefore, the use of brevity and terseness as a style, is a prominent device that enhances the quality of Adiga’s text. References Adiga, A. (2007). The White Tiger. New York, Free Press. Carter, R. & Simpson, P. (Eds.) (1989). Language, discourse and literature. New York: Routledge. Chapman, R. (1973). Linguistics and Literature : An Introduction to Literary Stylistics. Great Britain : Whitstable Litho Ltd. Fernald, J. Ch. (2005) Expressive English. London, Adamant Media Corporation. Goldstein, L. (2013). Brevity. Ed. Oxford University Press. Kumari, A. (2014). Study of Metaphors in Aravind Adiga’s The White Tiger. Literary Quest, Vol. 1 Issue 6 Jeffries, L. & McIntyre, D. (2010.) Stylistics. Cambridge: Cambridge University Press. Jindal, D. V. & Syal, P. (2007). An introduction to linguistics: language, grammar and semantics. (2nd ed.). New Delhi: Printice-Hall. Leech, G. N. (1969). A linguistic guide to English poetry. London: Longman. Leech, G. N. (2008). Language in Literature: Style and Foregrounding. Routledge.

70

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Leech, G. N. & Short, M. (2007). Style in fiction: a linguistic introduction to English fictional prose. London: Longman. Portillo,M.15/10/2008Web.http://themanbookerprize.com/press-releases/manbooker-prize-2008-winner-announced/Downloaded on 15/09/2015. Norgaad, N., Busse, B. & Montoro, R. (2010). Key terms in stylistics. London: Continuum. McCormack, J. (2014). Brief: Make a Bigger Impact by Saying Less. Wiley. Short, M. (1996). Exploring the language of poems, plays, and prose. London: Longman. Simpson, P. (2004). Stylistics: a resource book for students. London: Routledge. Toolun, Michael. (2013). Language in Literature: An Introduction to Stylistics. Routledge Wales, K. (1989). A dictionary of stylistics. London: Longman.

71

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

A STYLISTIC ANALYSIS OF EDITH SITWELL’S “STILL FALLS THE RAIN” Yiğit Sümbül Gazi University, Faculty of Letters, Department of English Language & Literature Abstract Stylistics requires a textual analysis on the basis of the linguistic forms that deviate from the norm and, thus, have significance in the overall meaning of the texts. A stylistic analysis of literary texts focuses on the deviations in the lexical, semantic and contextual levels and how they contribute to the meaning of the whole text in a specific context. The present study aims to analyze a mid-twentieth century English poem, Edith Sitwell’s “Still Falls the Rain”, with special attention to the linguistic elements and levels of language in order to reveal the contributions of style to the overall meaning. Keywords Stylistics, lexis, semantics, context, Edith Sitwell, Still Falls the Rain Introduction Born out of Russian Formalism in the early 20th century, stylistics refers to a form of textual analysis by paying special attention to the linguistic forms with an eye to criticism of texts. It is the field of study related to the interpretation of texts, both literary and non-literary, which “raises questions regarding the relation between the way that language is used and its apparent context and objective—language as an active element of the real world [... and] seeks to define the particular use of linguistic structures to create [...] literary language” (Bradford, 1997). Stylistics tries to form rational analogies between the linguistic structure of a text and deducible meanings on the basis of explicit proofs. Yet, stylisticians never claim that the meaning they derive from a text is the only logical, universal, ultimate meaning among all. What distinguishes stylistics from other methods of literary criticism is that, in its meaning-making through linguistic elements, it tends to be more systematic, inclusive and elaborative as much as it takes (Short, 1996). Stylistic analysis concentrates on the major linguistic phenomena, which deviate from the norm and easily attract the analyzer’s attention at first 72

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

sight, thus, informing him/her that they need a special, detailed analysis to reveal their roles in the overall meaning of the piece. Deviation, in this sense, means unexpected and unusual uses of linguistic elements -those related to meaning, grammar, sound and writing- which shatter the readers’/hearers’ accustomedness to the textual routine and create a psychological effect. Foregrounding refers to this psychological effect a particular use of language leaves on the readers/hearers with its unique feature(s), standing out in the crowd of other linguistic elements. If a particular linguistic element deviates from the textual routine, then it becomes foregrounded to the eye of the readers (Leech, 1969). Stylistics focuses on the deviations in the three major levels of language: meaning, grammar and phonology/graphology. The meaning level is related to the lexical (word-meaning), semantical (sentence-meaning) and contextual elements of the language used in a particular piece of text; and stylistic analysis questions how word choices contribute to the meaning of the sentences as well as how these sentences contribute to the meaning of the whole text in a specific context. The grammar level hints at the syntactical (word-order) and morphological (word-formation) elements in a given text, directing the analyzer’s attention to how the meaning is dependent on the particular orders of words in a sentence and of sentences in a text along with the internal structures of individual words. Finally, the phonological and graphological level indicates the speech patterns and writing shapes of the individual words that might have an impact on the direction the meaning takes and, thus, require special analysis (Short, 1996). As stated above, stylistic analysis may aim to interpret both literary and non-literary texts although it is applied to literary texts, especially shorter texts like poems, more frequently. In the light of the theoretical background given so far, it is necessary to exemplify stylistic analysis to get a better understanding of the approach to literary texts. In this respect, the aim of this paper is to analyze a mid-twentieth century English poem, Edith 73

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Sitwell’s “Still Falls the Rain”, with special attention to the linguistic elements and levels of language mentioned above. A General Outlook to the Poem Stylistic analysis begins with a prerequisite general overview of the immediate meaning of the literary text in question, which is vital in that the differences between the meaning derived after the first reading and the one excavated after the detailed analysis display the efficiency of the stylistic analysis. The analyzer is first expected to note down his/her initial responses to the text before plunging into an extensive scrutiny. Secondly, any easily noticeable linguistic and literary device is singled out to specify how it contributes to the general system of meanings in the text. Finally, the meaning

generated

after

the

analysis

is

compared

to

the

initial

understanding of the text to come up with a well-grounded and corroborated conclusion. In this respect, the paragraphs below are to be devoted to an initial, superficial, immediate and rather subjective understanding of Sitwell’s “Still Falls the Rain” only to show the huge difference stylistic analysis makes. The poem is comprised of seven stanzas in a variety of line numbers and lengths with no apparent metrical and rhyme pattern. On the surface level, the whole poem is devoted to the description of the rain characterized in terms of negative qualities with adjectives like ‘dark’ and ‘black’. Yet, as the time period in question is specified as 1940 after the birth of Jesus Christ, the interpretation of the poem takes another dimension, because it becomes impossible not to relate the poem to the ongoing Second World War and the image of the rain to the German bombardments. The description of the rain is furthered with images related to the sound it makes and the way it falls down on tombs and the field, which strengthens the metaphorical meaning attributed to it. The speaker obviously views the war and destruction in the modern world as a disgrace brought on Christ who had sacrificed himself for the sake of earthly peace and felicity.

74

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

The poem appears to get a much more religious outfit with words and expressions like ‘cross’, ‘Christ’s blood’ the ‘Starved Man’ repeated a few times, and references to Biblical characters ‘Cain’, ‘Dives’ and ‘Lazarus’. Similarly, the poem’s preoccupation with death comes to the fore with the same images, and these elements give a much more pessimistic touch to the poem’s overall tone. Towards the end, the poem elaborates on the image of Jesus Christ on the cross, emphasizing the loftiness of the sacrifices he made, although the speaker expresses a sense of unworthiness on behalf of the humankind. The world is described as a place devoid of light, remedy and any hope for peace; and it is going to remain so unless God interferes with the situation. Still, the poem ends in a very optimistic way, as Christ, who speaks as a mouthpiece to God here, seems ready to bleed more for the sins of the man on earth. Stylistic Analysis of the Poem Stylistic analysis of a particular literary text must begin with putting the text into a contextual orbit, as the meaning of it is also related to extra-textual elements as well as intra-textual ones. Extra-textual elements that have an impact on the meaning of a text are basically author-oriented ones, including the author’s ideology, age, gender, ethnicity and social class as well as the cultural, social and political environment at the time of the text’s production. Edith Sitwell, for instance, is one of the very few female literary voices in the mid-twentieth century in England and unique in terms of her preoccupation with the theme of war which has always been associated with men, whether it be fighting it or writing about it. As a witness of the two World Wars and what they brought about, Sitwell inevitably reflects her second-hand accounts related to the wars and the disturbed psychologies of the modern men as a result of them. Her contributions to the posthumous publication of Wilfred Owen’s poems and acquaintance with famous contemporary poets like Dylan Thomas veer her career in new directions, mostly in positive terms.

75

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

As a highly religious and pacifistic poet, Sitwell writes, throughout her literary career, mainly about the war, lack of spiritual meaning in the modern times and loss of innocence in the eye of God. In this sense, her poems always remain “unromantically pessimistic, cynically mocking the spiritual deadness of her time” (Williams, 1987). In her major poems, she generally describes the contemporary human tragedy with constant references to Christian mythology, ranging from Adam and Cain to the crucifixion of Christ. The subject of war appears more frequently in the middle

part

of

her

career,

as

her

early

poetry

is

dominated

by

autobiographical accounts of her childhood experiences, her “unhappiness at being the unloved child of a misguided marriage between aristocrats” (Calland, 2009). During the First World War, Sitwell is already seen in the literary circles with her co-editorship of the anthology called Wheels along with other poets like Nancy Cunard as well as her two poet brothers, Osbert and Sacheverell Sitwell. Her poetry collection Façade establishes Sitwell’s reputation as an avant-gardist poet in the early 20s, whereas her Gold Coast Customs dramatically changes the essence of her poetry, from entertainment to much more serious topics, and foreshadows the coming of a highly distinctive female voice of the poetry of the Second World War. Much of Sitwell’s reputation today depends on her publications during and after the Second World War, which include Street Songs (1942), The Song of the Cold (1945) and The Shadow of Cain (1947). The poems in these collections draw a vivid picture of the wartime psychologies of English people, the urban landscape reminiscent of Eliot’s “The Waste Land” and actual historical events, including the poet’s first-hand experiences with the London-Blitz in 1940. Among these poems, Sitwell’s “Still Falls the Rain” holds the biggest reputation with her mastery of visual and auditory imagery as well as richness of religious allusions. The poem is a reflection on the two German bombings of Sheffield in December 1940, which resulted in a huge 76

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

loss of life and property. Sitwell describes the event in a letter to her lover as: “After those two terrible raids in December one could not write about them straight away, and how, immediately after such an experience, could one write about anything else in one’s own life?” (Sitwell, 1943). The poem is still extensively read and commemorated as one of the most faithful and impressive representations of the historical event, and even the war in general. As the poem proves highly demanding in terms of the rich symbolism and figurative language let alone various allusions to Biblical stories, the analysis below aims to comb through the lines, even individual words, to strike a better understanding of the piece. Lexical and Semantic Deviations Edith Sitwell’s “Still Falls the Rain” draws its prominence from the central metaphor that pervades the whole poem, the Rain. As indicated in the subheading of the poem, Sitwell reflects upon the 1940 raids of the German air force on London, which immediately links the capitalized ‘Rain’ to the image of bombs raining on the people of the city. The image of the deathbringing bombs is reinforced with a set of similes, all of which refer back to the ‘Rain’ forming an internal parallelism within the stanza. The three postmodifying phrases after the ‘Rain’ are all connected to the first line with an ‘adjective+as+noun’ structure and all have connotations of absence of light and hope, strengthening the pessimistic tone and the funerary atmosphere the poem creates, through another internal parallelism: Still falls the Rain — Dark as the world of man, black as our loss — Blind as the nineteen hundred and forty nails Upon the Cross (Sitwell, 1993). The year of the event is again reminded to the reader with a metaphor in which every single year since Jesus Christ is described as another nail driven on the Cross on which he was crucified. The metaphor serves the purpose that the poet tries to emphasize the universality of human sinfulness, as human beings have never ceased to betray Christ’s cause and 77

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

have made him bleed more every single year. The nails, which stand for the ‘Rain’ in the first stanza, are also personified with the adjective ‘blind’, signifying the non-selective randomness of the bombings, which killed thousands of people without regard to their being civilians or soldiers. Very much like blind ravenousness and remorselessness of those who killed Christ, the bombs are also conscienceless and unable to tell the good from the bad, the civilian from the soldier and the brother from the enemy. In her description of the ‘Rain’, namely the bombing, the poet modulates from visual images to auditory ones, resembling the sound of the explosions to the ‘pulse of the heart’ slowly changing to ‘the hammer-beat’ whose rhythmical significance is to be discussed in the relevant chapter of this study. Yet, the double simile the poet employs in the second stanza adds more to the overall meaning derived from the first stanza as well as to the religious implications: Still falls the Rain With a sound like the pulse of the heart that is changed to the hammer-beat In the Potter's Field, and the sound of the impious feet On the Tomb: Still falls the Rain In the Field of Blood where the small hopes breed and the human brain Nurtures its greed, that worm with the brow of Cain (Sitwell, 1993). The poet lumps the bombings together with the crucifixion of Christ, as both profaned the earth by shedding innocent blood. The sound of the bombs is reminiscent of the ‘impious’ feet that trampled down Jesus’ final resting place. There is also a parallelism between where Christ’s body had been buried and the modern world, since both accommodate the dead bodies of those whose deaths were undeserved, as indicated in the expression ‘the Potter’s Field’. The poet obviously views the event, even the notion of war itself, as the biggest sin on earth and compares whoever kills a human being 78

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

to Cain, the first murderer ever. With direct reference to the Biblical story of Cain, the first-born son of Adam and Eve, who burnt the fire of hatred for the first time on earth by murdering his own brother. With the image of a brother killing a brother, the poet further curses the war which is nothing more than brothers massacring each other. According to the Biblical account, after Cain murders his brother Abel, God appoints a mark, physical or symbolic, on him so that anybody would recognize him and abstain from killing him; because Cain is doomed to a life-long suffering and shame roaming the earth (The Bible, Genesis 4:15). Metaphorically, Cain’s brow has been turned into a worm that nourishes the sinfulness in human brain and marks whoever murders someone as the descendant of Cain. There is also an analogy between the Biblical ‘Field of Blood’, which has been referred to as ‘the Potter’s Field’ above, and the modern world in which earthly ambitions give life to the brain-worm tempting human beings to sin. With the use of ‘Rain’ imagery, the poet achieves a much more effective irony in her description of the war-time waste-land; as what is expected of the rain is regeneration, fertility, sterility and freshness whereas what it brings is totally the opposite. In the fourth, the image of the ‘Rain’ acquires another dimension when it is compared to the innocent blood of Jesus Christ dripping down from the Cross to his feet: Still falls the Rain At the feet of the Starved Man hung upon the Cross. Christ that each day, each night, nails there, have mercy on us--On Dives and on Lazarus: Under the Rain the sore and the gold are as one (Sitwell, 1993). In this respect, each raindrop, each bomb, each bullet and each drop of blood are equally profane in the eye of God, each representing another nail driven on the sacrificial body of Christ. The speaker of the poem interferes in 79

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

the poem in person, unmasks herself from the identity of a distant commentator and pleads for mercy on behalf of all humanity. She directly addresses Jesus Christ to ask for forgiveness for anybody without exception; because human wrath has come to a point that it does not distinguish between good and bad. With another reference to the Bible, particularly to the story of Dives the rich man and Lazarus the beggar, the poet emphasizes the impartial destructiveness of the ‘Rain’, human sinfulness in other words. Biblical villains like Dives, Cain, and Judas “exemplify mind-sets that are motivated by avarice to sacrifice human life” (Calland, 2009) and parallel the vices of the modern people in the modern world. Even asking mercy for Dives, who as a rich man shows no mercy for the poor beggar Lazarus only to end up in hell, the poet underlines the fact that modern world has already gone beyond Dives’ sin and the murderous acts of modern men do not make a distinction between ‘the sore’ and ‘the gold’, making away with all (The Bible, Luke 16:19-31). The following stanza establishes a similar parallelism between the ‘Rain’ and the blood leaking from Christ’s wounds. With each drop of blood and rain, the last beacon of hope for humankind fades out by and by both literally and metaphorically in the ‘self-murdered’ heart of the son of God: Still falls the Rain--Still falls the Blood from the Starved Man's wounded Side: He bears in His Heart all wounds,---those of the light that died, The last faint spark In the self-murdered heart, the wounds of the sad uncomprehending dark, The wounds of the baited bear--The blind and weeping bear whom the keepers beat On his helpless flesh... the tears of the hunted hare (Sitwell, 1993). The poet uses a set of metaphors to describe the suffering Christ endured for the wellbeing of human kind at the expense of his own life. Like a baited bear, which refer to the medieval entertainment in which a shackled bear is 80

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

expected to fight several dogs, Christ fights an impossible battle against God’s enemies for the good of his good folk. The images like Jesus’ helpless flesh and tears like those of a hunted hare contribute to the overall effect created by the preceding stanzas, with the image of pure, meek and innocent Christ contrasted by what had become of men in the modern world. The poet emphasizes, through such analogy, “the varieties of human suffering produced by modern civilization and the healing power of a faith in God” (Greenblatt and Abrahms, 2453). The image of Christ’s blood streaming down from his wounds into his heart is repeated once again in the sixth stanza, but this time, with a slight deviation, through the voice of another literary character, Marlowe’s Doctor Faustus. The poet adds to the list another historical fallen hero who transgressed God’s law and drove another nail to the Cross. This intertextual reference to Marlowe’s Dr. Faustus sharpens the distinctions between what Christ represents and what the poet puts on the other leg of the equation. The presence of Jesus Christ as opposed to all those historical figures annihilates all possible rationalizations regarding the war and any other earthly business: Still falls the Rain--Then--- O Ile leape up to my God: who pulles me doune--See, see where Christ's blood streames in the firmament: It flows from the Brow we nailed upon the tree Deep to the dying, to the thirsting heart That holds the fires of the world,---dark-smirched with pain As Caesar's laurel crown (Sitwell, 1993). Christ appears throughout the poem as “a vehicle by which the speaker and those who have suffered through the war can experience and grieve their own suffering” (Calland, 2009). Other images like Cain’s brow nailed upon the Cross and the dying, thirsting heart appear once again to stress the point that humanity’s sins are the reason why Christ bleeds more and more everyday. The poet forms a contrast between the metaphor of the fire as a 81

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

source of light and the fire representing human destructiveness. ‘The fires of the world’ obviously have negative connotations as they are depicted inside Christ’s dying and thirsting heart, smirching it more pain on top of others. The image of Caesar’s laurel crown is quite ironical in the sense that it does not symbolize victory, peace and prosperity anymore; on the contrary, it appears as an allusion to the crown of thorns which piled one pain on another like the sins of the humankind. In other words, the poet blames the humankind for its failure to honour Christ’s sacrifices with a laurel crown and for intensifying his suffering with a crown of thorns. The final stanza of the poem interestingly deviates from the rest of the poem in terms of tone, meaning and the poet’s attitude towards human condition. Throughout the poem, all the qualificative adjectives used by the poet are related to negative feelings, particularly images of darkness, sin, gloom and pessimism: the world of man described as ‘dark’, the human loss as ‘black’, the nails upon the Cross as ‘blind’, the feet on the tomb as ‘impious’, hopes of humankind as ‘small’, the image of Christ on the Cross as ‘Starved’, the light as ‘dead’, the final spark as ‘faint’, Christ’s heart as ‘self-murdered, dying, thirsting and dark-smirched’, his flesh as ‘helpless’, the bear as ‘baited, blind and weeping’ and the hare as ‘hunted’. Yet, in the very last line of the poem, the poet makes a twist of attitude and uses the first and the only positive adjective in the poem: Then sounds the voice of One who like the heart of man Was once a child who among beasts has lain--“Still do I love, still shed my innocent light, my Blood, for thee” (Sitwell, 1993). The change of tone and attitude at the very last stanza is quite effective in such poems that aim to convey a religious, moral message in the end. Having established a gloomy atmosphere in her description of the modern waste land till the very end, Sitwell suddenly decides to show a glimmer of hope to her readers, reinforcing it with the fact that even Christ was a 82

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

human being like everybody else. Her final comparison of every single human being to Jesus Christ indicates that the humankind is not innately evil and people are evidently capable of stopping violence and cherishing fraternity as Christ managed to preserve his meekness and goodwill among ‘beasts’. Beast, here, has a double meaning, referring both to the enemies of Christ and to the fact that he was born in a barn among animals. Syntactic and Morphological Deviations Syntactical and morphological deviations in stylistic analysis refers to those unexpected structures in the grammatical formation of words or sentences, which include, but not limited to, unusual spelling, word-formations with the use of affixes, coinages, compounding as well as anastrophic and elliptical sentences, portmanteau words and multilingual puns. These grammatical deviations are much more noticeable in a text than the other kinds of deviations; and these elements are mainly used either to fit in the rhyme scheme in poetry, or to put the emphasis on certain parts of the sentence, or to intentionally change the nature of the language as a reaction –as mostly used by post-colonial writers-. One of the most common ways of grammatical deviation, especially in poetry, is the disruption of the expected word order required by the grammatical rules of the language. By means of anastrophe or verb-fronting, the poets intentionally violate the grammatical rules of the language to achieve certain goals. In Sitwell’s “Still Falls the Rain”, for instance, the eponymous line repeated many times throughout the poem deviates from the grammatical norm in that it violates the conventional ‘Subject + Verb + Object’ structure in the English language. Putting the emphasis on the word ‘still’, the poet obviously refers to the ceaselessness of the bombing, as it is know that German raids continued for almost 300 days, as well as to the ceaselessness of human sinfulness and suffering since Jesus Christ. Although most of the sentences preserve sentence structure above throughout the poem, the poet occasionally foregrounds certain parts for the sake of the single emotional effect: 83

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Still falls the Rain--Still falls the Blood from the Starved Man's wounded Side. [...] Then sounds the voice of One who like the heart of man Was once a child who among beasts has lain--“Still do I love, still shed my innocent light, my Blood, for thee” (Sitwell, 1993). With the help of adverb- and verb-fronting, the poet gives the impression that human beings do not deserve to be loved by their saviour, especially after all that happened, all that they did and all that disgrace of wars, murders and sins. Yet, in spite of all this shame, God’s son never ceases to bleed for his folk, to love his people and to sacrifice himself. One other aspect of such unconventional use of word orders might be the fact that the poet wants to remain faithful to the language use in the Bible in which the action words are foregrounded to warn, to persuade or to motivate. “Still Falls the Rain” also employs ellipsis to ensure clarity and compactness and to free the poem from excessive verbosity. Sitwell makes use of elliptical phrases especially when she needs to connect post-modifying similes to the noun in question and to retrench verbs in prepositional phrases: Still falls the Rain — Dark as the world of man, black as our loss — Blind as the nineteen hundred and forty nails Upon the Cross. [...] Christ that each day, each night, nails there, have mercy on us--On Dives and on Lazarus (Sitwell, 1993). In her description of the ‘Rain’, the poet makes use of three consecutive similes, all in the structure “Adjective + as + Noun”, without repeating the noun being referred to each time. However, such elliptical use saves the whole stanza from unnecessary repetitiveness and preserves the internal coherence as well as the rhyming elements with all the similes clearly 84

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

referring back to the ‘Rain’. By this means, the poet manages to organize all the adjectives related to ‘dreariness’ after one another, creating the image in readers’ minds more effectively and intensely. Similarly, when the poet’s own voice interferes in the poem to plead for mercy from God, she adopts a similar method by connecting three different objects to one central verb to relieve the sentence of redundancy. As stated above, compounding and affixing are two other ways of achieving grammatical deviation, which attracts the attention of the analyzer on their own internal design. Compounding refers to the coinage by means of using hyphens between different words to come up with an all encompassing new world. In “Still Falls the Rain”, Sitwell makes a noun-noun compound with “hammer-beat” to refer to the sound of the bombs exploding one after another and to satisfy the rhythmic consistency –resembling the hammer beats- at the same time. In a similar example, she creates the compound “self-murdered” and uses it as an adjective for Christ’s heart. In this way, she manages both to point at Jesus’ sacrificial death and to indicate that humankind has a hand in this murder though it seems to be self-imposed. This sense of betrayal of human beings is furthered with another compound adjective that describes Christ’s heart: “dark-smirched”. Although he willingly sheds his innocent blood for the good of humankind, Jesus’ cause is dishonoured by the actions of modern men, especially because of the ongoing World War. Affixing, on the other hand, refers to the creation of new words with the use of prefixes and/or suffixes added at the beginning, the middle or the end of the words. As can be seen in Sitwell’s poem, the word “uncomprehending” is a derivation on the verb ‘comprehend’ with the addition of a negative prefix and a suffix –a noun-making gerund-, which makes an adjective of the verb. Sitwell uses the derived adjective to describe the noun ‘dark which inflicts a deep wound in Christ’s heart’. As can be inferred from the context of the poem, the ‘sad uncomprehending dark’ refers to the darkness in human soul 85

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

which makes people too blind to see the true meaning and the essence of Christ’s sacrifice. Phonological and Graphological Deviations Phonological and graphological deviations are anatomical elements that require special attention regarding their potentiality of contribution to the general meaning of a certain piece of text. Phonological deviations are only discernible through loud readings while graphological deviations are more eye-catching as they are related to the unconventional or irregular uses of spelling, paragraphing, capitalization, italization and hyphenation. As the relation between the spelling and pronunciation of the words are generally arbitrary in most of the modern languages, phonological and graphological foregroundings are the least common stylistic deviations in literature. In terms of literary genres, these deviations are more likely to be seen in poetry than in prose and drama. Especially such phonological elements like rhyme, rhythm,

alliteration,

assonance,

consonance

and

onomatopoeia

are

principally associated with poems and poetic language; and these elements create sound symbolism originating from the assumption that there is a “direct linkage between sound and meaning” (Hinton, et al., 2006). To begin with, it is necessary to note that not every literary work is quite rich in terms of phonological and graphological deviations. In Sitwell’s “Still Falls the Rain”, for instance, although the rhyme scheme in the first five lines of the poem (ABCBA) is rather promising in terms of a symmetrical, mirror-like rhyme structure throughout the poem, it proves coincidental, or incidental to the beginning, given the fact that the rest of the lines do not follow such patterns. The poem offers many rhyming words both within and between lines, though, not necessarily within the same or successive lines. The repetitive “Still Falls the Rain” line is the centre of the rhyme scheme throughout the poem, as many sporadic lines end-rhyme with it thanks to words like ‘brain’, ‘Cain’, ‘pain’ and ‘lain’ (perfect rhymes each). Calland argues that these “end rhymed lines do not compromise the sombre seriousness of the poem, however, because the poet often follows a relatively 86

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

short poetic line with a long, complex rhyming companion line” (Calland, 2009). The poem also employs half-rhymes at the end of the lines, for example, between words like ‘Rain’ and ‘nail’ (shared diphthongs) or ‘Cross’ and ‘us’ (shared phoneme). Moreover, rhyming elements also appear in the middle of lines, rather than end of them, as can be seen in lines ten and eleven where the words ‘breed’ and ‘greed’ form a perfect rhyme as well as paralleling the end-rhyming ‘brain’ and ‘Cain’ at the end of the lines. The poem does not offer much of a satisfactory, organized rhythmical pattern, either. The restlessness and irregularity of the rhyme pattern and rhythmical structure of the poem, as well as the length of the stanzas, clearly reflect the chaotic modern world, in particular, the anxiety felt by the people who experienced the raids. The poet uses an uneven mixture of iambs and trochees scattered here and there, resembling the exact image of rain/bombs falling with trochaic feet (↑↓) and the sense of hope rising again at the end of the poem with iambs (↓↑). Greene argues that Sitwell found much of the meaning of a poem in the sound patterns and mentioned in one of her letters to her cousin that she had been experimenting on a rhythmical pattern that is close to heartbeats (Greene, 2012). As a remarkable example to this, the most striking phonological deviation of the poem appears in the sixth line where the poet uses an anapestic pattern representing exactly what the line itself is meant to mean: “With a sound like the pulse of the heart that is changed to the hammer-beat” (Sitwell, 1993).

The metrical

structure of the whole line is self-referential to what it tries to audialize by combining two unstressed syllables with a stressed one to give the exact sound of the pulse of the heart slowly changing to the hammer-beat when read aloud. This sound symbol also refers to the sound of the successive bombs exploding after one another. Obviously enough, Sitwell views rhythm in poetry as “the executive sense of soul” (Sitwell, 1943) which is capable of turning the material into spiritual.

87

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Sitwell’s particular interest in the sound imagery is also evident in her use of consonantal harmony and in-line consonantal rhyme abundantly. In the third stanza of the poem, for instance, she employs two sets of alliterations, each refer back to what the words signify in the meaning level: “In the Field of Blood where the small hopes breed and the human brain / Nurtures its greed, that worm with the brow of Cain” (Sitwell, 1993). The repetitive /d/ phonemes throughout the lines, as highlighted above, could be evaluated as a sound symbol that audializes ‘dripping of blood’ in the Field of Blood as well as making the reader dwell upon the related words, as the /d/ phoneme is a voiced stop consonant necessitating a pause. In the case of the alliterative /w/ phonemes at the end of the second line, as italicized above, the poet might be trying to picture the mark of Cain physically in the readers’ minds, as the mark is illustrated with an image similar to the letter ‘w’. From a different viewpoint, the repeated /w/ phoneme might be taken as referring back to the ‘worm’ image, as the mouth takes an ‘o’ shape in the vocalization of the phoneme, like the front view of a worm or each ring on the worm’s body. Similarly, in the fifth stanza of the poem, the poet uses alliterative words after one another to meet the sound image of the action depicted in the semantic level: “The wounds of the baited bear--- / The blind and weeping bear whom the keepers beat” (Sitwell, 1993). In the two lines, the highlighted /b/ and /p/ phonemes alliterate, because both are stop consonants with the same place of articulation. This alliteration really matters when one thinks about the connection of the sound image with the meaning the words convey to the reader. Through the repetitive use of stop consonants, the poet represents the act of ‘beating’ mentioned at the end of the second line. Furthermore, in the sixth line, when the poet tries to attract the readers’ attention to how Christ’s blood streams out of his wounds into the firmament, she employs alliteration: “See, see where Christ's blood streames in the firmament” (Sitwell, 1993). The repeated /s/ and /z/ phonemes, italicized above, are both fricatives with the same place of articulation and 88

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

represent the exact sound the acts of oozing and streaming make. In this example, the poet again forms a parallelism between the phonological level and the semantic one. Other than the phonological deviations, the poem also offers many graphological elements that deviate from the norm and catch the critical readers’ attention at first glance. First graphological foregrounding appears in the overall paragraphing of the poem. For example, the first stanza of the poem begins with the phrase, ‘Still Falls the Rain’, which actually repeats at the beginnings of four more stanzas ahead, forming parallel structures throughout the poem. This repetition is significant in that it recalls the repetitiveness of the bombs falling down one after another at intervals. Although the poet uses irregular stanza lengths and

enjambments

constantly, some graphological elements look more than coincidental. Although the division of stanzas in the poem varies from edition to edition, the expressions like ‘Starved Man’s wounded Side’ and ‘He bears in His Heart all wounds’ appear in what is generally the fifth stanza, which really matters when one considers the fact that Christ received five deadly wounds (Five Holy Wounds) on his body on the cross, the fifth finally killing him. The fifth stanza is also significant in its elaboration of human wrathfulness, which is really suggestive in that wrath comes in the fifth place among seven deadly sins in many sources. Similarly, the expression ‘Still Falls the Rain’ is repeated six times in the poem, which might be interpreted as a reference to the Bible, again, in that humankind was created on the sixth day of the seven-day creation process. In this respect, the poet might be alluding to the artifactuality of the ‘Rain’, turned from a natural image into an unnatural death machine (bombs) manipulated by the hand of man. The last deviation to be discussed in this analysis is the poet’s frequent uses of capitalization. Throughout the poem, the poet capitalizes words like Rain, Cross, Tomb, Potter’s Field, Field of Blood, Starved Man, His Heart, Brow, One and Blood, obviously as a means to an end. All the capitalized words, 89

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

except the ‘Rain, appear as references to Biblical stories, places and characters, including Jesus Christ, Cain, Dives, Lazarus, Jesus’ tomb in the Potter’s Field and the crucifixion. Given that Sitwell is a devout Catholic, her capitalization of Biblical names and figures sounds logical as an attempt to pay her respect to her God. With such use, she openly gives superiority and grandness to what is holy compared to what is human. Conclusion Stylistic analysis aims to find linguistic evidence to interpretations of a text on the levels of meaning, grammar and textual structure. Generally practiced on shorter literary works like poems, it pays special attention to individual words, word orders, grammatical structures, dialects as well as to the contextual elements, intertextual allusions and intrinsic textual shapes and sounds. The above analysis of Edith Sitwell’s most famous poem, “Still Falls the Rain”, follows a similar course to relate the Second World War context and the thematic integrity to linguistic phenomena to come up with an all-inclusive literary interpretation. On the lexical and semantic levels, the poet abundantly uses similes, metaphors and imagery all of which contribute to the vivid representation of the gloomy wartime atmosphere during the 40s. These internal elements are also combined with allusions to the Bible along with intertextual references and discussed in a religious and moral framework. Through internal parallelism, the poet also draws connection between images related to the war, the rain and the Bible. On the syntactic and morphological levels, Sitwell also violates conventional word order and other grammatical rules for the sake of stressing certain elements and foregrounding certain meanings. By means of anastrophe, ellipsis, compounding and affixing, she forms internal deviations from the norm and attracts critical attention to the parts involved. Although the poem does not possess much of a rhythmic pattern or a regular rhyme scheme, it makes use of alliterative sound imagery abundantly which 90

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

contribute to the overall meaning of the poem. Similarly, the poem deviates in terms of graphological elements in a number of cases; especially when it comes to division of stanzas and parallel structures among them. Sitwell plays with the numbers related to the images in the poem and the number of the stanza in which those images appear. Finally, by means of capitalization, the poet also emphasizes certain meaning structures in the poem. All these linguistic deviations seem rather purposeful in a close reading and they certainly match and reinforce extra-linguistic elements that, as a product of such a combination, deliver a unique representative poem of the time. References Bradford, Richard. (1997). Stylistics. New York: Routledge. Calland, Robin. (2009). The Facts On File Companion to British Poetry: 1900 to the Present. Eds. James Persoon and Robert R. Watson. New York: Facts on File. Greene, Richard. (2012). Edith Sitwell: Avant Garde Poet, English Genius. London: Virago Press. Hinton L., J. Nichols and J.J. Ohala, eds. (2006). Sound Symbolism. Cambridge: Cambridge University Press. Leech, Geoffrey N. (1969). A Linguistic Guide to English Poetry. New York: Longman. Short, Mick. (1996). Exploring the Language of Poems, Plays, and Prose. Harlow: Longman. Sitwell, Edith. (1943). A Poet’s Notebook. London: Macmillan. ---. (1993). “Still Falls the Rain”. The Norton Anthology of English Literature. Sixth Edition, Vol. 2. ed. M. H. Abrahms. New York: W.W. Norton & Company. pp. 2134-2135. Williams, John. (1987). Twentieth Century British Poetry: A Critical Introduction. London: Edward Arnold Co. Ltd.

91

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

ÖZLÜ DEYİŞ VE KARŞITLARI Ünsal Özünlü Emekli Öğretim Üyesi Özet Yazarların çoğu olabildiğince en az sayıdaki sözcükle anlatabilecekleri şeyleri anlatabilmek isterler. Yazarlarca ve yazın ve deyişbilim çevrelerince sözcük kısıntısı (verbal economy) adını verdikleri bu az sözcük kullanma eğilimi en az sayıda sözcükle en çok şeyi anlatabilme çabası ve isteğidir. Az sayıda sözcük kullanmanın oranını iyi ayarlanması gerekir, çünkü sözcük ekonomisinin aşırı kullanımı anlatımın belirsizleşmesine, bulanıklaşmasına yol açar, bunun sonucunda da belirsizlik (ambiguity) adı verilen deyiş türü ortaya çıkar. Belirsizlik adındaki deyiş türünün nedenlerinden birisi de özlü deyişin gereğinden daha çok kullanımı olmaktadır. Sözbilimin kuraldışı kullanımlarından biri olan dolaylama (periphrasis) ile karşılaştırıldığında, belirsizlik (ambiguity) okuyucu/dinleyiciye dolaylamadan daha az bilgi verir. Anahtar Sözcükler Özlü deyiş, kısalık, kısa deyiş, kısacık deyiş, uzun deyiş, gevelemeli deyiş Özlü Deyiş (Brevity) Anlatmak istediğini olabildiğince en az sözcük kullanarak anlatma türüne özlü deyiş adı verilir. Denemeleriyle ünlü İngiliz yazarı Francis Bacon'ın anlatmak istediklerini ayrıntılı deyiş kullanan diğer Rönesans yazarlarından ayrı tutulmasının nedeni yazılarında özlü deyiş kulanmasıdır. Özlü deyişin ortaya çıkmasındaki en büyük etken belki de sözcük kısıntısının yazarlarca çok tutulması olmuştur. Bir şeyi uzun uzadıya, laf salatası biçiminde anlatmak, anlatımı geviş getirir gibi gevelemelerle uzatmak yerine derli toplu bir anlatım biçimiyle kısacık her şeyi ortaya koyuvermek bazı dönemlerin yazın yapıtlarında en çok aranan özeliklerden birisi olmuştur. Özlü deyiş kullanımı bu bakımdan deyiş türlerinin ana kollarından birisi olarak göze çarpar. Kısalığı ve akılda tutulmasının kolaylığından olacak, özlü deyişi kullanan yazarlar herkes tarafından sevilmiş, söyledikleri, yazdıkları hemen anımsanarak yaşamdaki diğer olaylarda örnek olarak kullanılmıştır. Bir olayı, bir olasılığı anlatırken anlatının içine kısaca bir özlü söz yerleştirmek anlatıcının bilgisini ve kültürünü yansıtmış, anlatısına metinlerarası dolaşımı ekleyerek anlatımında kullandığı deyiş türünü daha etkin bir duruma getirmiştir. Özlü deyişle anlatılıveren bazı olaylardan çıkarılan sonuçlar her şeyi içeren bir yumak biçiminde sunulursa Osmanlıca'da kısa anlamına gelen özdeyişler (vecize) oluşur. Özdeyişler olabilecek en kısa anlatımı içerdiklerinden, yazın alanında özlü deyişlerden daha fazla ün yapmış görünmektedir. Yazınımızda Milli Edebiyat evresinden önce Cenap Şahabettin kendi özdeyiş kullanımında döneminin en ünlü yazarlarından biriydi. Özdeyiş kullanımını bir ilke olarak yaşamına sokan bu yazarın, özdeyişlerinin dışındaki yazıları da özlü deyiş içermektedir. Bir yazarın anlatımını ve deyiş türünü belirtmek için Türkçe'de bugün bile kullanılan 92

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

'Onun anlatımı kısa ve vecizdir.' gibi bir betimlemede 'anlatım' sözcüğünün çağrıştırdığı anlam 'özlü deyiş'i, 'veciz' sözcüğü ise 'özdeyiş'i çağrıştırmaktadır. Cenap Şahabettin'in öncülüğündeki özlü deyiş kullanımı sonraki yıl ve dönemlerde de sürmüş, özdeyiş türünde çok olmasa bile, özlü deyiş kullanımı deyiş türlerindeki önemli yerini hep korumuştur. Aşağıda internet sitelerinden Serdal Gül'ün psikolojik rehberlik ve danışmanlık alanındaki sitesinden alınan örneklerde C. Şahabettin'in özdeyişleri ve yanlarında da açıklaması verilmektedir:  Daima: ‘'Bilirim!'' mi diyor, gençtir; her şeye ‘'Olabilir!'' mi diyor ihtiyardır.(Cenap Şahabettin). Gençler, her şeyi bildiklerini sanırlar. Bir konuda tartışmaksızın karar verirler. Deneyimleri az oldukları için genellikle önyargılıdırlar. Yaşlılar ise, uzun yılların verdiği deneyimler nedeniyle her konuda ölçülü davranırlar. Karar vermede, olayları yorumlamada, insanları değerlendirmede daha dikkatlidirler.  Kendini pek çok seven, pek az sevdirir. İnsanın kendini sevmesi, kendine değer vermesi doğaldır. Başkalarını sevmenin yolu, kişinin kendine olan sevgi ve saygıdan geçer. Ne var ki beğenme, kendini sevme aşırıya varırsa, bu durum kişiyi çeşitli saplantılara götürür. Bunun sonucu, başkalarınca sevilmeyen bir kişi durumuna gelebiliriz. Toplum yaşamı, karşılıklı özveri gerektirir. Kendini çok sevenler, özveride bulunamazlar; başkalarının güvenini kazanamazlar. Kendini aşırı sevmenin sonucu yalnızlıktır, terk edilmişliktir.  Köpeğe gem vurma: Kendini at sanır. Yeterli eğitim görmeden, kendini iyice yetiştirmeden önemli bir mevkiye gelen kişi,'' ne oldum delisi''olur. Kişi belirli mevkilere yükselmeden once, o görevi yürütebilecek güç ve olgunluğa ulaşmış olmalıdır. Hak etmediği bir göreve gelmişse ve o işte yetersizse, hem kendine, hem de topluma zararlı olur. Gereksiz ve aşırı yasaklar, kişileri güçlerinin üstünde bir karşı koymaya itebilir.  Menfaat sandalyeye benzer. Başında taşırsan seni küçültür, ayağının altına alırsan yükseltir. Sandalyeyi başımızın üstünde tuttuğumuzda bizden yukarıda olacağı için biz küçülmüş gibi oluruz. Sandalyenin üzerine çıktığımızda ise kendimizi çok büyük ve çok yüksekte hissederiz. Kişisel çıkarlar da sandalyeye benzer. Kendi çıkarını toplum çıkarından üstün tutup, baş tacı eden kişi başkalarının gözünde küçülür. Kişisel çıkarlarını önemseyip ayakaltına alabilen kişi, toplumda yücelir; başkalarının gözünde değer kazanır. Kişi kendisini her şeyden, herkesten önde görmemelidir. Toplumsal çıkarlar, kişisel çıkarlardan önemlidir. Yazınımızda Cenap Şahabettin gibi Namık Kemal de ilginç özdeyişleriyle tanınır. Aynı sitede Namık Kemal'den de birkaç örnek verilmekte, bunlardan ikisi aşağıda görülmektedir:  İnsan olana öldükten sonra güzel bir nam bırakmak, belki hiç ölmemekten hayırlıdır. Bize değer kazandıran şeyler, yaptığımız işlerdir. Öldükten sonra da bu işlerle anılırız. İyi bir adla anılmak istiyorsak, olumlu işler yapmalıyız. İnsanlar, geride 93

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

bıraktıkları eserlerle ölümsüzleşirler.  Hürriyetin tadını bir kere mahpus ol da gör. Kimi değerler vardır ki, ancak yitirdiğimiz zaman ne denli önemli olduğunu anlayabiliriz. Söz gelimi hürriyetin anlamını ancak mahpus olanlar bilir. Susuzluğun ne demek olduğunu çölde susuz kalan insandan daha iyi kim bilebilir. Yine aynı sitede İsmail Hakkı Sevük'ten alınan örnek de özdeyiş kullanımının ne denli etkili olabildiğine ilişkin güzel bir örnektir:  Hayat, iki sonsuz karanlık ortasında bir kibrit şûlesidir. Hayat doğduğumuz anda başlar, öldüğümüz anda biter. Ama bu kendi hayatımızdır. Onun zaman bakımından değeri, evrenin ömrü yanında bir anlık nefes alıp verme değil midir?  Bir kibrit şûlesi ne kadar süre yanıyorsa, ömrümüz de sonsuzluk kervanı içinde o kadar kısa sürer. Ömrümüz bu kadar kısa sürdüğüne göre onu hem kendimize, hem ailemize, hem de milletimize ve insanlığa faydalı olacak biçimde değerlendirmek zorundayız. Bu dünyadan ayrılırken bir kibrit şûlesi aydınlığında ve süresinde faydalı ve verimli ne yapabildiysek onun değeri ölçüsünde anlayacağız demektir. Bu bakımdan hayat, başkalarının malında ve ırzında gözü ihtiras sahibi insanlar için zararlı bir nefis muhasebesi olurken, çalışkan ve erdemli insanlar için bir mutluluk kaynağı haline gelir. Hayatımızın kısalığı, çalışma gücümüzü artıran bir etken olmalıdır. Şiir alanında özlü deyiş, özdeyiş kullanımıyla en üstün dereceye kadar çıkar. Özdeyiş şiire bambaşka bir kişilik kazandırır, hem şairi hem de şiiri yüceltir, çünkü zaten kapladığı alan düzyazıya göre daha az ve dar olan şiir, içindeki özdeyişler yüzünden daha da kısalır, daha az yer kaplar, ama buna karşın uyandırdığı çağrışım ve imge gücü en yüksek noktalara çıkar. Özdemir Asaf şiirinde özdeyiş kullanan şairlerimizden birisidir. Aşağıda alıntısı verilen şiirlerini tanıtan antolojinin yazarı Asaf'tan 'Özdeyişsi nükteler ve buruk gülücükler şairi.' olarak sözeder. (Atsız:1976:89) BAŞKA FREKANS Vurdun, acısı daha geçmedi. Biliyorum, geçecek. Ama öyle ağır konuştun ki ardından, O, gittikçe gerçek. Aşağıdaki şiir ise kapladığı alandan çok daha fazla anlam yükü içerir: YÖN Sen bana bakma! Ben senin baktığın yerde olurum. Kısa Deyiş (Terseness) Kısa deyiş, özlü deyiş kadar öz olmasa da, kısalık bakımından onun kadar derli toplu bir deyiş türüdür. Bu deyişte ayrıntılar yoktur, dağınıklık ve bir konunun 94

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

bir başka biçimde yeniden anlatımı yoktur. Tümceler kısa, anlatım doğrudan doğruya ve kuşkuya kapılmayacak anlam yükleri içerirler. Tümceler arasında bağlaçlar yoktur, ya da yok denecek kadar azdır ve basit nitelikli bağlaçları içerirler. Çağdaş yazınımızda bazı yazarlarımız kısa deyişi yeğlemektedirler. Yazın yaşamında genellikle öykü yazarı ve bir romanı olan Berat Alanyalı ile önceleri öyküler yazan, sonra romancılığa başlayan Güven Turan kısa deyiş kullanmayı seven günümüz yazarlarından yalnızca ikisidir. Aşağıda Güven Turan'dan alınan örnekler görülmektedir: Tower'ın otoparkına otomobili bırakıp binadan içeri girince farketti ne kadar gerilmiş olduğunu. Sırtı, karın kasları, bacak kasları ağıyordu ince ince. Otomobil kullanırken bu kadar mı gerilmişti? Ne kadar gerilse böyle mi ağrırdı? Hastalanıyor muydu? Birden bir gün önce Melis'le tenis oynadığını anımsadı. Melis? Uyandığından beri hiç aklına gelmemişti Melis. Doğal mıydı bu? Olamazdı. ... (Turan, Güven:2015:71) Yukarıdaki örnekte, tümceler kısa, bağlaç yok, tümce kullanımları anlatılmak istenen anlam ve kavramlar dışına taşmayacak biçimde yapılmıştır. Güven Turan tüm romanı boyunca benzer deyiş biçimini kullanır: Saatine baktı: Gece yarısına geliyordu saat. Kaç saattır masa başındaydı? Sırtı tutulmuş, parmakları acımaya başlamıştı. Neden bu kadar acele ediyordu ki? İşte devam ederdi. Daha Eco konuşmasının bile yayın tarihi belirsizdi. Zaten arka arkaya da yayımlanmazdı belki. Nasıl osa güncelliği yoktu iki konuşmanın da. Kalktı masadan. ... (Turan, Güven:2015:82) Düşünce ve eylem aktarı anlatımlarını da içeren yukarıdaki örnekte, Turan'ın kısa deyişi okumayı ve anlamayı kolaylaştıran özellikleri içermektedir. Aşağıdaki örnekte ise eylemler ve söz aktarımları görülmektedir. Metinde uzun uzun betimlemeler yoktur: Yeniden geri dönmüştü yaza evrilmeye hazırlanan ilkyaz. Saat 17'de yol da, köprü de sakindi daha. Apartmanın önünde her zaman park ettiği yer bu kez boş değildi. Neyse ki sokak, hareketli değildi. Kararlaştırdıkları gibi, telefon etti Barış. On dakika geçmeden indi Melis, gelip oturdu yanına. “Direksiyon bende, rota sende,' dedi Barış. 'Nereye gidiyoruz?' ... (Turan, Güven:2015:91) Güven Turan'dan alınan örneklerle verilen Kısa deyiş, aşağıdaki karşıtlarından farklı olarak okuyucuların metinleri anlama ve kavramasını kolaylaştırmakta, ilgiyi çoğaltmaktadır. Kısa deyişe örnek olarak çoğu kez internetteki yazıları ele alan eleştirmenler vardır. Ancak internet metinlerinin, bir başka yazıya konu olacak kadar önemli nitelikleri bulunmaktadır. Özlü Deyiş'in Karşıtları Özlü deyişin karşıtlarının en önemli özelliği, kısa ve özlüğün tam tersine uzun, karmaşık birbiri içine girmiş, ayırması kolay olmayan anlam ve kavram yüklerini taşıyan tümcelerin bir araya gelmesinden oluşan anlatım çeşitleridir.

95

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Kısacık Deyiş (Brevity Overdone) Kısa anlatım isteği aşırıya kaçarsa bu kez metinde yer alması gereken bazı gerekli dil öğelerinin de yazılmamasına neden olur. Doğru dürüst bir metin yerine gereğinden de kısa metinler ortaya çıkar. Eski telgraf metinlerini andıran bu yazıları anlamak için okuyucunun anımsanması güç birtakım çıkarımlarda bulunması, bazı anahtar sözcükleri aldıktan sonra metni kafasında yeniden oluşturması gerekir. Gülmece yazarları da bu aşırılığı konu edinmişlerdir. Aşırı kısalığı gerekli kılan telgraf yazımlarına ilişkin bir fıkra bile konuyu ilginç bir durum içinde açıklar: Eski yıllarda İstanbul'a üniversitede okumaya giden bir öğrencinin ay sonu gelmeden parası neredeyse bitecek. Babasından para istemek için telgraf çekecek, ama zaten pek az parası var. Ne yapsın? Telgrafı olabildiğince kısa yazmaya karar verir. Postaneye götürdüğü kâğıtta yalnızca dört sözcük vardır. Bunlar, hem telgrafın alıcısını ve adresini, hem göndericisini ve adresini, hem de telgrafta neler söylendiğini içermektedir. Telgraftaki o dört sözcük şunlardır: 'Ahmet - Anamur - Metelik - Muhlis' Öğrencinin babası Ahmet telgrafı okuyunca, o da benzer kısalıkla yanıtlar: 'Muhlis – İstanbul – Ne'delik? - Ahmet' Muhlis'in babası Ahmet'in yazdığı telgrafta metnin anlaşılması için tümcenin oluşmasını gerektiren birtakım öğelerin yokluğundan doğan belirsizlik bulunmaktadır. Metindeki 'ne'delik' sözcüğündeki anlam belirsizliği kendisiyle birlikte telgrafta bulunması gereken birkaç tümce öğesinin yokluğundan oluşmaktadır. Ayrıca, bu sözcük, Türkiye'nin güney ve güneybatı yörelerinde bölgesel ağızda 'Ne edelim?', 'Ne yapalım?' anlamına gelen bir kullanımdır. Telgrafta, anlamı tamamlayabilecek başka dil öğelerinin bulunmaması, onun iki anlama gelmesine neden olmaktadır ve böylece metinde anlam yönünden belirsizlik ortaya çıkmaktadır. Belirsizliğin temel nedenlerinden birisi de böylece, anlam belirliliğini sağlayan öğelerin bilinçli olarak tümcede bulunmamasıdır. Yukarıdaki telgraf metninde ortaya çıkan iki anlamdan birisi, 'ne yapalım?', diğeri ise, delik olan nedir, anlamında kullanılan 'ne delik' sözcükleridir. Bu anlamlarla babası, Muhlis'in parasızlığını bilinçli olarak anlamaz. Dağınık Deyiş (Diffuseness) Dağınık deyiş, ana deyiş türlerinden kısa deyiş ve özlü deyiş'in tersinin özelliklerini taşır ve bu deyiş türlerinin sapma biçimleri olarak göze çarparlar. Dağınık deyiş sapma özelliklerini daha da ileriye götürerek, anlatımı cansız olan cansız deyişe (languid style), kapalı bir anlatımı olan kapalı deyişe (obscure style) dönüşebilir. Cansız deyişte, anlatım, anlatılmak istenen anlam, sözcüklerin bol olması yüzünden oluşan tıkanıklıklar ve boğuntular nedeniyle ezilir ve canlılığını yitirir, kapalı deyişte ise sözcük bolluğu, metinde asıl anlam içeriğine verilmesi gereken dikkati dağıtır. Dağınık deyiş çok daha ileri giderse elde edilecek deyiş türü gevelemeli deyiş (verbose style) olacaktır. Aşağıdaki örnekte dağınık deyiş, anlam eylemlerinin dağınık biçimlerde kullanıldığı bir metindeki karmaşık durumları göstermektedir. Bu çapraşık durum, aslında, anlatılmak istenilen iki anlam yükünün hem kendi kavram alanlarındaki, hem de birbirleri arasındaki karmaşıklığı göstermek istermişçesine 96

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

metinde böyle anlatılmış olabildiği düşüncesini uyandırabilmektedir: Mısra 11: Kelime ve yalnızlık 'Önce kelime vardı,' diye başlıyor Yohanna'ya göre İncil. Kelimeden önce de Yalnızlık vardı. Ve kelimeden sonra da var olmaya devam etti Yalnızlık... Kelimenin bittiği yerde başladı; Kelime söylenemeden önce başladı. Kelimeler, Yalnızlığı unutturdu ve Yalnızlık Kelimeyle birlikte yaşadı insanın içinde. Kelimeler, Yalnızlığı anlattı ve Yalnızlığın içinde eriyip kayboldu. Yalnız Kelimeler acıyı dindirdi ve Kelimeler insanın aklına geldikçe, Yalnızlık büyüdü, dayanılmaz oldu. Selim Işık yalnızlığını Kelimelerle besledi. Kelimelerin anlamını bilmeden önce tanıdığı yalnızlığı Selim birden, sustu içinde yetiştirdi. Eski yaşantılarının hastalığından yeni kalktığı sırada, aldırışsız Kelimeler konuşurken, eski yaraların eski Kelimelerinin göğsüne saplandığını duydu birden; sustu kaldı. Kelimeler, yalnızlığını yaşamasına da bırakmadılar onu. Her yandan kuşatıp saldırdılar. Kullandığı Kelimeler de dönüp ezdi onu, soluksuz bıraktı. Sonra yatağından fırladı birden Selim, bütün Kelimeleri ve bütün yaşantılarını ezdi ayağının altında. Güneşe çıktı. Güneş, gözünü acıttı bir süre sonra, perdelerini kapayıp Kelimelerin karanlığına döndü. Birtakım Kelimeler bağışladı onu. Aralarında gene yaşamasına izin verdiler. Bu Kelimelerle birlik olup amansızca saldırdılar başka Kelimelere:aşağılayan, ezen, soluk aldırmayan Kelimelere. Yendi, yenildi, sonunda gene yenildi Kelimelere Kelimeler ile birlikte açtığı savaşta. Yalnızlık hep oradaydı. (Atay:1972:151-152) Nesfield dağınık deyişin her zaman sapma olmadığını, bazen de uzun ve yoğun anlatım ve anlam kümelerini içeren metinlerde dağınık deyiş kullanmanın gerekli olduğunu söyler. (Nesfield, 1942: 304-305) Böyle bir anlatım kolaylıkla dağılım özelliklerinden arındırılabilir, ama sonuçta elde edilen anlatım, dağılımın gerekli olduğu metin kadar etkili olmayacak, kuru bir anlatım olacaktır. Dağılma olgusu özellikle şiirde metne oldukça güç kazandırabilir. Aşağıdaki örnekte, şiirin başında buna ilişkin bir açıklama yapan anlatıcı: ... Canını dişine takarak, Yazılmış eski destanlara bakarak Sözü uzattı durdu İşte şöyle buyurdu: der ve içinde bastırılmış bir cinsel dürtünün açıklamasını yapan destansı şiirine başlar. Dağılma özelliğini vurgulayan iki bölük aşağıda verilmektedir (Atay, 1972): Numanoğlu Selim derler adımız Gürültüye geldi her feryadımız Nedense tamamdır itikadımız Dikilen her kumaş bol gelir bize Çocukken güneşin tadın bilmedik Büyüdük kadının adın bilmedik Bizi anlayacak kadın bilmedik Sevgisiz bir hayat çöl gelir bize Bize öğretilen her söze kandık 97

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

'Yasaktır' 'Memnudur' dendi, inandık Hep 'Girilmez' levhasına aklandık Bu tutulan, yanlış yol gelir bize Dağınık deyiş şiirde etkili olmaktadır, çünkü kapladığı metin alanı içinde küçük yer kaplamasına karşın, tümcelerde kullanılan dağılma özelliği, anlatılmak istenen asıl konunun, başka özelliklerine de değinilmesine, asıl tartışma konusunun diğerleri arasında daha belirgin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Dağınık deyiş, Türk yazınında Servet-i Fünun Yazını'nda yer almış bazı yazarların anlatımlarından başlayarak, günümüzdeki yazarlar arasında da görülebilmektedir. Aşağıda Sergüzeşt'ten alınan bir örnek görülmektedir: Parlak yıldızların çokça biriktikleri gök parçasını yansıtan suların üzerinde hafif ay ışığını andırır bir yıldız parıltısı oluşturarak, daha ilerisi denizin - kalbi çarparak sevgilisini dudaklarından öpen aşık gibi – çırpına çırpına sevdalı bir biçimde ufuklara dokunan küçücük dalgaların mavi karaltılar içinde kalışını, sahildeki bir yalının balkonunda bir koltukta sigarasını içerek izleyen Celal Bey, o saatte Paris'te eğitimi sırasında geçirdiği beş altı senelik yaşamının neşeli anılarını, yine Paris'te iken içinde bulunduğu uygarlık kaynaşmasının bazı gizli köşelerinde bir güzel gülümsemeyi, bir tatlı bakışı, kalbi duygulardan boşanmış olarak düşünür. Bunların hepsinin, önündeki denizden esrarlı aynalardan, dalgalana dalgalana geçtiğini seyrederdi. (Sezai, Sami Paşazade, 2000: 49) Yukarıdaki örneğin hemen yarısında dikkatleri denize ve dalgalara yönelten yazar diğer yarısını Paris'e ayırmaktadır. Parçanın kapladığı 7 satırlık alan, aynı anlamı içeren daha kısa bir tümce ile derli toplu biçimde doldurulabilirdi. Aşağıdaki örnek ise psikolojik romanın ülkemiz yazınındaki ilk örneği Eylül'den alınmıştır. Örnekte, kendini, ruhsal durumlarını irdelemeye çalışan roman kahramanının anlaşılması zor, zaman zaman bezgin ve edilgen, zaman zaman baskın, neşeli ve etkin durumu uzun uzun, dağınık bir biçimde anlatılmaktadır: Gittikçe coşuyorlar, neşelendikçe neşeleniyorlardı. Buna rağmen Necip, birçok zaman kendisini neşelendiren yasının ve acısının ara sıra yaptığı gibi sessiz ve karanlık, ruhunu ezen bu acıklı bezginlik içinde cennette fakat çok mutsuzdu. “Ya ben! Be ne yapayım?” Niçin o daima böyle ki? Dünyada durgunluk ve rahatın hep kuruntu olduğunu görüp kendini üzen şeylerin de hep kendi hayalinin, kendi dileğinin eserleri olduğunu düşünerek kendisine, ruhuna karşı bir şey yapamadığından, kendini iyi etmek için bir çare bulamadığından deliren bir hiddet ve öfke duyuyordu. Evvela yerden havalanmak için gökyüzünü kafi bulmayan bir güzel hülya, yüksek bir emel, bir kısmet isteği ile boğulur, o zaman bir hiç için canını verecek hale gelirdi. Fakat sonra yine o hiçlerden biri ile bütün havalanarak yükselme hevesi ile yaralanır, her güzeli bir yara haline koyan incelme duyguları uyanır, hayatıni dünyanın, insanların, ruh ve kalbin ne olduğunu soğuk kanla, kendine karşı bile düşmanca, bir damla şiire mağlup olmayarak, arzularının ne iğrenç, emellerinin ne gülünç, başarılarının ne miskin, bütün saadetlerin, neşelerin, ne kadar süslü olursa olsunlar ne çirkin olduğunu düşünmekten doğan umutsuzluk ve bezginlik ile harap olur; sisli, küflü kalırdı. Ah, ara sıra ruhunu heyecanla ürperten o saf ve güzel anlar devamlı olsaydı... Herkes gibi o da hayatı sade ve masum gözlerle görseydi.(Mehmet Rauf, 2011, 99) 98

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Dağınık Deyiş, yazınımızın ilk romanlarından beri görülmektedir. Aşağıda, Namık Kemal'in ilk ve tek romanı olan İntibah'tan alınan örnekler görülmektedir: Dilaşup'a gelince, zavallı kız, uzun zamandan beri bir yandan sevdiği insanın özlemi, öte yandan Mahpeyker'den gördüğü yüz bin türlü hakaret dolayısıyla, gençliğini ve kaybettiği kavuşma olasılığına yeniden kavuşabilme olasılığının olmamasını bile düşünemeyecek derecelerde yaşamından usanmış ve hele gözünde o kadar değersiz olan bir yaşamın haksız yere gördüğü vefasızlıklarıyla beraber bir kılını dünya ve ondaki her şeyden değerli bildiği sevgilisi yoluna özellikle onun canını kurtarma uğruna feda olmasını, kendisi için elde edilmesi düşünülemeyecek derecede yüksek mutluluk görmüş olduğundan Ali Bey'i pencereden indirinceye kadar böylece gönlünün en çok arzu ettiği yere harcanmış bir fedakarlıkla, dünyanın acılarından kurtulmak üzere bulunduğunu düşündükçe delirecek, bayılacak derecede bir sevinç içinde bulunuyor, ve yalnız dünyada şu geçirdiği zevkli durumun rüya olabilmesinden başka hiçbir düşünce ona üzücü gelmiyordu. (N. Kemal. 2013:131) Namık Kemal, Dilaşup'un durumunu oldukça karmaşık ve dağınık biçimde anlatmaktadır. Okuyucu ölmek üzere olan genç kızın sevinçli mi, yoksa gerçekten mutlu mu olduğunu, sözcük bolluğu ve anlatım uzunluğu nedeniyle, anlamakta zorluk çekmektedir. Aşağıdaki örnekte ise gene sözcük kalabalığı, dikkatleri anlatılmakta olan olayın görüntüsünü gizler gibi olmakta, okuyucu olayı kavrayabilme uğruna parçanın ilk 6 satırını bir nefeste okuyarak dağınıklıktan çıkmak, Ali Bey'in sözlerine ulaşmak istemektedir: Saatlerce bu acı veren durum içinde kaldığından kalbini saran duygularının şiddetinden kanına bütünüyle bir kötülüğe uğramış ve sinirleri büsbütün bozulmuş gibi beyni de tepesine çıkan kanın ateşiyle eriyecek duruma gelmiş olduğu sırada hiçbir şeyden haberi olmayan zavallı annesi ile her türlü günahtan uzak olan suçsuz Dilaşup sokaktan dönerek odaya girince Ali Bey, hemen son nefesinde katilinin ciğerini koparmak için saldıran yaralı asker gibi, son derece sinirli, son derece acımasız bir saldırı ile Dilaşup'un neşeli zamanında koklamaya kıyamadığı o nazik saçlarına sarılarak ve can çekişirken çıkan bağırtılar kadar korkunç bir sesle: -Benlerini kimlere gösterdin, fahişe? Davet pusulasını kime yazdın melun, diyerek zavallı kızın başını yanındaki duvara öyle bir çarptı ki vurmasıyla Dilaşup'un ağzından burnundan kara kanlar dökülerek ölü gibi boylu boyunca yere yıkılması bir oldu... (N. Kemal. 2013:104) Dağınık deyiş her zaman yanlış olan bir deyiş türü değildir. Bazen dağınıklık, betimlemeye tam anlamıyla katkı sağlayabilecek kadar güçlü olabilir. Gülmece türü ve gülmeceye dönük yazılarda bu özellik çok sık görülebilmektedir. Aşağıdaki örnekte, Namık Kemal'in aynı yapıtı İntibah'ta böyle bir özellik sezilebilir: Yaşı yetmişi geçtiği halde kadınlarla düşüp kalkmaktan kendini alamadığı gibi yüzü pek çok çiçek bozuğu olmakla beraber, rengi melez denilebilecek derecede esmer, gözleri, birkaç kez geçirmiş olduğu hastalık nedeniyle hem perdeli, hem de 99

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

çipil, burnu hiçbir zaman izinden kurtulamadığı frengi hastalığıyla çürümüş Frenk inciri gibi hem iri, hem çentik, birkaç çürük diş ile çirkinliği bayağı iğrençlik derecesine gelmiş olan ağzı, gayet geniş, bıyığı ve sakalı ise uyuz hayvan tüyü kadar seyrek bir şey olarak ahlak kötülüğünün usta elinden çıkma bir tablo görünümünde olan o iğrenç kıyafetiyle para gücüyle bile kadınlar tarafından beğenilmediğinden, sataşmış olduğu kadını altınlara boğmakla beraber her türlü eğlencesinde özgür bırakmak, yalnız ara sıra birkaç saat birlikte olmakla yetinmeyi yeterli görmüştü. (Namık Kemal. 2013:76-77) Örnekteki dağınık deyişin betimleme için gerekli olduğu kolaylıkla göze çarpmaktadır. Bu betimlemenin daha dağınığı, aşağıdaki örnekte olduğu gibi, Sami Paşazade Sezai tarafından yapılmaktadır: Bahçeye bakan tarafın alt katında bir salon, salonda mermerden büyük bir ocak, ocağın kenarları mermerler üzerine işlenmiş mitolojik tasvirlerden, bellerinden aşağısı balık şaklinde iki çıplak kız, ocağın üstünde büyük bir ayna, önünde bir ayı pöstekisi, ortada öndördüncü Louis zamanına özgü sanat ve zarafet eserlerinden bir masa, etrafında ayakları ve arkaları yaldızlı iskemleler, yine o devir sanatının güzel örneklerinden ufak bir yazıhane, küçük konuşmalara, gizli görüşmelere uygun, birbirine karşı konularak birbirine bağlanmış koltuklara benzeyen kanepeler; kanepelerin arkasınsında, odanın köşelerinde eski madenleri taklit edilerek yapılmış saksılar içinde Afrika ve Hint doğasının coşkunluk ve bereketini gösterir, uçları tavana dokunacak kadar büyük çiçeklerle, salonun zemini Anadolu güzel sanatlarından olan küçük halılarla döşeli olmakla beraber, üzerinde en nadir hayvanların pöstekileri, yaldızlı, koyu kırmızı duvarlarında Fatih'in İstanbul'a girişini olanca görkem ve büyüklüğüyle gösteren mükemmel bir tablo, diğer tarafında Sainte Helene'in dumanlar içinde kalmış kayaların üzerinde, şahane bakışlı bir kartal gibi istila edici bakışını Avrupa tarafındaki ufuklara dikmiş düşünen Birinci Napoleon'un kocaman bir portresi... (Sezai, Sami Paşazade. 2000: 51-52) Bir tek tümce içine sığdırılmış bu uzun betimleme, yazında bazen, kullanımı yanlış sayılmayan dağınık bir deyiş biçimi sayılabilir. Günümüz yazınına giren Orhan Pamuk da kısa deyişin karşıtı olan hemen tüm deyiş türlerini yapıtlarında kullanmaktadır. Bu yazıda ele alınan örnekler, Pamuk'un yazın alanına ilk soktuğu Kara Kitap'tan verilmektedir. Örnekte, yer ve insan betimlemeleri, eylemler ve düşünceler, ayrıca düşünce, söz, eylem aktarımları birbirine karışmakta, tümceler uzamakta, kimin ne düşündüğü, ne söylediği, kimin, neyi anlattığı karmaşık biçimlerde anlatılmaktadır. Orhan Pamuk, yazın ve dilbilim alanlarında çok önemli etkinlikleri olan düşünce, söz, eylem aktarımlarını iyi kullanamamaktadır: Çok sonraları, kat kat sattıkları Şehrikalp Apartmanından bir başkasına taşındıktan ve binaya, çevredeki benzeri başka binalara olduğu gibi, küçük konfeksiyoncular, gizli gizli kürtaj yapan kadın doktorları ve sigortacı yazıhaneleri yerleştikten sonra, Alaaddin'in dükkânının önünden her geçişinde Galip, apartmanın çirkin ve karanlık yüzüne bakarak Dede'nin bu sözü neden söylemiş olabileceğini merak etmişti. Önce Avrupa ve Afrika'dan, sonra da İzmir'den 100

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

İstanbul'a ve apartmana dönmesi yıllar alan Melih Amca'yı berberin her traşta, meraktan çok ağız alışkanlığıyla Dede'yi sorduğunu, (Efendim, büyük oğlan Afrika'dan ne zaman dönüyor?) ve Dede'nin de bu sorudan ve konudan hoşlanmadığını bildiği için Galip, Dedenin aklındaki uğursuzluğun en büyük ve en tuhaf oğlunun eski karısı ve ilk oğlunu bir gün bırakarak yurtdışına gidişi ve yeni karısı ve yeni kızıyla (Rüya) dönüşü ile ilgili olduğunu daha o zamanlardan sezerdi. (Pamuk, Orhan. 1991:13) Yukarıdaki örnekte, Orhan Pamuk'un genel olarak sık sık yaptığı düşünce, söz ve eylem aktarımları hataları görülmektedir. Dahası, bu aktarımları yazarken içine düştüğü yazım yanlışlarını da bütün bunlara eklemek gerekir. Orhan Pamuk, aşağıdaki örnekte görüleceği gibi, dağınık deyiş kullanmayı yeğlemektedir. Yanlışları aşağıda da sürer: Yirmi iki yıl önce, (demek ki Celal o zaman kendi yaşamındayken) boyunun utanç verici bir hızla attığı ve elinin kolunun daha utanç verici sakarlıklar yaptığı yıllarda, bu sözü ilk işitip gerçekleşebileceğini hayal ettiğinde Galip ilk anda, Anne ve Baba'yla yenen ve herkesin yemek masasını illk açılarla çerçeveleyen duvarların dışındaki sonsuz bir noktaya baktığı o renksiz ve yavan akşam yemeklerinden (Anne: Öğlenki zeytinyağlıdan kalmış, vereyim mi? Galip:Nnnnh, istemem; Anne: Sen? Baba: Ben ne?”) kurtulup Suzan Yenge, Melih Amca ve Rüya'yla birlikte her akşam yemek sofrasına oturabileceğini kurmuştu. Aklına gelen ve başını döndüren başka şeyler de vardı sonra: Pazar sabahları Rüya'yla oynamak (Gizli Geçit, Görmedim) için yukarı kata çıktığında, arada bir de olsa, mavi geceliğiyle gördüğü güzel Suzan Yenge, annesi oluyordu (daha iyi); avukatlık ve Afrika hikayelerine bayıldığı Melih Amca, baba (daha iyi); aynı yaşta olduklarına göre Rüya da, ikiz kardeş; (burada, aklı korkutucu sonuçları irdelerken kararsızlıkla duralıyordu). (Pamuk, Orhan. 1991:39-40) Yukarıdaki örnekte, gene öncesinde olduğu gibi, düşünce, söz, eylem aktarımları, insan, yer ve eylemlerinin betimlemeleri ve anlatımlarının yanı sıra, bir de yazarın kendi yorumları birbiri içine girmiştir. Anlatım dağınıktır. Okuyucu anlamlar ve belki de kendi dünyalarındaki kavramlar denizinde boğulmaktadır. Gevelemeli Deyiş: Verbose Style (Laf Salatası: Verbosity) Nesfield'e göre, dağınık deyişin aşırısı 'Laf Salatası' adı da verilen Gevelemeli Deyiş'i oluşturur. Diğer karşıtları gibi anlatım ve yazım işlemlerinde pek doğru sayılmayan bir niteliktir. (Nesfield:1942:394) Bu tür bir deyişte sözcüklerin çokluğuna verilen dikkat, anlatımdaki olayların içinde bulunan eylemlere verilmesi gereken dikkati gözlerden uzaklaştırmakta, sonunda anlatım yavanlaşmaktadır. Aşağıdaki örnekte bir evin betimlemesi görülüyor. Bir tek tümce içine sıkıştırılmış bu uzun betimleme, gereksiz ve ilgisiz sözcükler ve ayrıntılar çıkarılarak, çok daha kısa tümceciklerle, çok daha kısa bir tümcenin içine yerleştirilebilirdi; Edirnekapı yakınlarında yetmiş seksen sene önceki Osmanlı mimari tarzına göre yapılmış ve en bakımlı ve görkemli ülkeleri, en yüksek uygarlıkları bile yerle bir eden zamanın geçmesiyle bazı köşeleri yere doğru eğildiği görülecek biçimde çökmeye başlamış, görkemli, üzüntülü bir evin, birkeç bin sene önceki mimarinin 101

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

görkemini ve vahşetini andıran sağ tarafında ev eşyasından olarak kıtığı çıkmış bir uzun minder, yüzleri çürümeye açılan pencerelerinden, tarihi belli olmayan ve çoğu zaman yeniçeri isyanları ve zulümlerine dayandırılan yıkıcı, müthiş bir ateşin külü olarak duran bir yangın yıkıntısı gerilmiş iki büyük kanat gibi güneş ışığının girmesine engel olan uzun saçakların etkisiyle keskin bir nem kokusu sinmiş ve yine o nemin etkisiyle sıvalar dökülmeye başlamış. (Sezai, Sami Paşazade. 2000:37-38) Aşağıdaki örnekte, romanın baş kişisi olan esir kızın, yorgunluk, sıla, soğuk ve üzüntü içinde olduğu yere oturmasının betimlenmesi görülmektedir. Sözcük bolluğundan asıl anlatılması ve vurgulanması gereken eylem, gözden uzaklaşıp gitmektedir: Yaşamak için yumuşaklık ve yavaşlığa, okşanmaya ve korunmaya ihtiyacı olan bu yaratığın küçücük kalbi o büyük gecenin korkunç sessizliğiyle yıkıntılardan çıkan müthiş seslerden durmaya ve kuzeyin buzlu dağlarından dökülüp gelen o etkili rüzgar en ince sinirlerine kadar yayılarak, bütün bedeni titremeye başladığı zamanda, Teravet'in ve hanımının sıkıntı ve işkencesinin anısı, soğuğun etkisi ve korkunun şiddetiyle özgürce iş görme ve rahatça hareket etme yeteneğini kaybettiği kalp ve zihnine saldırarak, hayalinin dehşeti ve kuruntularının kuvveti, tek başına hâkim olmaya başlayınca, birdenbire bulunduğu yere oturdu. (Sezai, Sami Paşazade, 2000:22) Bazen, insanın rusal ve düşünce durumunu daha iyi anlatabilmek, pekiştirebilmek için yinelemelere, ya da yeniden anlatımlara gereksinim görülebilir. Psikolojik romanlarda insanı anlatabilmek için böyle bir anlatım türü seçilebilir. Aşağıdaki örnekte bu yöntem görülmektedir. Mehmet Rauf, Eylül'de bu deyiş türünü sık sık kullanmaktadır: Ve demek hala Süreyya'da sevecenlik ve aşk, herşeyi unutup onu sevebilecek kadar içtenlik ve güvenlik bulabiliyor, demek onu sevebiliyordu. Onu sevmek değil, ona ettiği hakaretlerin bağışlanması için yalvarmak gerektiğini düşünüyordu. Çünkü, kuşkusuz ona karşı haksızlığı vardı, o kadar hakaretlerden başka onu haksız saydığı için de haksızlık etmişti; o hep bilmeyerek korurken, kendisi günaha alet olmadığı için kızmış, özellikle bu kızgınlıkta bile haksızlık ederek hemen umutsuzluğa kapılıp onu suçlayarak, bundan bile kendisinin yararlanacağı bir ders çıkarmada kusur etmemiş; isteklerine tam bir özgürlük verip bütün bütün bu isteklerine uymak için her şeyi yapmıştı; oh, bunu şimdi ne kadar küçük, ne kadar güçsüz, ne kadar hain buluyor; bu aşağılık durumda ne kadar eziliyordu. (Mehmet Rauf. 2011:321-322) Dağınık deyişin aşırısı olan Gevelemeli Deyiş, Orhan Pamuk'un anlatımıyla özelliğini daha iyi öne çıkarmaktadır. Deyişin yavanlığı, yalnız uzun tümcelerle değil, yazım yanlışlarıyla, dağınık düzenlemelerle, olayların belli sıralar izlemeyişiyle ve neyin, ne zaman, nerede, kimden sözettiğinin açıkça belli olmamasıyla ortaya çıkarılmaktadır: Üç yıllık evlilikleri boyunca, karşısında sabırsız ve sinirli oturan Rüya'nın bacaklarını sallayarak, saçlarını çekiştirerek, arada bir derinden derine iç çekerek 102

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

ve hırsla ve zevkle sayfalarını çevirerek polisiye romanlar okuyuşunu seyrettiği bu koltukta, terk edildiği gece tek başına otururken, Galip'in aklında hep aynı görüntü vardı. Lise yıllarında, üst dudağının üstünde Galip'ten önce tüyler çıkan ve Galip'ten önce sigara içmeye başlayan sivilceli oğlanlarla, masalarında pervasız hamam böceklerinin dalgın dalgın gezindiği muhallebicilere ve pastahanelere Rüya'nın gidişine tanık olduğunda ya da bundan üç yıl sonra, bir Cumartesi öğleden sonra, onların katına çıktığı zaman (Sizde mavi etiket var mı diye gelmiştim!) annesinin döküntü tuvalet masasında, aynanın başında boyanırken, Rüya'nın sabırsızca bacaklarını salladığını ve saatine baktığını gördüğünde ya da gene bundan üç yıl sonra, bu sefer hiç göremediği solgun ve yorgun Rüya'nın, çevresindekilerce çok mert ve fedakar bulunan ve daha o zamandan 'Emeğin Şafağı' dergisinde kendi imzasıyla ilk siyasi 'tahlilleri' yayımlanan genç bir siyasiyle, yalnızca siyasi olmayan bir evlilik yaptığını öğrendiğinde içinde yükselen değersizlik, yenilgi ve yalnızlık duygusunun görüntüleri (Yüzüm asimetrik, elim sakar, aşırı siliğim, sesim güç çıkar!) değildi, hayır, Galip'in aklındaki. Yalnızca, hayatın bir parçasını, bir fırsatı ya da bir eğlenceyi kaçırdığının resmi vardı Galip'in bütün gece gözlerinin önünde; Kar yağarken Alaaddin'in dükkânının beyaz kaldırıma vuran ışığı. (Pamuk, Orhan. 1991:52-53) Aşağıdaki 5.5 satırlık örnekte, yazar bir sevgiliyi çağırmaktadır. Sözcüklerin bolluğu içinde yitip giden bu çağrı, metnin sonlarına doğru sanki bir çağrıdan çok, bir yargı, ya da bildirim kipli bir uzun tümceye dönüşmektedir: O zaman kibritimi bir daha yakmadan gerisin geriye şehrin ışıklarına dönerken, felaket anlarında ölümü karşılamanın en mutlu yolunun bu olduğunu düşünerek uzak bir sevgiliye acıyla sesleneceğim: Canım, güzelim, kederlim, felaketler zamanı gelip çattı, gel bana, nerede olursan ol, ister sigara dumanıyla dolu bir yazıhanede, ister çamaşır kokan bir evin soğanlı mutfağında, ister dağınık mavi bir yatak odasında, nerede olursan ol, vakit tamam, gel bana; yaklaşan korkunç felaketi unutmak için perdeleri çekili yarı karanlık bir odanın sessizliğinde bütün gücümüzle birbirimize sarılarak ölümü beklemenin zamanı geldi artık. (Pamuk, Orhan. 1991:24) Gevelemeli deyişin dikkati çeken özellikleri, uzun olması ve uzunluğun getirdiği yavavanlığın bazen yinelemelerle de sağlanması, sözcüklerin bol ve hemen hep aynı belirli bir kavramı kapsamasıdır. Uzun Deyiş (Prolixity) Nesfield Uzun Deyiş'i, 'içine gereksiz ayrıntılar ve boş sözler tıkıştırılmış, bunların arasında ana konunun ne olduğunu bulmanın çok güç olduğu can sıkıcı bir deyiş türü' olarak betimler.(s.395) Nesfield, aynı zamanda, bu deyiş türünün Dağınık Deyiş ve Gevelemeli Deyiş'le karıştırılmamasını da ister. Uzun deyişte, okuyucuyu sıkan sözcüklerin bolluğu ve yoğunluğu değil, fazladan söz edilen ve ana konuyla ilgisi çok az olan ya da hiç olmayan olayların eklenmesi ve konuyla ilgiliymiş gibi verilmesidir. Psikolojik romanlarda oldukça çok sık görülen bu tür bir deyiş türü, ayrıca bazı romancıların anlatım yöntemi olarak da görülmektedir. Aşağıdaki örnekte, Mehmet Rauf, anlattığı düşünce ve ruh durumlarını pekiştirmek için uzun deyiş türünü seçmiş olabilir: 103

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Birkaç gündür o kadar mesut eden güven yerle bir olarak yerine büyük bir şüphe, boğan bir umutsuzluk,,, Kendisi Suat'ın hayatında hiçbir şey, bir eğlence iken, Süreyya onun sahibi, emredeni, kocası idi; onların hayatları birbirinin idi; o onu bakir ve masum almış, senelerce onunla yaşamıştı. Hatta Suat kendisini sevseydi bile onun gibi olmasına her şey engeldi. Bu evlenmeden, Süreyya'dan başka, bütün maddiyattan başka, bütün manevi şeyler de engeldi. Geçmişi onundu, onunla yaşamıştı, onunla yaşıyordu ve onunla yaşayacaktı. Şimdi kendileri birbirinin olsalar bile hiçbir zaman öyle olamayacaklardır. O onun karısı idi, birçok zaman karısı olmuştu, saadet ve zevkle olmuştu, hiçbir vakit bu hatıraları, zevk ve saadeti kendisi mahvedemeyecekti... Bu kadar sevdiği bir kadını sanki aralarına kendisi de katılarak kirletmiş olacaktı! Bunda kendisini taşkınlığa sevkeden bir fenalık görüyordu. (Mehmet Rauf. 2011:219) Psikolojik düşünce biçiminin açıklanabilmesi için böyle bir yöntem gerekli olabilir, Okuyucu okuduğu metnin anlatılış ve deyiş türünün ortaya konma nedenini bildiği sürece kendini metin içinde yitip gitmiş gibi duyumsamayacaktır. Psikolojik romanlarda böyle bir deyiş türünün kullanılma nedenlerinden birisi de belki bu yüzden olabilir. Aşağıda anlatılmaya çalışılan olayda, neyin anlatıldığı, nerede anlatıldığı, niçin anlatıldığı, kimin nerede, ne yaptığı birbirine girmiştir. Uzun deyiş, birbirleriyle ilgili olan ve olmayan bir sürü olayla karmaşık bir anlam ve kavram yumağını okuyucunun önüne atmaktadır: Eskiden 'Sahil Yolu' denilen, şimdiyse daha çok bir dağ yoluna benzeyen asfalttan geçen arabaların kornalarını dinleyerek indiğim leş kokulu bu karanlığın sessizliğinde, arabayı ararken, içlerinde boğuldukları çuvallardaki iki büklüm durumlarını hala koruyan saray kumpasçılarının ve haçlarına ve asalarına sarılı Ortodoks papazlarının bileklerine gülle bağlı iskeletlerine rastlayacağım. Tophane rıhtımından Çanakkale'ye asker gönderen Gülcemal vapurunu torpillemek isterken, uskuru balıkçı ağlarına, burnu da yosunlu kayalara çarptıktan sonra deniz dibine çöken İngiliz denizaltısının soda borusu gibi kullanılan periskobundan çıkan mavimsi dumanları görünce, oksijensizlikten ağzı açık kalmış İngiliz iskeletlerinin temizlendiği ve kadifeyle kaplı albay koltuğunda Çin porselenleriyle akşam çayını artık Liverpool tezgâhlarında imal edilmiş yeni yuvalarına huzurla alışan vatandaşlarımızın içtiğini anlayacağım. (Pamuk, Orhan. 1991: 23) Aşağıdaki örnek, kimin, kimin hayalini kurduğunu 6 satırlık uzun bir tümce içine saklamaktadır: .. Şaşırtıcı olan şey ise, ücra bir Anadolu kasabasındaki evinde kurduğu bir hayali bana yazan değerli okurum Mehmet Yılmaz'dan, on yedi yüz yıl önce, bu hayali kurup 'Ankayı Mugrib'inde yazan İbn Arabi'ye, bizden bin yüz on bir yıl önce, O'nun kurtardıklarını peşine takıp İstanbul'u Hristiyanlardan feth edeceğini rüyasında gören filozof El Kındi'den, çok sonraları gerçekleşen bu rüyanın bir arka sokağında, Beyoğlu'ndaki bir manifaturacı dükkanında makaralar, düğmeler ve naylon çoraplar arasında, O'nun düşünü kuran tezgahtar kıza kadar, herkesin büyük kurtarıcıyı düşlerken ve beklerken O'nun yüzünü bir türlü hayal edememesi. (Pamuk, Orhan.1991:140) 104

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Aşağıdaki alıntı ise Uzun Deyiş'in gereksiz yerde bir gizeme nasıl dönüştürülebileceğine (!) ilişkin güzel bir örnektir. Aşağıdaki parçayı okuyan okuyucu, uzun tümceyi anlamayı çoktan bırakarak, onun yerine, kimin, neyi ne anlamda anlatmaya çalıştığını anlamaya çalışacaktır: Çok sonra, telefonu sessizce kapayıp fişten çektikten sonra Celal'in defterleri, eski kıyafetleri, dolapları ve yazıları arasında kendi anılarını arayan bir uykudagezer gibi bir araştırma yaptıktan sonra, pijamalarını giyip yattığı Celal'in yatağında, Nişantaşı Meydanı'ndan gelen akşam gürültülerini dinleyerek uzun ve derin bir uykuya dalarken Galip, uykusunun en güzel yanının insanın olduğu kişiyle bir gün yerine geçeceğine inanmak istediği kişi arasındaki gözyaşartıcı uzaklığın unutulması kadar, duyduklarıyla hiç duymadıklarını, gördükleriyle hiç görmediklerini ve bildikleriyle hiç bilmediklerini huzurla birbirine karıştırabilmesi olduğunu bir kere daha anladı. (Pamuk, Orhan.1991:338) Sonuç Özlü Deyişin karşıtlarından Dağınık Deyiş, Gevelemeli Deyiş ve Uzun Deyiş çok az ama önemli ayrımlarla birbirinden değişik yazım ve anlatım yolları gösterebilmektedir. Bu ayrımlar her üç deyiş türünü birbirinden ayıran etkin ve önemli özellikler olmasına karşın, birinde bulunan bir özellik, bir bu gruptan başka bir deyiş türünde, bir başka özellikle birlikte görülebildiğinden, Dağınık, Gevelemeli ve Uzun Deyiş biçimlerini birbirinden ayırmak güçleşmektedir. Deyiş türlerinin ana öbekleri içinde Özlü Deyiş, karşıtlarına göre ana grupta ve daha etkin olduğu ve ilk incelemelerde ana grup deyişleriyle göz önüne alındığından, karşıtları, diğer ana deyiş karşıtları gibi daha sonra ele alınmaktadır. Oysa en az ana grup deyişleri gibi karşıtlar da önemlidir. Dağınık, Gevelemeli, Uzun deyiş türlerinin ortak noktaları, her üçünün de uzun olmasında birleşmektedir. Basit Deyiş'ten bu yana ele alınan bütün deyiş tür ve grupları yazınsal deyiş türleri içinde olduğundan, ortaya çıkarıldıkları zamanlardan bu yana dilbilimsel özellikleri yönünden incelenmemiş, aslında bu deyiş türleri nesnel dilbilimsel nitelikler gösterememişlerdir. Şu anda ele alınan özellikleri yazınsal yönlerden olduğu için, daha çok öznel, kuramsal ve bir bakıma bireysel etkileşim ve yorumsal nitelikte olmakta, bu deyiş türleri, özellikleri ve ayrımları birbirine karışmış gibi görünmektedir. Kaynakça Atay, Oğuz. (1972). Tutunamayanlar. İletişim Yayınları: İstanbul. Atsız, Yağmur. (1976). Yeni Türk Edebiyatından Seçmeler. Şiir, Hikaye, Deneme. Sander Yayınları: İstanbul. Kemal, Namık. (2013). İntibah. Evrensel İletişim: Ankara. Nesfield, J. C. (1942). Matriculation English Course. Macmillan: London. Pamuk, Orhan. (1991). Kara Kitap. Can Yayınları: İstanbul. Rauf, Mehmet. (2011). Eylül. Parıltı: İstanbul. Sami, Şemsettin. (2007). Talat ile Fitnat'ın Aşkı. İskele Yayıncılık: İstanbul. Sezai, Sami Paşazade. (2000). Sergüzeşt. Mercek Yayıncılık: İstanbul. Turan, Güven. (2015). Yaz Üçgeni. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.

105

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Web Kaynakları Şehabettin, Cenap, Namık Kemal, İsmail Sevük: http://www.tevarih98.com/?Syf=15&cat_id=62&baslik_name=w5xubMO8IEtpxZ 9pbGVyaW4gQcOnxLFrbGFtYWzEsSDDlnpkZXlpxZ9sZXJpLVZlY2l6ZWxlcmk= (Son kontrol:14.11.2014)

106

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

A.P. ÇEHOV’UN İLK DÖNEM ÖYKÜLERİNDE KISA DEYİŞ BREVITY IN A.P. CHEKHOV’S EARLY FICTION ART Mehmet ÖZBERK Rabiye ÖZBERK Özet Ünlü yazar A.P. Çehov (1860-1904) öykü ve piyesleriyle Rus ve dünya edebiyatında eşsiz bir konuma sahiptir. Çehov ‘kısalık yeteneğin kardeşidir’ aforizmasıyla kendi üslubunun ve yazın sanatının genel bir değerlendirmesini yapar. Az sözle çok şey anlatabilme ve bunu akıcı ve sade bir deyişle yazıya dökebilme yeteneği Çehov’u diğer edebiyatçılardan ayıran en önemli yönüdür. Betimleme konusunda aşırıya kaçmayan sanatçı, yüzlerce öyküsünde kullandığı her bir cümleye müzikal bir kalite vermeyi amaçlar. 1883-1887 yılları arasında kaleme aldığı öykülerinde Çehov, kısa deyiş (kısa anlatım tarzı) kullanarak Rus edebiyatında yeni bir janr oluşmasını sağlar. Bu bildiride, Çehov’un ilk dönem öykülerinde kısa deyişin yeri üstünde durulmuştur. Anahtar Sözcükler A.P. Çehov, Çehonte, 19. yüzyıl Rus edebiyatı, kısa deyiş, kısa öykü

Anton Pavloviç Çehov 29 Ocak 1860 tarihinde Taganrog şehrinde dünyaya gelir. Babası küçük bir esnaf, annesi ev hanımıdır. Kabiliyetli, sert karakterli ve ahlaklı bir babanın oğlu olan Çehov annesinin iyi, kibar ve zeki bir kadın oduğunu belirtir. Dört erkek ve bir kız çocuğun büyüdüğü Çehov ailesinde tüm kardeşler sanatçı olmuştur. Müzisyen, yazar ve ressamın yetiştiği bu evde ünlü yazar ileride

yazacağı

günlüğünde

şöyle

diyecektir:

“Yeteneğim

baba

tarafından, ruhumsa anne tarafından gelmiştir” (Ryabinina, 2012: 95). Babasının iflas etmesi sonucunda tüm aile 1876 yılında Moskova’ya taşınır. Ancak Çehov gimnazyumunu bitirmek için Taganrog’da kalır. Üç sene burada yaşayan Çehov, özel ders vererek hem kendi geçimini sağlar hem de ailesine yardım eder. Daha gimnazyum yıllarındayken edebiyata olan merakı herkesin dikkatini çeker. Bu dönemde mizah



Araş. Gör., Dr., Artvin Çoruh Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü, e-posta: [email protected]  Araş. Gör., Gazi Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü, e-posta: [email protected]

107

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

öyküleri kaleme alarak Moskova ve Peterburg’da yayım yapan ‘Oskolki’, ‘Budilnik’, ‘Strekoza’ gibi dergilerde takma adlarla yayımlar. 1879

yılında

Çehov

Moskova

Üniversitesi’nin

Tıp

Fakültesi’ne

kaydolan Çehov 1884 yılındaysa doktor ünvanı alır. Kısa bir süre asıl mesleğini sürdüren sanatçı daha sonra gimnazyum döneminde yayımladığı öykülerini ‘Melpomene Öyküleri’ (Skazki Melpomenı, 1884) adlı derlemeyle okuyucuya sunar. Olumlu eleştiriler sonucunda Çehov doktorluğu bir yana bırakarak edebiyat yolunda ilerlemek ister. İki yıl sonra ‘Rengarenk Öyküler’ (Pyostrıye rasskazı) adında yeni bir derleme çıkarır. 1887 yılındaysa ‘Alacakaranlıkta’ (V sumerkah) derlemesiyle edebiyat dünyasında yerini sağlamlaştırır. Bu eserin başarısıyla Rus edebiyatında oldukça önemli bir yeri olan ‘Puşkin Ödülü’nün sahibi olur. Aynı zamanda Çehov ilk piyesi olan ‘İvanov’u bu tarihte Korşa Tiyatrosu’nda sahneye koyar. Çehov oldukça üretken bir yazardır. Rus toplumunun içinden seçtiği ve

her

kesimi

sergileyen

karakterleriyle

ardı

ardına

öyküler

yayımlamaya başlar. 1890 yılında Sahalin adasına giderek sürgüne uğrayan insanları gözlemler. ‘Sahalin Adası’ (Ostrov Sahalin) adlı derlemesi de bu gezinin sonucunda ortaya çıkar. Acı çeken mutsuz insanları resmettiği bu eserin ardından sanatçı tüberküloz hastalığına yakalanır. 1897 yılında Kırım’a tedavi için gider ve burada edebiyatın en önde gelen isimlerinden Tolstoy, Gorki ve Korolenko’yla buluşur. Dönemin en ünlü tiyatrocularıyla ve yayın evi sahipleriyle arkadaşlık kurar. 1901 yılında ünlü tiyatro oyuncusu O.L. Knipper ile evlenir. Moskova yakınlarında Melihovo köyünde bir ev satın alarak ömrünün kalan son altı yılını ailesiyle burada geçirir. Bir yandan yazmaya devam eden sanatçı diğer yandan köydeki çocuklarla ve hastalarla ilgilenir. Burada okul ve küçük bir hastane kurulmasına yardımcı olur. 1904 108

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

yılında

Almanya’ya

tedavi

için

giden

Çehov,

Badenweiler

kaplıcalarında hayata gözlerini yumar. Toplamda altı yüz civarında öykü ve on yedi piyes kaleme alan sanatçının son eserleri ‘Gelin’ (Nevesta) adlı öyküsü ve ‘Vişne Bahçesi’ (Vişnyovıy sad) adlı piyesidir. Çehov’un kendi üslubunu göstermeye çalıştığı 1883-1887 yılları arasını kapsayan ilk dönem öyküleri tüm edebi sanatında büyük öneme sahiptir. Sanatçının ilk öyküleri mizah yansıtırken sonraki öyküleri hiciv doludur. Bu bildiride ele aldığımız öyküler, yazarın edebiyat dünyasına giriş yaptığı, kendi anlatım tarzını bulmaya çalıştığı, diğer edebiyatçılardan farklı yönünü göstermeye istediği ilk eserleridir. Ünlü Rus dilbilimci Eyhenbaum, Çehov’u yazın sanatını ve seçtiği konuları şöyle açıklar: “Çehov’a yazmak için belirli bir konu yerine, sıradan bir insan ya da karakteri ortaya koyan sıradan bir durum yeterlidir” (Tyupa, 1989: 13). Çehov, hayatın içinde her daim görmeye alışık olduğumuz beklenmedik komik durumların, sıradan karakterlerin, küçük ve lüzumsuz insanın yazarıdır. Sanatçının yaşadığı dönemi yansıtan bu karakterler en yalın haliyle toplumun konuştuğu dili kullanır. Çehov’un edebiyat dünyasına girdiği dönemde yazdığı öykü sayısı yayımladığı öykü sayısından daha fazladır. Sanatçı uzun olduğu gerekçesiyle birçok öyküsünü yarım bırakmak zorunda kalır. Bu konuda duyduğu üzüntüyü 12 Ocak 1883 tarihli mektubunda Peterburg'da yayım yapan ‘Oskolki’ dergisinin redaktörü N.A. Leykin’le şöyle paylaşır: “Bu sınırlamalar bana bazen çok zor geliyor. Örneğin, siz 100 satırdan fazla yazıları kabul etmiyorsunuz, elbette bunun bir sebebi vardır. Ben bir konu buluyorum ve yazmaya koyuluyorum. Ancak bu ‘100 satırdan uzun olmayacak’ düşüncesi daha ilk satırdan elimi

bağlıyor,

beni

yazmaktan

alıkoyuyor.

Olabildiğince

elimi

sıkıyorum, süzgeçten geçiriyorum ve bu nedenle, bazen izlek ve biçim hasar alıyor. Öyküm bittikten sonra saymaya başlıyorum. 100-120-140 109

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

satır diye saydıktan sonra da korkuyorum ve size göndermekten vazgeçiyorum” (Fortunatov, 1996: 15). Görüldüğü üzere, Çehov'un üslubunda kısa deyişi seçmesinin en önemli nedeni öyküsünü yayımlatma telaşıdır. Antoşa Çehonte ve bunun gibi daha birçok takma isim altında gimnazyum yıllarında kaleme aldığı bu öykülerde sanatçı bir yandan kısa ve öz yazmalı diğer yandan okuru düşünmeye zorlamalıdır. Kısa deyiş zamanla yazarı diğer edebiyatçılardan ayıran en önemli yazın yeteneği haline gelir. Gereksiz ve uzun betimlemelerden, aşırı ayrıntılardan arınmış olan kısa deyiş, Rusya edebiyatında kısa öykünün de temellerini atmış olur. Çehov kardeşi Aleksandr’a yazdığı 11 Nisan 1889 tarihli mektubunda “Kısalık yeteneğin kardeşidir” (Fortunatov, 1996: 107) görüşünü belirtir. Sanatçının yeni öyküleri, öncülleri olan Puşkin’in, Gogol’ün, Leskov’un, Dostoyevski’nin, Tolstoy’un, Saltıkov-Şçedrin’in, Turgenyev’in

kaleme

aldıkları

öykülerden

açıkça

sıyrılmaktadır.

Sanatçının Rus edebiyatına getirdiği yenilik hakkında Tolstoy şu görüşü savunur: “Çehov, bence, tüm dünya için yeni, tamamıyla yepyeni yazım biçimleri meydana getirmiştir… Bir sanatçı olarak Çehov diğer Rus yazarlarla, Turgenyev’le, Dostoyevski’yle ve hatta benimle bile asla kıyaslanamaz” (Tyupa, 1989: 13). Tolstoy’un belirttiği bu yenilik üslup ve hacim açısından edebiyatta yeni bir janr olan kısa öykü olduğu söylenebilir. Çehov’a göre kısalık harcanan emekle ters bir orantıya sahiptir. Bir öyküye verilen emek ne kadar çoksa onu yazması da bir o kadar kısadır. Öyküdeki bir sözcük bile diğerini dışta bırakmamalı ya da başka bir sözcükle değişmemelidir. Edebiyatta açtığı bu yeni yol hakkında Çehov şunu söyler: “Benim tarafımdan yazılmış her şey beşon yıl sonra unutulacak, ama benim tarafımdan açılan yol sapasağlam kalacaktır. Benim hizmetim bundadır” (Andaç, 2008: 181). 110

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Çehov için kısa deyiş metnin sadece hacmiyle ilgili bir durum değildir, aynı zamanda anlatım gücünü, sanatın amacına uygunluğunu, ifadenin etkinliğini gösterebilmektir. Çehov’un öykülerindeki kurgusal yapıyı sadece biçimsel bir yöntemin değil, imgelerin ve izlekin oluşturduğunu

görürüz.

Bu

doğrultuda

tüm

ögeler

birbiriyle

uyumludur, birbirini tamamlar ve ana bütünden ayrılmaz. Bu konuda dilbilimci Fortunatov şu görüşü savunur: “Çehov öyküdeki gereksiz yerlerin daha çok giriş ya da sonuç kısmında olduğunu görüşündedir. Bu nedenle eserini tamamladıktan sonra ya gereksiz detayların kısaltılmasını ya da tamamen çıkarılmasını düşünür” (Fortunatov, 1996: 31). Çehov iyi bir yazar olduğu kadar iyi bir okurdur da. Yazdıktan sonra kendisini okurun yerine koyar ve eserini tekrar gözden geçirir. Edebi yazının hemen zihne girmesini ve bir anda kavranması gerektiği düşüncesini savunduğu için okurun dikkatini dağıtmak ve onu yormak

istemez.

Çehov’un

hayatın

her

kesiminden

gelen

kahramanları yaşadıkları dünyada, diğer insanlar içinde kendileri gibi olanların yolunu ararlar. Çehov beklenmedik bir sonla biten hızlı bir kurguda dinamiği ön planda tutar, öykünün sonu girişiyle karşıt bir duruma gelir. Oldukça geniş bir şekilde diyaloglara yer verir. Öykünün yapısını oluşturan serim-düğüm-çözüm bütünlemesine karşı çıkar. 'Şişman ile Zayıf' (Tolstıy i tonkiy, 1883) öyküsünde düğüm ve çözüm vardır; 'Bukalemun' (Hameleon, 1884), 'Albion Ülkesinin Kızı' (Doç Albiona, 1883) ve 'Suçlu' (Zloumışlennik, 1885) öykülerindeyse sadece düğüm bulunur. İngiliz yazar H.E. Bates’in kısa öykü tanımı Çehov’un yazın sanatını aslında özetler niteliktedir: “Yazarın istediği her şey bir kısa öykü olabilir. Bir atın ölümünden, genç bir kızın ilk aşkına; hiçbir kurgunun bulunmadığı durağan bir betimlemeden, hareketli ve hızlı olayları yer 111

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

aldığı ve şaşırtıcı bir sonu olan hareketli bir düzeneğe (…) kadar her şey kısa öykü olabilir” (Bates, 2013: 9). Sanatçı öykülerinde ayrıntının oranını belirlerken ona bitmemişlik havası

da

katar.

Bu

sayede

okur

öykünün

sonunda

kendi

düşünceleriyle baş başa kalır. Gereksiz laf kalabalığından kaçınarak sözcükleri en yalın haliyle kullamayı tercih eder. Doğrudan, açık, sade, yalın, kısa ve net ifadelerle yazar, gerektiğinde okuyucunun ruh halini de sarsmasını bilir. Bunun en güzel örneğine, ülkemizde de sevilerek okunan ve üstünde incelemeler yapılan ‘Memurun Ölümü’ (Smert çinovnika, 1883) adlı öyküde rastlarız. Tiyatro izlerken istemeden öndeki koltukta oturan üst rütbeli bir General’in başına aksıran memur Çervyakov, bu ayıbını nasıl telafi edeceğini bilemez. Defalarca özür dileyen, yaptığından büyük pişmanlık duyduğunu belirten başkahramanı General ciddiye bile almaz: “-Dün efendimizi, buyurduğunuz gibi alay etmek için rahatsız etmeye gelmemiştim. Aksırırken üstünüzü başınızı berbat ettiğim için özür dilemeye gelmiştim. Hem alay etmek benim ne haddime? Bizler alay etmeye kalkarsak, o zaman, yani, insanlara saygı diye bir şey kalır mı?, diye yakındı Çervyakov. Mosmor kesilen, sinirinden tir tir titreyen General, birdenbire: -Defol!, diye bağırdı. Dehşetinden yüzü kireç gibi olan Çervyakov, fısıltılı bir şekilde: -Ne buyurdunuz?, diye sordu. General ayaklarını yere vurarak: -Defol!, diye tekrar bağırdı. Çervyakov'un içinde bir şeyler koptu. Hiçbir şey görmeden, hiçbir şey işitmeden, geri geri kapıya gitti, sokağa çıktı, yürüdü. Bir makine gibi evine gelince, üniformasını çıkarmadan kanepeye uzandı ve... öldü” (Çehov, 1960: 31).

Bu öyküden anlaşılacağı üzere mizah trajik bir hal alır. Çözüm bölümünde betimlenen ani ölüm kısa ve özdür. Çervyakov’un tam olarak ölüm nedeni, öncesinde ve sonrasında yaşananlar hiçbir ayrıntıya

girilmeden

resmedilir.

Rus

bürokrasisine

ve

fertler

arasındaki sosyal statüye de açık bir göndermede bulunan Çehov ‘Şişman ile Zayıf’ öyküsünde aynı temayı işler.

112

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Sosyal sınıf farkını karşıtlıklar üzerinden gösteren Çehov’un bu öyküsünde

iki

çocukluk

arkadaşı

bir

tren

garında

tesadüfen

karşılaşırlar. Zayıf olarak betimlenen evli ve çocuğu olan alt dereceden memur Porfiri ve Şişman olarak betimlenen gizli müşavir olan Mişa. Öykünün serim kısmında Şişman gar restoranında yemeğini yer ve: “Yağlı dudakları olgun vişneler gibi parıldıyordu. Şarap ve turunç çiçeği kokuyordu”. Zayıf’ın ise elinde bavul, bohça ve kutular vardır: “Etrafa kurutulmuş et ve kahve telvesi kokusu yayıyordu” (Çehov, 1960: 72). Yedikleri yemek bile kısaca bu iki eski dost arasındaki sınıf farkını ortaya koymaktadır. Büyük bir içtenlikle kendi yaşadıklarını anlatan ve ailesini tanıtan Zayıf, Şişman’ın iki yıldız derecesine kadar yükseldiğini öğrenir. Bunun üstüne: “Zayıf ansızın sarardı, taş kesildi. Ardından, yüzü yaygın bir gülümseyişle tüm yönlere doğru eğik bir hal aldı. Adeta yüzünden ve gözlerinden etrafa kıvılcımlar saçılıyordu. Büzüldü, ufaldı, kamburlaştı” (Çehov, 1960: 74). Şişman kendisine ‘Saygıdeğer efendim!’ demeye başlayan arkadaşının üstlerine karşı saygısının yersiz olduğunu söyler, buna karşı çıkmak ister ancak: “Zayıfın yüzünde öyle yoğun bir kulluk ifadesi, öyle bir tatlılık ve aşırı saygının verdiği öyle ekşilik vardı ki, müsteşarın midesi kalktı” (Çehov, 1960: 74). Öykünün çözüm kısmında iki eski dost ayrılırken buluştuklarında olduğu gibi ‘tatlı bir kendinden geçmişlik hali’ yaşarlar: “Kişilerin iç dünyalarını, yansıttığı yaşama biçimleri, ve ilişkilerinden anlarız. Kısa betimlemeler, kişilerin karakteristik özelliklerini konuşma yöntemiyle kendi sözlerinden ya da karşık kişilerin izlenimlerinden vermesi… onun öykücülüğünün birer biçimsel özelliğidir” (Andaç, 2008: 192). Çehov’un öykülerindeki kısa deyişi hem metin hem de dil bilgisi sınırları açısından değerlendirmek gerekir. Hint-Avrupa dil ailesinin Slav Dilleri grubunun Doğu Slav Dilleri alt grubuna dahil olan Rus dili önden ve sondan eklemeli çekimli bir dildir. Sonuna getirilecek bir yapım ekiyle ‘adlar’ küçüklük ve sevimlilik ya da büyüklük ve kabalık 113

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

kazanabilir. Çehov dilin bu yapısal özelliğini de sanatında kullanarak kısa anlatım tarzını pekiştirir. Örneğin, toplumsal psikolojiyi en iyi anlattığı ‘Bukalemun’ öyküsünde polis müfettişi Oçumelov üst makamları olan General'e ve kardeşine saygı dolu tavrını göstermek için üçüncü çoğul sahıs şeklinde ve sevimlilik ifade eden '–ец' yapım ekini kullanır, (брат- братец): “Generallerin kardeşceğizleri gelmişler”. Sıradan bir sokak köpeği sandığı ve ortadan yok etmek istediği köpeğin

aslında

General'in

köpeği

olabileceğini

düşündüğünde

Oçumelov kendini ısırmasından bile hoşlanır. Bu üslup değişikliği yine küçüklük ve sevimlilik katan bir yapım eki olan '–к-' aracılığıyla gösterilir,

‘köpek-köpekcik' (собака - собачка): “Al şunu, fena bir

köpek değil, neşeli bir yaratık, arkadaşının parmağını ısırmış hahaha! Gel bakalım niye titriyorsun? Hırr…kızmış…tatlı, küçük köpekcik” (Çehov, 1960: 271). Öykü Karakterlerinin Soyisimleri Karakter

Anlamı

Memur Çervyakov

Çervyak - Solucan, duygusuz, kayıtsız

Polis müfettişi Oçumelov

Oçumelıy – Muhakemesini kaybetmiş kişi

Nalbant Hryukin

Hryuk – Domuz bağırtısı

Bekçi Jratva

Jratva – Zıkkımlanma, tıkınma

Memur Panihidin

Panihida – Cenaze töreni

Müsteşar Kladbişçenski

Kladbişçe- Mezarlık

Memur Trupov

Trup - Ceset

Başçavuş Prişibeyev

Prişibat – Vurarak zarar vermek- öldürmek/ Ezmek, içini karartmak

Emekli Toprak Ağası Vivertov

Vivert – Hile, tertip

Müvekkil Derevyaşkin

Derevo – Odun

Koro Şefi Gradusov

Gradus – Derece

Meyhaneci Samopliuyev

Sam-o-plevat- Kendini boş vermiş

114

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Yukarıda verdiğimiz tabloda görüldüğü üzere, Çehov karakterlerine soyisim verirken onların kişiliklerine uygun olmasına dikkat eder. Bu şekilde okur üstü kapalı ve kısa bir şekilde kahraman hakkında bilgi sahibi olur. Çehov’u diğer edebiyatçılardan ayıran en önemli dil özelliği, kısa deyişi ustalıkla kullanabilmesidir. Az sözcükle daha çok mesaj

verme

yeteneği

olan

sanatçı

Rus

edebiyatının

dünyaya

kazandırdığı en önemli isimlerden biridir. Çehov eserlerinde kullandığı dille, küçük ve lüzumsuz insan betimiyle, anlatım şekliyle ve mizah anlayışıyla edebiyata büyük katkıda bulunur. Öykülerindeki kısa deyiş Rus edebiyatına kısa öykü janrını da kazandırmış olur. Sanatçı aynı zamanda kendisinden sonra gelen Bunin, Zoşçenko, Remizov, Bulgakov, Teffi ve Nabokov gibi XX. yüzyıl yazarlarının öykülerine etki eder. KAYNAKLAR Andaç, F. (2008). Öykü Yazmak Öyküyü Düşünmek, İstanbul: Doruk. Bates, H. E. (2013). Yazınsal Bir Tür Olarak Kısa Öykü, 2. Baskı, Çev. Gökçen Ezber, İstanbul: Bilge Kültür Sanat. Çehov, A.P. (1960). Sobraniye soçinenıy v dvenadtsati tomah, Tom 2, Rasskazı 1883-1885, Moskva: Hud. Lit. Fortunatov, N.M. (1996). Taynı Çehonte, o rannem tvorçestve A.P. Çehova, Nijnıy Novgorod: NGU. Ryabinina, N.V. (2012). İzuçayem istoriyu russkoy literaturı XX veka, Moskva: Flinta. Tyupa, V.İ. (1989). Hudojestvennost Çehovskogo rasskaza, Moskva: Vısşaya Şkola.

115

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

BREVITY AND TERSENESS IN ERNEST HEMINGWAY’S A DAY’S WAIT AND IN ANOTHER COUNTRY: A STYLISTIC ANALYSIS Behbood Mohammadzadeh Cyprus International University, Faculty of Education Department of English Language Teaching Adesanya M. Alabi Cyprus International University, Faculty of Arts and Sciences Department of English Language & Literature Abstract Stylistics investigates the literary devices which are utilized in literary texts by writers in order to create and highlight an expressive, rhetorical and aesthetic content in their texts. Brevity and terseness takes a significant role in which Ernest Hemingway reflects his views in his works titled A Day’s Wait and In Another Country. This study will examine brevity and terseness the author uses to convey his great ideas without verbose expressions. The literary style of the texts, the dramatic dialogues, and the metamorphosis of the language from one stage to another will also be given an insightful literary analysis and interpretation. Keywords Hemingway’s Style, Brevity and Terseness, Sentence complexity, Word Choice, Introduction The linguistic competence of a writer is revealed by a stylistic analysis at which the language utilization and the word choice are known and given a contextual meaning in the sentential presentation of a given topic. The stylistic analysis requires an adequate accumulation of thoughts and understanding as they are expressed in a concise and objective manner. The ability and insight to visualize a quintessential thought give it an explicit interpretation as it is conceptually imagined and penned down by the author that gives room for a productive incorporation and perceptiveness. As a stylistic analysis, this study will examine brevity and terseness as a writing style in Hemingway’s A Days Wait and In Another Country. According to Laurence Goldstein “ The achieving of brevity in communication is a wonderful, multi-faceted skill and raises deep and important issues in the linguistics, philosophy, and in area of cognitive science (Goldstein, 2013: 20). In the process of analyzing a writer’s style, a great sense of objectivity is crucial; one must not deviate from the conceptual theme of the author. 116

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

However, it is imperative to realize that an intelligible way of conveying an idea is good, but it is also very essential to understand that sometimes the hearer’s or reader’s understanding of the author’s thoughts may be different from what the author means. The author has a different and distinctive ideological view about what he writes while the readers or the hearers may see it in different perspective. Fernald James maintains that: To say what one means so that it will be readily understood by someone else would seem to be one of the simplest and easiest things imaginable. As a matter of fact it is one of the most difficult. It is probable that one mind never exactly expresses its meaning to another if uses so simple an expression as “it is a fine day”, that does not necessarily convey to the mind of the hearer the same thought that was in the mind of the speaker. The speaker may be thinking of the beauty of the scenery, the light on the hills, the sunlit clouds, and floating across the sky; the hearer may think the only the general agreeableness of the weather, and of the fact that he does not need an umbrella.(Fernald John,2005:267)

Brevity is going to be the main focus of our topic as a stylistic approach to Ernest Hemingway’s A Day’s Wait and In another Country. The techniques and the mechanism that give the two texts a sublime value and the approach at which he uses to convey his embellished ideas and thoughts in a brief and short manner will be critically examined and analyzed holistically. Hemingway as a realistic writer that brings his environment under focus in expressing his ideas uses his personal experience. The irony of his two texts is that, they are the works of fiction that are not fictional. Brevity, therefore, becomes the principal tool at which Hemingway utilizes to gain and arrest the attention of his readers. In this critical perspective, we will be talking about the perception in which Hemingway views his world of words and the interpretative significance of his diction. In this sense, the linguistic style that is far from complexity makes Hemingway’s work unique. His avoidance from verbose expression will be explicitly identified in the fluidity of the analysis. Fernald James further highlights that: Brevity when it becomes confusing is not a virtue, but a vice. The good and safe rule is, never sacrifice clearness or force for the sake of brevity. When in doubt be explicit. True brevity makes sure of saying that, the saying of which is the only object for speaking or writing. (Fernald James, 2005:357-58)

Therefore, a writer who has acclimatized himself with the idea of principle of brevity will definitely learn how imperative it is to know the economy of space and time. Stylistics becomes crucial in analyzing and interpreting any literary work of art. The style in which the text could be analyzed and interpreted should not be based on the individual judgment but should be given an objective distinction. A writer is expected to give room for an 117

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

interpretative significance and understanding of his work; not foregrounding the significant message of the text. Some Statistics on the Two Texts For the purpose of giving the characteristics of A Day’s Wait and In Another Country, we will make a comparison between the two texts and the Ellegard norm for sentence length and the main category of grammatical words. The table below is the statistical analysis of the texts.

Ellegard Norm

Noun Average Sentence Length 17.8 27.2%

Main Verbs

Adjectives Adverbs

12.1%

7.4%

5.3%

A Day’s Wait

7.3

12.6%

11.1%

5.2%

7.3%

In Another Country

5.3%

15.6%

8.9%

5.8%

8.6%

As the above table shows, based on the Ellegard norms, we are able to discover the principles developed by Ellegard. This is because after the statistical calculation, as they are used in the texts, we realized that there is a sharp difference between Ellegard Norm’s and Hemingway’s. For instance, the sentence length of Ellegard is 17.8 words but the sentence length of Hemingway in A Day’s Wait is 7.3 words which is far less than the Ellegard’s. The Ellegard’s noun is also far more than the number of noun used by Hemingway. For example Ellegard’s indicates 27.2 percent while Hermingway’s is 12.6. The proportion of the main verbs in Hemingway’s A Day’s Wait is 11.1, which is also less than Ellegard’s Norm which is 12.2%. Looking at the adjectives, the Ellegard’s adjective is 7.4 percent while Hemingway’s is 5.2 percent. The adverb in Hemingway’s text is 7.3% comparing to Ellegard’s norm which is 5.3%. This is the only one that is more than Ellegard’s. Also considering the average sentence length of In another Country the statistics shows that Ellegard’s norm is 17.8 compared to 5.3 given by Hemingway. Ellegard is 27.2 in noun while it is 15.6 in Hemingway’s. The main verb is 12.1 to 8.9. An adjective is 7.4 to 5.2 and adverbs of Elligard states 5.3 to 8.6 and this is where we also discovered that the Hemingway’s adverb is more than Ellegard. The above mentioned statistical analysis depicts the shortness of words used by Hemingway in comparison with Ellegard’s norms. In this sense, we have realized that Hemingway has used shorter words than the principles established by Ellegard. The use of brevity and terseness is prominently used in the two texts without forcing the reader’s brain to understand the contents of the texts. Once a reader has to stress his brain in assimilating the original meaning of what has been written, it means the writer has failed on his own part. Understanding the contextual meaning of given information is what makes a writer a good communicator. Sperber and Wilson highlight 118

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

that “people who don’t give us all the information we wish they would, and don’t answer our questions as well as they could are no doubt much to blame, but for violating principles of communication” (Sperber and Wilson, 1986:162). The use of stylistic approach in analyzing a literary work of art should be given an insightful and critical peculiarity that does not allow the interference of irrational tendency. Sometime there seems to be an emotional intrusion in our approach of judgment, while stylistically analyzing a text, and this leads to the peril of being sentimental instead of being thoughtful and logical. When feeling overwhelms our sense of reasoning, we are bound to feel rather than think. In this case, knowing the condensability of brevity and terseness as one of the crucial literary styles, a writer should, therefore, adhere to the principles of brevity and terseness as the case may be in order to make his whims of mind intelligible to his readers or hearers. It is, however, essential to have a promethean sense while writing to convince without violating the principle of brevity and terseness. Keeping it short and simple without losing the main message of the writing is a considerable factor every writer should put in mind. Pervasively, following this principle gives the simplest meaning to the reader. H.P.Grice points out that: The simplest cases of meaning are those in which the speaker utters a sentence and means exactly and literally what he says. In such cases the speaker intends to produce a certain illocutionary effect in the hearer, and he intends to produce this effect by getting the hearer to produce it, and he intends to get hearer to recognize his intention to produce it, and he intends to get the hearer to recognize this intention in virtue of the hearer’s knowledge of the rules that govern the utterance of the sentence. (H.P.Grice, 2004:41)

The main purpose of conveying an idea is for the hearer to understand and get it into his mind. Fernald James highlights again that: In fact, the ordinary reader seldom catches at first reading the full thought which a great poet or essayist has in mind,-if, indeed, he ever attains it; and the orator never knows, except by the effect of his speaking ,how much of his thought has actually reached his audience. The aim of perspicuity is to convey the thought of the speaker or writer to the mind of the hearer or reader just as clearly as thought can be conveyed by human speech.(Fernald James,2005:268)

Considering the brevity and terseness as expressed in Hemingway’s style in his short stories, he conveys his big ideas in a minimal form to convince his readers. His language structure, grammatical utilization, and sentential construction help reader to comprehend the text in simple way. Having mastered the principle of brevity and terseness and the correctness of 119

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

literary arts, Hemingway has allowed himself to be immersed in the ocean of being brief. His literary expertise is in his intelligible scenarios created to stimulate artistic beauty through the felicity of language. This extrapolating of an artistic world and factual phenomenon give an extraordinary force to his graceful and literary quality. In this case Hemingway’s intuitive strength and acuteness to convey information in a simple but compelling manner has distinguished him in the world of literature. Ability to be able to engage the reader and allow the literary aesthetic value have an overwhelming and impactful strength on the reader to the extent that he finds himself in the conflict of fantastic picture that lingers on, on his mind for a long time; he, therefore, lives in the reality of literary truth. R.V.Young argues that: The realism associated with the novel (and the short story) refers principally to the accurate and convincing evocation of the concrete features of an ordinary world inhabited by recognizable human beings. Even a science fiction novel (as opposed to a world of fantasy) attempts to create a plausibly factual world of the future by extrapolating from current scientific fact and theory. (R.V.Young, 2001:37)

Therefore, Hemingway has always been making fiction out of the reality of his literary truth and the integrity of his artistry has become a weapon of a penetrable communication. Therefore, a perspicuous message has power to hold and arrest the interest and attention of the recipient to a reasonable extent. Joseph McCormack states that “When you want to get more, decide to

say less. Decide that being brief is your non-negotiable standard” (Joseph McCormack,2014).

General Overview of A Day’s Waite The text contains 1091 words. It talks about a nine-year old boy Schatz who is being afflicted with fever. The speaker, the father, notices his dull disposition and asks what the problem is. He replies he has a fever. The father encourages him to go to bed and have some rest. He refuses; eventually the service of a doctor is required to intervene and take his temperature. After which the boy becomes despondent, assuming he is going to die soon because he hears the doctor’s remarks about his temperature being hundred and two. In this state, he asks when exactly is going to die? The speaker(the father) shuts him down by making him to know his sickness does not warrant something that will lead to death. In the process, there is much persuasive explanation to convince the nine years old boy that he will not die; he will live. Stylistic Analysis of A Day’s Waite Hemingway in his choice of words tries to convey his information in short forms by choosing short dialogue for expressing the conversation between the little boy and the speaker. Although, Hemingway does not tell us who exactly is the person speaking. But the style he uses masks the identity of the speaker. Notwithstanding, he begins his story in a way that reveals that 120

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

words are economized. At the first paragraph, he reveals to us the appearance of the little boy who looks sick when the father is still in the bed. The speaker begins his word with question; he wants to know what is really wrong with the young boy. “What is the matter, Schatz?”This exhibits brevity and terseness, if not; Hemingway could have extended his word by putting it in another form. For example, he could have said “Schatz, what is the matter, what exactly is wrong with you?”or he could have said, “Schatz ,I suspect you are ill, what is the matter with you?”.These could have compounded the sentences and there wouldn’t have been room for brevity and terseness in this sense. When the boy replies, his response is as brief as the speaker’s. He says”I’ve got a headache” which is very simple and clear. He doesn’t need to make use of verbose words that will complicate the sentence. This style allows the information to be conveyed conveniently without forcing one’s brain to understand what the speaker means. In other word, the boy could have said, “I just realized that I am having a headache”or“I am not feeling fine, I have a headache”. The sentence in this form will become wordy more than necessary. In paragraph two where the service of the doctor is required; after checking the temperature the speaker wants to know the result “What is it?” and the doctor replies “One hundred and two”. In this conversational atmosphere where the author applies the short form of dramatic dialogue to convey his message, if verbosity is to be applied he could have done it in a way that will elongate the sentence by saying “What is the result of the examination?”, and the doctor could have replied in another elaborate form, like, “As I examined his temperature it was a hundred and two”. All these words are capable of elaborating the sentences than normal. Brevity has to do with the use of pithy in style and has a general sense of conciseness. Hemingway has been able to say his words to inform his reader about a particular matter that is embedded in a short story. This style has eliminated the tendency to use logorrhea in passing his message. The power of the word does not depend on how elaborate one uses it in order to gain attention but how brief one is able to communicate a long story in a short and simple manner without unnecessary verbiage. If we take a look at the paragraph three where the speaker has to write down the temperature of the boy “and makes a note of the time to give the various capsules”, he speaks to the boy if he wants him to read it to him? “Do you want me to read it to you?” here, the author could have made this question in another form that will require more words. For instance, he could have said, “I have just gone to write down your temperature Schatz, do you want me to read it to you?” Considering the boy’s response that says “All right. If you want to”. His response could have been, “All right. If it is possible you can read it , if you want to”. These have acquired more words than necessary in which the brevity and terseness would have failed to function.

121

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

General Overview In Another Country The work which is 2157 words talks about the war and the fear of death. As narrated by the young narrator though name withheld by the writer, makes it clear that he has faced death and survived. He is a young man and a citizen of America. He comes to the hospital to receive treatment for the wounds he sustains while at the battlefield. An Italian major sits next to him, preceding the war he is known to would have been a champion fencer, his hand has been injured and the narrator speaks with him about life. At the end of the story he becomes aware of the death of his wife as a result of pneumonia, and it is therefore essential for the major to face the future with courage knowing the fact that the different wounds he sustains can never be cured by machine. Though his military training and discipline has taught him to keep his emotion under control even while faced with death on a daily basis. This he has been able to maintain for many years. But when the condensability of reality of life dawns on him through his wife’s demise, his strength becomes weak and his power is empty. Stylistic Analysis of In Another Country Hemingway succeeds in viewing life in two dimensional forms, with two opposite sides and spheres of life. He depicts the efficacy of life which is full of peace and war, ups and downs, happiness and sorrow, etc. Whatever that happens to a man in life, has to do with the process that places him on the crossroads of some certain compulsion that he has no power to control. This is explicitly depicted in the character of the Italian major who thinks he has control over his own life, but is proven wrong when fate becomes his personal affair. This important but painful story is in particular the reality of life’s existence. Though it has the elements of reality, it conveys the gloomy phenomenon that happens during the First World War. Hemingway, having participated in the two world wars, has personal and practical experience about what really happened in the war. Hemingway in his usual approach and style has used brevity to convey this huge and important issue in a short form. Despite the shortness of the story, it conveys a very important message that is relevant to the world at large. In this sense, we will look into some techniques and how Hemingway has also used brevity and terseness In Another Country to convey his thought, feelings and experience to his readers. At the first paragraph, Hemingway begins his story with a short sentence that contains not more 17 words. He does this by not making the story complicated for the reader from the beginning. Once the beginning of a text begins with linguistic confusion it will be difficult for the reader to comprehend what the writer is saying. To introduce the story, he says “In the fall the war was always there, but we did not go there anymore”. As he begins his story, he judiciously makes use of punctuation marks which gives meaning to his sentence. In third paragraph, as common with Hemingway in his use of short dramatic dialogue, he uses dialogue to shorten his words. This occurs when the doctor asks the narrator of what he likes doing best 122

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

before the war.”What did you like best to do before the war? Did you practice a sport? He replies “Yes, football”. The writer who understands the efficacy of brevity and terseness does this to economize words that should have come in more than necessary. He could have elaborated it beyond normal by using complex sentences. But he makes sure he is not tempted to use the sentences that will confuse his reader. Looking at the paragraph six of the story we will also see how significantly he maintains the use of brevity and terseness to convey his word. This is when the doctor goes to his office to bring a photograph that “shows the hand that had been withered almost as small as the major’s” .Hemmingway’s style, therefore, gives room for demystifying analogues in the progression of reading the text. Some writers are submerged in the ocean of random, they make their readers get lost and render them to vagabonds of literary cycle in the process of reading. They seem to be lost in the impetuosity of the writer and this roving motion created without a definite direction of expression makes a writer the author of no definite approach; making verbose elements a prominent style of writing does not make a writer intelligent but it only accentuates the strength of his writing weakness. Hemingway takes time to learn the art of brevity and terseness and this makes it easy to give a comprehensible stylistic analysis to his short stories. His ingenuity, brilliant thinking and intelligent command of language delivery are rare gifts he possesses. It is in this sense that Fernald gives some insight about vivid delivery of a great and intelligent thought by the great thinkers who express their idea in the clearness of a good writing. He points out that: In the affair of common life in all contemplative and studious utterance, behind every decision, is clear thinking as the prerequisite of clear expression. It much for a thinker to put an idea into words that is thoroughly clear to himself. (....) Fasten down your thought so that, you at least, know definitely what it means. (Fernald James, 2005:272)

Wordy expression and affectation of speech in writing process is a tendency to impress and at the same time deviate the reader’s interest. The peril therein is that the readers tend to be bored while faced with the technicality of the language utilized by the writer. Bernson and Dybkjer highlights that: A crucial point in what follows, however, is that systemdialogue breaks down when users ask questions of the system. A key, therefore, to the successful design of system-directed dialogue is to design the dialogue in such a way that users do not need to ask questions of the system. To do this requires optimizing the dialogue cooparativity of the system. (Bernson & Dybkjer, 1996:214)

123

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

For this reason, any writer who fails to use a straightforward language cannot have lager readers. Some writers complicate their writing; they infuse lengthy words, whereas these same words could have been expressed in a brief and simple form without losing the actual meaning of the content. Brevity and terseness in an expression of ideas gives clarity to the subject matter. Wordy expression eliminates the interest of the readers and makes the work have little or no meaning at all. Therefore, a writer who lacks the understanding of being brief and conveying a larger word in short form without necessarily distorting the real meaning of the message may be regarded as a writer who has successfully failed. It is, therefore, imperative for a writer to learn the principle of brevity and terseness in writing, at the same time should learn how to and not to write. According to Joseph McCormack “Even though potential merit scholars need to divulge lots of details about their achievements, they still need to adhere to the principles of brevity” (Joseph McCormack, 2014:10). Conclusion In conclusion, Ernest Hemingway has been able to exhibit a great degree of literary competence that shows that his pedigree as a writer gives his readers a sense of artistic beauty that gets his style of brevity and terseness imprinted in the psyche of his readers. The shortness of his word choice, his use of logical languages, and the brilliant structure of his sentences are factors that distinguish him as a beautiful writer of limited word. His ability to convey a huge mater and big practical experiential events in a short form is a great quality that quintessentially dignifies his style. The sublimity of Hemingway piece of literary works gives the readers a great ease to comprehend, analyze and interpret his literary conception. Making a comparison of the two texts stylistically analyzed in this study, one will realize that Hemingway has always been using similar approach to demystify his writing. The accuracy of simplicity, the intensive linguistic element of language, and in particular the use of dramatic dialogue to shorten some circumstances that could compel huge expression to limit unnecessary wordy information are good qualities that are commendable. The two texts highlight the reality of life’s journey and the inevitability of some compulsions which man does not really have control over. Having done this, the correctness of practical experiences of Hemingway is explicitly mirrored in the singleness of the unified language of his thoughts. Therefore, the stylistic analysis of Hemingway’s A Day’s Wait and In Another Country has given some developmental durability of literary aestheticism which establishes the sublime apotheosis of literary culture. When the garrulous propensity and ambiguity of expression is curtailed then the giant of literary impulse triumphs over the mediocrity of mind. In this view, in a contemporary sense, the use of brevity and terseness should be an employable tool for any writer, be it a poet, a novelist, an essayist, a song writer or a playwright. Taking note of this pervasiveness of literary style, any writer that adheres to this branch of stylistics (brevity and terseness) will go a long way in the journey of writing profession. This method applied by 124

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Hemingway has been a great secret behind the success of his literary achievement. References Bernsen, N. O & Dybkjer, H. & Dybkjer, L. (1996). Cooperativity in human–machine and human–human spoken dialogue. Discourse Processes, 21, pp. 213–236 Fernald, J. Ch. (2005) Expressive English. London, Adamant Media Corporation. Goldstein, L. (2013). Brevity. Ed. Oxford University Press. Grice, H.P. (1975). Logic and Conversation. In Cole, P. & Morgan, J. (Eds.) Syntax and Semantics, Volume 3. New York Academic Press. PP. 41-58. Jindal, D. V. & Syal, P. (2007). An introduction to linguistics: language, grammar and semantics. (2nd ed.). New Delhi: Printice-Hall. Heminway, E. (1995).The Collected Short Stories. New York, Everyman. Leech, G. N. (2008). Language in Literature: Style and Foregrounding. Routledge. Leech, G. N. & Short, M. (2007). Style in fiction: a linguistic introduction to English fictional prose. London: Longman. Norgaad, N., Busse, B. & Montoro, R. (2010). Key terms in stylistics. London: Continuum. McCormack, J. (2014). Brief: Make a Bigger Impact by Saying Less. Wiley. Short, M. (1996). Exploring the language of poems, plays, and prose. London: Longman. Simpson, P. (2004). Stylistics: a resource book for students. London: Routledge. Sperber, D. & Wilson, D.(1986).Relevance: Communication and Cognition.Blackwell, Oxford. Toolun, Michael. (2013). Language in Literature: An Introduction to Stylistics. Routledge Young, R. V. (2001). Student’s Guide to Literature. London, Intercollegiate Studies Institute. Wales, K. (1989). A dictionary of stylistics. London: Longman.

125

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

DOING STYLISTIC ANALYSIS: SOME FUNDAMENTAL TECHNIQUES Arda Arikan Akdeniz University Faculty of Letters Department of English Language & Literature [email protected] If you're new to stylistics it's often difficult to know where to begin when attempting a stylistic analysis. Analyzing a text stylistically is unlike doing a 'literary' analysis as it needs to be much more objective and rooted in the researcher’s knowledge of linguistics. With stylistics we aim to explain how the words of a text create the feelings and responses that we get when we read them. What I aim to do here is to demonstrate how to conduct a stylistic analysis of a literary text. I will try to show how such an analysis can be completed [1]. Stylistic analysis in linguistics refers to the identification of patterns of usage in speech and writing. In some forms of stylistic analysis, the numerical recurrence of certain stylistic features is used to make judgments about the nature and the quality of the writing [2]. Among many techniques and terms we use while doing a stylistic analysis, foregrounding is particularly important in stylistic analysis. Leech and Short (1981: 48) define foregrounding

as

an

‘artistically

motivated

deviation’.

According

to

Mukarovsky, foregrounding, the opposite of automaticity in a text, refers to the range of stylistic effects that occur in literature, whether at the phonetic level (e.g., alliteration, rhyme), the grammatical level (e.g., inversion, ellipsis), or the semantic level (e.g., metaphor, irony) all of which violate the scheme of the text [3]. While studying a literary text from a stylistic perspective, we should start reading the text to understand the overall picture. Then, we should start dissecting the text by looking at peculiar and eye-catching peculiarities. 126

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

According to McIntyre [4] here are a few points to consider (a set of questions to answer) while analyzing a text from a stylistic perspective: 1. Does the text contain some striking irregularities of form in comparison to traditional texts that are within the same genre? 2. Are there deviant grammatical or graphological elements? 3. Despite all deviant characteristics, is there order in the text? 4. How about the text’s phonological qualities? Are some sounds repeated? Are there some sounds missing? 5. Are there neologisms or awkward word usage? Does the author use jargon, slang, or standard language? 6.

Semantic fields are especially important while analyzing a text

stylistically. For example, can you categorize the words in different semantic fields? What kind of feeling do the verbs give? By looking at the verbs, do you get the feeling of the past or do they point at an ongoing activity? 7. In conclusion, are the linguistic features of the text directly related to the overall or particular meanings reached? Sample Analyses Let’s read the first stanza Oliver Wendell Holmes’ poem titled “Contentment” and apply our knowledge of linguistics to our analysis: Little I ask; my wants are few; I only wish a hut of stone, (A very plain brown stone will do,) That I may call my own;— And close at hand is such a one, In yonder street that fronts the sun. Our first reading of this stanza shows, through the declarative first sentence, that the poet has “few wants,” not many. Setting aside the fact that the word “want” is mostly used as a verb in daily language, the poet uses it as a noun, which might signal his foregrounding. So, with this declarative sentence, we realize that the poet will, most probably, write his “few” wants such as “a hut of stone.” However, as we read, we realize that the poet has specific qualities 127

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

he ascribes to that hut such as the hut should be of stone, a very plain stone will do, that he may call his own, close at hand, in yonder street, fronts the sun. Hence, although semantically his wants are few, that is he does not expect much, indeed he has a detailed image of his hut with many qualities which makes his “wants” not so “few.” Here we may focus on the nouns used by the poet to add a different dimension to our reading. As the underlined words (nouns) show, the word “wants” is the only plural noun given in the poem which signals the poet’s foregrounding in a special way. When the graphology of the text is considered, it can be seen that the third line gives us some parenthetical information, that is, some further information about the poet’s previous thoughts or feelings. Here, what is written between the parentheses “A very plain brown stone will do,” gives us further information about the “hut of stone” he wishes. We realize that his hut should be made of a “very plain brown stone” which suggests that the poet whose “wants are few” actually demands a hut made of not stone, not brown stone, not plain stone, but “a very plain brown stone.” Hence, studying the graphology of a text, as was argued above, makes it understandable that stylistic analysis of a poem helps us gain further insight about the meanings we attain from a literary text by looking at the organic system of a text itself. Parallel to the findings mentioned above, a closer reading will also show us that, in fact, he poet has more than “few” wants: Jewels are bawbles; ‘t is a sin … A ruby, and a pearl, or so, Will do for me;- I laugh at show. Another example I would like share is the opening sentences of Edgar Alan Poe’s The Cask of Amontillado. The reliability of the narrator has been a matter of discussion in the literature. Studying the opening lines from a 128

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

grammatical perspective will reveal that the narrator is less likely to be called a reliable narrator: THE thousand injuries of Fortunato I had borne as I best could, but when he ventured upon insult I vowed revenge. You, who so well know the nature of my soul, will not suppose, however, that gave utterance to a threat. At length I would be avenged; this was a point definitely, settled --but the very definitiveness with which it was resolved precluded the idea of risk. I must not only punish but punish with impunity. A wrong is unredressed when retribution overtakes its redresser. It is equally unredressed when the avenger fails to make himself felt as such to him who has done the wrong. The narrator starts in the simple past tense, but then continues by using the present forms mainly because what is written refers to a general truth. It is known that the simple present tense also is used when “the information is a general truth” or “the information is not dependent upon time” (MyersShaffer, 2000: 262-263). Hence, the narrator uses present forms to rationalize or justify his “revenge.” Thus, the sentence “I must not only punish but punish with impunity” splits the narrative by switching from the past, completed actions to the “general truth,” so to say, which is only written as a general truth by means of the use of grammar. Hence, the narrator rationalizes his personal assumption about taking revenge through his use of grammar which makes the reliability of the narrator open to discussion. Another interesting element about this paragraph is that the author performs verbal economy, or brevity, in the sentences that follow each other. Verbal economy, as a stylistic strategy, functions so as to “explain or describe more by using less words” (Özünlü, 2015). Each of these sentences (“I must not only punish but punish with impunity” and “A wrong is unredressed when retribution overtakes its redresser” contains nine words which are the shortest sentences in the whole paragraph. Interestingly, the shortest sentence that follows these two contains 20 words. This may point at the possibility that the author gave special importance to the ideas hidden 129

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

in these sentences since he clearly performed verbal economy (brevity) to make these two statements more direct. Conclusion Literary texts are nothing but words put together with at least one purpose. Hence, analyzing this special structure by paying close attention to that production with our grammatical and linguistic knowledge will foster our understanding. In that sense, stylistics can be beneficial while uncovering the hidden yet visible aspects of a literary text. References Leech, G. N., & Short, M. H. (1981). Style in fiction. London: Longman. Myers-Shaffer, C. (2000). The principles of literature: A guide for readers and writers. New York: Barron’s. Özünlü, Ü. (2015). Özlü deyiş ve karşıtları. 15th International stylistics, language and literature symposium, Antalya, October 1-3, 2015.

Web Resources [1] http://www.lancaster.ac.uk/fass/projects/stylistics/sa1/example.htm [2] http://www.mantex.co.uk/2009/09/13/english-language-stylistic-analysis/ [3] http://staff.uny.ac.id/sites/default/files/STYLISTICS%20FOREGROUNDING.pdf [4] McIntyre, D. http://www.lancaster.ac.uk/fass/projects/stylistics/sa1/example.htm

130

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

THE LANGUAGE OF E-MEDIA: BREVITY IN E-COMMUNICATION Mustafa Caner Akdeniz University, Faculty of Education, Department of English Language and Teaching H. Sezgi Saraç Akdeniz University, Faculty of Letters, Department of English Language and Literature Abstract The term CMC (Computer Mediated Communication) refers to a written and natural language message sent through the Internet. However, the term can also be applied to other written settings that employ computer-based technology to transmit messages via e-media in the form of e-communication. This study aims to compile the short expressions used during the communication on electronic media. Keywords e-Media, brevity, acronyms, emoticons Introduction Contemporary technological means to communicate have an impact on language use preferred by interlocutors. Especially the written communication is reshaped by the users and leads to structure its own morphological and syntactical variations in brief forms. These brief expressions replacing the real lexis, phrases and sentences in ecommunications are observed in texts such as e-mails and text messages. E-mail There exists a tendency to surface the informal properties of language use in messages – such as the use of contractions, loose sentence construction, subject ellipsis, colloquial abbreviations (bye, cos, v slow, s/ thing), and ‘cool’ acronyms (LOL, CU) – but these are plainly not indicative of the variety as a whole, as many messages do not use them. Short Messages (Text messaging / Text Speak) SMS is an asynchronous mode with limited message size. Asynchronicity was hypothesized to invite editing and formal features, the limited size was supposed to invite spoken-like features. Features that are specific for language use in SMS are consonant writing, and typos created because 131

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

predictive text entry predicted a word that was not intended by the sender. This is also the mode in which omission of space between words is most frequently used. Capital letters are increasingly neglected, in e-mail and particularly in SMS messages, where they require an additional effort to generate them. Capital letters can be given syllabic values, as in thN [‘then’] and nEd [‘need’]. The medium has motivated some new forms: c%l [‘cool’]F2T [‘free to talk?’], Mob [‘mobile’], PCM [‘please call me’], MMYT [‘Mail me your thoughts’], and RUOK [‘are you OK?’] (Crystal, 2001). The SMS, chatroom, twitter or e-mail acronyms and their literal translation and explanations, if necessary, are given below: AFAIK // As Far As I Know // ASAP // As Soon As Possible // ATB // All the best // A3 -- Anytime, Anywhere, Anyplace B4 // Before B4N // Bye For Now // BF // Boyfriend // BHL8 // Be home late // BIL // Boss is listening // BM Val // Be my valentine // CU // See you // CYR OFIS // Call your office // DK // Don't know // Dur? // Do you remember // F? // Friends? // Would you like to be friends with me?

FYEO // For your eyes only //

BFN/B4N // Bye for now//

ALWZ // Always

ASL // Age, Sex, Location // ATK // At The Keyboard //

B // Be

ATM // At The Moment // BBL // Be Back Later // BAK // Back at keyboard BFz4evr // Best // friends forever // C // See // Do you understand? OR the verb 'to see' CUB L8R // Call you back BN // Been later CUL8R // See You Later // BTW // By The Way // BOL // Best of luck // CU@ // See you at // CYR MA // Call your CM // Call me // mother // F2F // Face to face // In doN // Doing // person FYI // For Your Information EZY // Easy // G9 // Genius // GF // Girlfirend // EOD // End of discussion EVRY1 // Everyone // GG // Good Game // FYI – For Your Information LOL // Laughing Out Loud // Very funny LOL // Laughing Out Loud // Very funny KC // Keep cool //

132

HRU // How are you

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Only you can see this GR8 // Great! //

IC // I See // I understand IAC // In any case //

H8 // Hate

L8R // Later // A way of saying goodbye NC // No comment // LDR // Long Distance Relationship // MC // Merry Christmas

IDK // I don't know IIRC // If I recall correctly // IRL // In Real Life // KISS // Keep It Simple, Stupid // What you are saying or doing is too complicated Mob // Mobile // Cell phone (US English) MU // Miss you // NE // Any NE1 // Anyone NITING // Anything

J4F // Just for fun // JK // Just kidding // RLR // Earlier // PLS // Please RU? // Are you?

O4U // Only for you //

QPSA? // Que pasa? //

PCM // Please call me // SPK // Speak // Please say what you think PLZ 4GV ME // Please forgive me

No1 // No one NP // No problem // It's not a problem NRN // No Reply Necessary // nufN // Nothing R // Are // The verb 'to be' SRY // Sorry // An apology UI! // You Idiot! // You are stupid W4M // Wait for me WAN2 :-* // Want to kiss? // XLNT // Excellent

ILU // I love you ICQ // I Seek you // I'm looking for you

QT // Cutie // Attractive, pretty THNQ // Thank you T+ // Think positive // T2Go // Time to go // 10Q -- Thank You

THX // Thanks SME1 // Someone

SOL // Sooner or later //

U // You

VRI // Very

W@ // What

W8 // Wait WRU // Where are you?

W8N // Waiting WUF // Where Are You From? ZZZZ // Sleeping // I'm tired, bored or annoyed 2d4 -To die for 4 -For

Y // Why?

1NC – Once 2DAY – Today 3 8 1 -- Three words, eight letters, one meaning (I Love You) 4e -- Forever 4gv – Forgive

(adapted from http://www.environmental-studies.de/SIM-Card/SMS/SMSglossary/sms-glossary.html).

133

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

eavestweeting:

The act of eavesdropping on other Twitter conversations. egotwistical: Slang term used to describe a user who talks about himself on Twitter. It is a HAND: An acronym often used on Twitter, it stands for “have a nice day.” PRT Please retweet. SMH: An acronym used for the saying “shaking my head” which is typically used when TFTF: Twitter shorthand for "thanks for the follow.” YOLO: An acronym for the saying “you only live once.” YOYO: An acronym that stands for "you’re on your own" that is often used on Twitter. (http://www.webopedia.com/quick_ref/Twitter_Dictionary_Guide.asp)

Web-Based Communication Web-based communication means; such as, blogs, forums, web-chat, wikis, etc., a synchronous mode with limited message size, was hypothesized to display more features associated with spoken language. Web chat contributions are often short, with a syntactical structure similar to informal spoken interaction. They frequently display informal use of emoticons and new forms of abbreviations, which suggest that the activity of socialrecreational chat and the synchronous demands of rapid interaction are important variables. Two linguistic features of CMC have emerged from these assumptions about the conversational nature of CMC and the inadequacy of writing to express conversational intent. The first feature is emoticons (also sometimes known as smileys). The most commonly used emoticons are: :-) happiness, humor :-o shocked, amazed :-( sadness, displeasure :.( crying ;-) winking :-] sarcastic :-( ) -- Smiling with mouth open 8-) -- Smiling with glasses

:] -- Wants to befriend you :-< --Really sad :'-( -- Crying and really sad :-| -- Grim :[ -- Really down :-[ -- Pouting :-# -- Lips are sealed

>:-< -- Angry :-@ -- Yelling :-V -- Bellowing, shouting

:( ) -- Can't stop talking

:-o -- Uh-oh or surprise

134

:-r -- Sticking out tongue :-& -- Tongue-tied :-\ -- Undecided :@ -- What?

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

{:-) -- Smiling with hair :-)= --Smiling with a beard

:-x -- Kiss kiss :~/ -- Mixed up

&:-) -- Smiling with curls

:-6 -- Exhausted; wipeout

#:-) -- Smiling with a fur hat ;-) -- Winking, I'm kidding ;-> -- Sly wink ^5 -- High five ;-> -- Sly wink ^5 -- High five

:-/ -- Skeptical

YCDBWYCID YGTBKM YGG ZOT ZUP

:O -- Shocked 8-| -- Eyes wide with surprise @}--,--'-- -- Long-stemmed rose

: * -- Kisses

You can't do business when your computer is down You've got to be kidding me You go girl Zero tolerance What's up? (adapted from http://www.webopedia.com/quick_ref/textmessageabbreviations.asp)

Some of the abbreviations used by Turkish electronic media users: Selam (hi) slm Evet (yes) e Olur (all right) + Olur mu? (is it okay?) +? Ne zaman (when) nzm? Yarın (tomorrow) yrn Nasılsın? (how are you?) nsl? Çok iyiyim (I’m very good) :-)) Şöyle böyle (So so) :-I Sıkıldın mı? (Are you bored?) :I? Uykum var (I’m sleepy) zzz Kızgınım (I’m angry) >:-( Ağlıyorum (I’m crying) :,,(

Merhaba (hello) mrb Hayır (no) h Olmaz (no way) Olmaz mı? (isn't it okay for you?) -? Bugün (today) bgn Hiçbir zaman (never) nvr İyiyim (I’m good) :-) İyi değilim (I’m not good) :-( Hastayım (I’m sick) :-,( Sıkıldım (I’m bored) :I Kızgın mısın? (Are you angry?) >:-(? Ağlıyor musun? (Are you crying?) :,,(? Sinemaya gidelim mi? (Shall we go to the cinema?) >s?

Okula gidelim mi? (Shall we go to school) >o? Eve gidelim mi? (Shall we go home?) >e? Yemek yiyelim mi? (Shall we eat?) >ymk? Internette misin? (Are you online?) Sınavın nasıl geçti? (How was your exam?) snv? Neredesin (Where are you?) nrd?

135

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Conclusion The principle of least effort (Zipf, 1949), usually referred to as the Zipf’s law, employs in e-communication through brevity in language use. Therefore, the language users minimize the effort spent on transmitting expressions to the interlocutors. They also achieve the shortest possible way while being intelligible as well. The empirical observations on e-communication require us to reformulate the concept of language when manipulated and reformed in the hands of users. In the limited corpus shared above, it is observable that the rules of brevity are already determined by the language users. One rule can be stated as reducing the vowels as performed in the expressions ‘nvr’ (never), XLNT (excellent) and mrb (for the Turkish word merhaba, hello in English). Another regulation is making use of the abbreviations of the actual words for example, HAND (have a nice day), BTW (by the way) and TFTF (thanks for the follow). It is also seen that words and expressions are replaced by icons, and letters are blended with symbols while changing actual language usages into brief forms. For further study, such rules and regulations of brevity in e-communication may be increased in terms of number and examples. Besides, this evolving nature of language may be regarded as an area of concern in language instruction questioned by practitioners, coursebook writers and curriculum developers.

References Boyer, A. 2003. “(Bilgisayar)/ Internet sohbet Diline Özgü Özellikler”. III. Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildirileri : (7-9 Mayıs 2003). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Crystal, D. 2001. Language and the Internet. Port Chester, NY, USA: Cambridge U.P. Hård af Segerstad Y. 2002. Use and Adaptation of Written Language to the Conditon of Computer Mediated Communication. Doctoral Department of Linguistics, Göteborg University , Sweden. Katz, J.E. and Aakhus, M. (eds) 2002. Perpetual Contact: Mobile Communication,Private Talk, Public Performance. Cambridge University Press. Zipf, G. K. (1949). Human behavior and the principle of least effort. An Introduction to human ecology. New York: Hafner Publishing Company. http://www.environmental-studies.de/SIM-Card/SMS/SMS-glossary/smsglossary.html 22.08.2015 http://www.webopedia.com/quick_ref/Twitter_Dictionary_Guide.asp) 17.08.2015 http://www.webopedia.com/quick_ref/textmessageabbreviations.asp 22.08.2015

136

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

LITERARY CRITICISM AND STYLISTICS: FORMALIST, PSYCHOANALYTIC AND MARXIST CRITICISM Arda ARIKAN Akdeniz University, Faculty of Letters, Department of English Language & Literature Mehmet Galip ZORBA Akdeniz University, Faculty of Letters, Department of English Language & Literature Abstract Using terminology imported from linguistics, literary stylistics may be regarded as another school of criticism. However, with the set of techniques it employs, it can be used along with other schools of criticism so as to refresh and deepen our interpretation. Hence, although research studies have focused on literary stylistics, it is rarely associated with schools of literary criticism. In this poster presentation, we relate stylistics to three schools of criticism, namely, Formalist, Psychoanalytical and Marxist criticism to show how stylistics can be used in the study of literary texts with these lenses. Keywords Literary criticism, stylistics, formalist criticism, psychoanalytic criticism, Marxist criticism Stylistics Using terminology imported from linguistics, literary stylistics may be regarded as another school of criticism. However, with the set of techniques it employs, it can be used along with other schools of criticism so as to refresh and deepen our interpretation. Hence, although research studies have focused on literary stylistics, it is rarely associated with schools of literary criticism. In this poster presentation, we relate stylistics to three schools of criticism, namely, Formalist, Psychoanalytical and Marxist criticism to show how stylistics can be used in the study of literary texts with these lenses. Formalist Criticism Formalists accepted the «Art for art’s sake» approach to literature and argued that each text should be studied by looking at those formal devices that 137

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

make it an «artistic» object (Bennett, 1979). Of particular interest to the formalist critic are the elements of form—style, structure, tone, imagery, etc.—that are found within the text. A primary goal for formalist critics is to determine how such elements work together with the text's content to shape its effects upon readers (Kennedy, 1995). The idea of literariness is embraced by formalists in terms of what differentiates literature from non-literature. What distinguishes these is language and its particular use. The formalists juxtaposed the language of imaginative literature, especially poetry, with the language of everyday conversations to present the specific function assigned to language use in literature.

Colloquial

language,

formalists

indicated,

serves

purely

communicative purposes, whereas in poetry this communicative function of language is reduced to a minimum (Karcz, 2005). All major formalist critics were linguists and they employed their knowledge of linguistics while analyzing literary texts from formalist perspectives. However, almost a century has passed since the movement’s golden years and much has been produced in the field of linguistics since those days. Among newer concepts and trends in the field of linguistics are corpus and cognitive linguistics whose notions can easily and fruitfully be used along with Formalist literary criticism. Psychoanalytic Criticism Freud’s radical insights articulate that human beings are driven by their own desires, fears, needs, and conflicts of which they are unaware. Hence, the unconscious is the storehouse of our emotions, experiences, wounds, and unresolved conflicts and we are often afraid of what we will find if we examine our “unconscious” too closely. In fact, our unconscious is primarily shaped in our families because we are a product of our families’ upbringing since the day we are born. Giving an example to the effect of our past on our present and future life choices can be seen in the following example: 138

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

“If I don’t realize that I still long for the love I never received from my long-dead, alcoholic father, I am very liable to select an alcoholic, aloof mate so that I can re-enact my relationship with my father and , “this time,” make him love me.” We use our defense mechanisms to get rid of our negative feelings, but sometimes they break down the result of which is anxiety (Tyson, 1999). In such problematic phases, our dreams help us because during sleep, our unconscious is free to express what is hidden. Psychoanalytic concepts have been applied to our study of literature, but stylistic analyses have rarely been carried out along with such concepts. We often psychoanalyze literary characters by looking at their behaviors, thoughts, and diction, but their diction is rarely examined from a linguistic perspective in such studies. However, especially when psychopathological cases are considered, it can be claimed that, a linguistic study of these cases’ diction can bring insight to our psychoanalytic examination. Is speech pathology visible in the character’s speech? Does the character’s speech reveal awkward patterns or irregularities? Does the character’s lexical choice point at a deviant character? In short, stylistic analysis can help us in our psychoanalytic analyses by adding another dimension to our interpretation. Marxist Criticism Marxist criticism regards literature in any historical era as “products” of the economic and ideological determinants specific to that era (Abrams & Harpham, 2009). A Marxist critic, then, judges a text in relation to its social and political effect in society (Watson, 1962). For Marxists, especially in the first half of the 20th century, the main function of literature was accepted to be propagandist, calling people to revolt and retain Communist world view (Moran, 1994). Hence, some Marxist critics rejected any literary writing that didn’t serve this grand purpose. However, even Marxist critics themselves accept that their ideals do not always match with the social and political language use of the common people. Thus, stylistics may help Marxist critics 139

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

to locate the social and political use of language in a given text especially to understand the tone and register (speech variety) hidden in a text. As stylistics is also concerned with the choices that are available to an author and the reasons why particular forms and expressions are used rather than some others (Richards & Schmidt, 2010), Marxist criticism may also benefit from stylistic analyses to determine the ideology on which the text is based. By paying close attention to the author’s choice of words, phrases or even sentences, such a Marxist critic may uncover different ideologies in a given text. Who speaks in the literary text? Whose voice is heard over others’? Whose ideology is supported? Is there propaganda? And how is language used to create such ideological effect? Stylistic analysis may help a Marxist critic in his or her research endeavor by showing the linguistic aspects that characterize a text. Conclusion Stylistic analysis in linguistics often starts with the identification of patterns in speech and writing. In some forms of stylistic analysis, the numerical recurrence of certain stylistic features is used to make judgments about the nature and the quality of the writing. Hence, any school of criticism can benefit from stylistics whose toolbox is attained from the field of linguistics. Studying literary criticism requires a thorough understanding of how properties of language (semantics, syntactic, morphological etc.) work in literature. Hence, using knowledge of linguistics in the analysis of literary texts is of utmost importance as we have exemplified through our analysis of Formalist, Psychoanalytic and Marxist criticisms.

140

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

References Abrams, M., H. & Harpham, G. G. (2009). A glossary of literary terms. USA: Wadsworth Cengage Learning. Bennett, T. (1979). Formalism and Marxism. London: Routledge. Crystal, D. (1997). The Cambridge encyclopedia of language. Cambridge: Cambridge University Press. Dutton, R. (1984). An introduction to literary criticism. Essex: Longman York. Karcz, A. (2005). Formalism. New dictionary of the history of ideas. Kennedy, X. J. & Gioia, D. (1995). Literature: An introduction to fiction, poetry, and drama. New York: HarperCollins. Moran, B. (1994). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: Cem. Richards, J. C. & Schmidt, R. (2010). Dictionary of language teaching and applied linguistics. UK: Pearson Education. Tyson, L. (1999). Critical theory today. New York: Garland. Watson, G. (1962). The literary critics. Baltimore, MD: Penguin.

141

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

‘BE BRIEF': FROM NECESSITY TO CHOICE Ferhat Bayık Turkish Ministry of National Education Abstract Observation of young children in terms of their utterance production and its assessment regarding “brevity” may provide us not only efficient communication but also optimal language use in education of children. On the contrary to what is known about young children’s utterance length and their relationship with ‘brevity’, research shows us the less they produce, the more they repeat which is against the maxim of manner “be brief”. This poster presentation reviews the concept of brevity in relation to children's language development studied by Clark and Kurumada with my personal teaching experiences regarding young learners’ communication efficiency and their responsiveness to the input. Keywords Brevity, children's language development, maxim of manner, be brief, Chigusa Kurumada, Eve V. Clark Introduction Infants generally learn basic elements of one to one turn taking before they fully learn how to communicate verbally.

This is followed by how co-

operation takes place in daily conversations regarding what sort of dynamics (spoken or behavioral) apply between two or more individuals. According to Paul Grice, The Co-operative Principle can be summarized under four main maxims that manage conversations and its elements: Maxim of Quantity •

Make your contribution as informative as required (for the current purposes of the exchange).

•

Do not make your contribution more informative than is required.

Maxim of Quality •

Do not say what you believe to be false.

•

Do not say that for which you lack adequate evidence.

142

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Maxim of Relation •

Be relevant.

Maxim of Manner •

Avoid obscurity of expression

•

Avoid ambiguity

•

Be brief

Out of those four main maxims we are going to be focusing on especially maxim of manner which includes brevity as a sub-maxim. This maxim is taken into consideration concerning two aspects: brevity is related both to the form of the utterance and the function, in other words to message it conveys. Seeing that conversational exchanges have more than one property that governs a context, brevity is a vital for efficient communication and appropriate, relevant contribution while avoiding redundancy. Methodology To understand how and when brevity takes place in earlier stages of language acquisition, Clark and Kurumada experiment a research by observing five parents with their young children. Those parents are expected to communicate with their children by showing them a picture book and asking questions about the photo in those books. Each of conversational exchanges are observed and recorded in terms of their level of relevance and briefness. Children aged between two and five have been sequenced according to their utterance length to make sure how and when they actually perform brevity. When the average utterance length for the children is examined1: •

two- and three-year-olds averaged just over 2.5 words per utterance (2.69 and 2.82 words, respectively)

•

four-year-olds were wordier, producing 3.3 words on average per utterance

1

Goldstein L., Brevity. Oxford University Press, 2013.

143

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

•

But for five-year-olds, the mean utterance-length dropped again, to just on 2.73 words per utterance

It is pretty clear that for five-year-olds there is a drop in terms of utterancelength which might surprise that there is broad consensus in acquisition research that mean length of utterance generally increases with age (Brown 1973). In the earlier stages of language acquisition, young children produce only one-word utterances which normally indicate some properties of brevity. However, in terms of context and relevance this doesn’t prove functional aspect of brevity. In this sense, young children repeats words more than expected because they don’t have contextual and relevant words to convey the

message

in

a

conversation.

For

an

efficient

and

successful

communication this shows us the significance of focusing two different aspects of brevity at the same time. The idea here is to underline the importance of being brief by choice until children reach a stage when they can contribute rather then they need to. Results The dataset given by Clark and Kurumada clearly reflects how five-year-olds are able to perform both brevity and relevance in their contributions. At the same time it’s apparent that when children cannot articulate much vocabulary, they repeat the same words more often, so this contradicts with maxim of manner. As they can produce more vocabulary, they are more precise to pick and use proper word which shows that the ratio gets closer to the dataset. Hence three-year-olds, for example, used fewer different words than either the four- or five- year-olds. Overall, it seems that they do not completely perform an appropriate degree of brevity until around age five, when they become more able both to identify information as relevant and to present it concisely. The maxim of quantity ('Be brief') along with the Maxim of Relevance needs to be considered at the time of speaking as children decide what to say at each step in an exchange.

144

AKDENIZ UNIVERSITY FACULTY OF LETTERS DEPARTMENT OF ENGLISH LANGUAGE & LITERATURE 15TH INTERNATIONAL STYLISTICS SYMPOSIUM

Adults produced more words than the children and

the changes in

children’s turn-length as they talked with their parents about the pictures in a book suggest that children do not take full account of the maxim of quantity, and hence brevity, until around age five. These observations suggest that, when considering development, we have to take into account more than one maxim at a time, as we assess whether children are observing specific elements of the Co-operative Principle. Conclusion As far as it has been observed by age five, children seem to have become more aware of how to be brief and relevant. Also, they continue to develop many of their linguistic skills, and slowly master the intricacies of presupposition and implicature. Children are expected to keep their utterances brief and well-formed with respect to structure, word choice, and relevance in relation to the preceding context. If we reflect the outcomes of this observation to teaching English to young children, it becomes apparent that the right stage for children to master a foreign language will be at the age of five. Since affective filter is such an important factor of children’s motivation while learning that age-five is a stage where they can handle complexities of a target language. At the same time, when children are instructed in the right time they will not be suffering from high-anxiety and demotivation and develop barriers against adopting new information. References Eve V. Clark, Chigusa Kurumada, & Goldstein L. Brevity. Oxford University Press, 2013. Lightbown P., & Spada N. How Languages are Learned. Oxford University Press, 1999.

145